Bitwa pod Berezyną Dolną
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas | 19–27 maja 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | pod Berezyną Dolną | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | majowa ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik | zachowanie status quo | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Berezyną Dolną – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskiej 4 Armii w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Położenie wojsk przed bitwą[edytuj | edytuj kod]
- Wojsko Polskie
- 1 Armia gen. Stefana Majewskiego obsadzała odcinek Dryssa–Połock–Uszacz–Lepel. W pierwszym rzucie posiadała 8 Dywizję Piechoty i 1 Dywizję Litewsko-Białoruską, a w odwodzie 3 Dywizję Piechoty Legionów i 1 Brygadę Jazdy.
- 4 Armia gen. Szeptyckiego w składzie 2 Dywizja Piechoty Legionów, 6., 14. i 9. dywizje piechoty broniła linii Berezyny od Lepla po ujście do Dniepru.
17 maja dowodzenie nad obu armiami przejął gen. Stanisław Szeptycki[1].
- Armia Czerwona
Na wschodnim brzegu Berezyny utworzono zgrupowanie uderzeniowe[2]:
- 15 Armia Augusta Korka w składzie 4., 6., 5., 53., 56. dywizje strzeleckie i 15 Dywizja Kawalerii
- Grupę Północną Jewgienija Siergiejewa w składzie 48 Dywizja Strzelców i 164 Brygada Strzelców
- 16 Armia Nikołaja Sołłohuba w składzie 2., 8., 10., 17. i 21. Dywizje strzeleckie[3].
Całością sił uderzeniowych dowodził dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski[4][5].
Przebieg działań[edytuj | edytuj kod]
Uderzenie Armii Czerwonej[edytuj | edytuj kod]
14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy nad Berezyną[6].
16 Armia Nikołaja Sołłohuba miała wykonać uderzenie pomocnicze w kierunku Mińska[7]. Dowódca armii zgrupował 17. i 8 Dywizję Strzelecką nad Berezyną pomiędzy ujściami Bobru, a Klewy[8]. Działając w pierwszym rzucie armii 17 DS miała nacierać na Smolewicze, a 8 DS na Ihumeń. W drugim rzucie znajdowały się 21 DS i 10 DS. 19 maja o 5.00 Sowieci rozpoczęli natarcie[9] i sforsowali Berezynę: 49 Brygada Strzelców w okolicach Murowy, 51 Brygada Strzelców przy ujściu Manczy i w okolicy Żukowca, 22 Brygada Strzelców przy ujściu Brusiaty i w Berezynie, zaś 24 BS w okolicy Niehonicz[10]. Oddziały polskie cofnęły się na pod naporem 22., 24. i 51 Brygad Strzelców[11].
Na innych odcinkach Polacy stawiali bardziej zacięty opór. I/2 pułku piechoty Legionów powstrzymał atak pododdziałów 49 Brygady Strzelców pod Ossową, Murową i Niwkami, a polskie kontrataki wyparły je za Berezynę. Dowódca sowieckiej 17 Dywizji Strzelców zmuszony był wycofać 49 BS do odwodu, a do I rzutu skierował 50 Brygadę Strzelców. W kolejnych dniach wzmocniony posiłkami 2 pułk piechoty Legionów walczył w okolicach wsi Murowej, Ossowy, Czerniewicz i Szabinki. Wsie te przechodziły z rąk do rąk[10].
Sforsowanie przez Sowietów Berezyny spowodowało, że 19 maja do działań wprowadzono odwody 14 Dywizji Piechoty pod ogólnym dowództwem ppłk. Władysława Andersa. Ześrodkowane zostały one w okolicach Bohuszewicz, a Grupie Andersa podporządkowano również oddziały w tym rejonie walczące .
W tym czasie sowieckie 22 i 24 Brygady Strzelców parły na zachód i zajęły okolice Wołoduty i Ihumenia. Za sowieckim pierwszym rzutem maszerowała 23 Brygada Strzelców, a 21 maja sowiecki 8 pułk kawalerii sforsował Berezynę pod Pierewozem[10]. 22 maja Sowieci wprowadzili do walki 62 i 63 Brygadę Strzelców. Brygady te wsparły północne skrzydło 17 Dywizji Strzelców. Do walki weszła też 3 i 4 Brygady Kawalerii. Ta ostatnia miała wykonać natarcie na stację kolejową Talkę[11].
Ofensywa polska[edytuj | edytuj kod]
Już 21 maja w rejon działań zaczęły przybywać z Ukrainy w okolice Smolewicz oddziały polskiej 4 Dywizji Piechoty. Dowództwo nad nią przejął gen. Leonard Skierski. Otrzymał on zadanie przygotować polskie przeciwnatarcie i wyrzucić nieprzyjaciela za Berezynę[10]. Oddziały 2 Dywizji Piechoty Legionów[11], II i III/16 pułku piechoty i inne mniejsze jednostki pod dowództwem mjr. Stanisława Tessaro miały nacierać z północy na południowy wschód, a oddziały ppłk. Andersa z południa na Berezynę. Wchodzące kolejno do walki oddziały 4 Dywizji Piechoty uderzyć miały na zachód od Berezyny, ale ostatecznie przeszły w podporządkowanie dowódcy VII Brygady Piechoty ppłk. Adama Jaroszewskiego[10][13].
23 maja ruszyło polskie przeciwnatarcie. Do 26 maja główne siły sowieckie zostały wyparte na wschodni brzeg Berezyny. W walkach tych nieprzyjaciel poniósł znaczne straty, a do niewoli dostała się cała 4 Brygada Kawalerii[10].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Bitwa pod Berezyną Dolną nie dała rozstrzygnięcia. Początkowe sukcesy wojsk sowieckich zniwelowane zostały polską kontrofensywą.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 21.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 205.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 41.
- ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 58.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 273.
- ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 60.
- ↑ a b c d e f Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 35.
- ↑ a b c Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 274.
- ↑ Bartlitz 1933 ↓.
- ↑ Sitko 1928 ↓, s. 28-32.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Bartlitz. Działania w obszarze Ihumenia w maju 1920 r.. „Bellona”. 41, s. 393-434, 1933. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Józef Sitko: Zarys historii wojennej 2-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.