Bitwa pod Owruczem (I 1920)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
 | |||
| Czas | 10–12 stycznia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | pod Owruczem | ||
| Terytorium | |||
| Wynik | zwycięstwa Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Owruczem – seria wypadów pododdziałów 22 pułku piechoty ppłk. Władysława Grabowskiego i partyzantów ukraińskich w czasie kampanii zimowej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Zimą 1919/1920 na froncie polsko-sowieckim odnotowywano tylko działania lokalne. Linia frontu była rozciągnięta od środkowej Dźwiny, wzdłuż Berezyny, Uborci, Słuczy, po Dniestr[2]. Zastój w działaniach wojennych obie strony wykorzystywały na przygotowanie się do decydujących rozstrzygnięć militarnych planowanych na wiosnę i lato 1920[3].
9 Dywizja Piechoty zajmowała stanowiska na prawym brzegu Uborci. Jej 22 pułk piechoty obsadzał 75 kilometrowy odcinek frontu na linii Kruszniki – Buda – Sokołodniki – Machnowicze – Śnickie Pole – Stodolicze – Kartenicze – Bobrowe. W jego ugrupowaniu działał 4 Wołyński dywizjon strzelców konnych mjr. Feliksa Jaworskiego. Poddziały ogólnowojskowe wspierała 4 bateria 7 pułku artylerii polowej i 1 bateria 9 pułku artylerii polowej. Na północy sąsiadem pułku był 34 pułk piechoty, a na południu patrolami kawalerii utrzymywano łączność z lewoskrzydłowymi oddziałami Frontu Wołyńskiego[4].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie | ||
|---|---|---|
| 9 Dywizji Piechoty | płk Władysław Sikorski | |
| ⇒ 22 pułk piechoty | ppłk Władysław Grabowski | 9 Dywizja Piechoty |
| → II/22 pułku piechoty | kpt. Fryderyk Stanek | 22 pułk piechoty |
 Armia Czerwona | ||
| 47 Dywizja Strzelców | I.I. Smolin | |
Walki pod Owruczem[edytuj | edytuj kod]
Wypad 10-12 stycznia 1920[edytuj | edytuj kod]
W pierwszej dekadzie stycznia 1920 dowódca 22 pułku piechoty ppłk Władysław Grabowski uzyskał informacje, że dowództwo sowieckie koncentruje swoje oddziały w rejonie Owrucza. Po przeprowadzonej analizie sytuacji, postanowił zorganizować wypad na sowiecki garnizon[5]. W skład oddziału wypadowego weszły: 5 i 6 kompania oraz dwie kompanie partyzantów ukraińskich z Lelczyc. 10 stycznia do działań wyruszyły dwie kolumny. Siły główne pod dowództwem kpt. Fryderyka Stanka maszerowały wprost na Owrucz, a pluton 6 kompanii i kompania ukraińska pod dowództwem ppor. Adama Studzińskiego na Sławeczno. W Sławecznie ppor. Studziński rozbił napotkany tam mały oddział czerwonoarmistów, po czym skierował się do Pokalowa[6].
Pod Chałupniami, napotkano sowiecką kompanię narciarzy i oddział zwiadowców. Wykorzystując element zaskoczenia, ppor. Studziński poprowadził kolumnę do walki wręcz i pobił sowiecką kompanię. Po tym sukcesie grupa polsko-ukraińska dołączyła do sił głównych i nocą z 11 na 12 stycznia połączony już oddział wypadowy kpt. Stanka stanął pod Owruczem[7]. Nocne uderzenie na miasto zaskoczyło obrońców i po krótkiej walce zostało ono przez Polaków opanowane. Wtedy na dworzec kolejowy wjechał pociąg z Korostenia wiozący posiłki dla załogi[8]. Skuteczny ogień 6 kompanii do wyładowującego się eszelonu spowodował duże straty wśród czerwonoarmistów, ale krótko potem nadjechał z Mozyrza kolejny transport wojska. Przewaga liczebna stała się zbyt duża i zniknął element zaskoczenie, dlatego też dowódca oddziału wypadowego kpt. Stanek nakazał odwrót. Podczas wypadu Polacy stracili dwudziestu poległych i rannych[9].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 14 stycznia 1920 donosił[10]:
Na południe od Prypeci oddział partyzancki, przy współudziale naszego patrolu, rozbił na wschód od Sławeczna batalion wywiadowczy bolszewicki, a następnie zajął przejściowo stację kolejową i miasto Owrucz, biorąc dużą zdobycz i jeńców. W wyprawie tej odznaczył się podporucznik Studziński z 22 pp.
Wypad 6 lutego 1920[edytuj | edytuj kod]
Sowieckie dowództwo ponownie zaczęło koncentrować w Owruczu swoje oddziały, z zamiarem przerwania frontu 22 pułku piechoty. Dlatego też dowódca pułku zdecydował się uprzedzić działania przeciwnika i zorganizować kolejny wypad na Owrucz. Grupę wypadową dowodził kpt. Fryderyk Stanek, a jego II batalion wzmocniła 2 kompania[11]. Przeciwnikami Polaków miały być pododdziały sowieckiej 47 Dywizji Strzelców. Wieczorem 5 lutego I batalion ruszył z Letycz i po przebyciu około 60 kilometrów, niezauważony przez nieprzyjaciela, uderzył na Owrucz. Po krótkich, ale zaciętych walkach ulicznych opanowano Owrucz, biorąc siedemdziesięciu jeńców i dużą ilość materiałów wojskowych[9]. Po dokonaniu zniszczeń na stacji Polacy wycofali się do Łuczanek. Tam przenocowano, a następnego dnia oddział wrócił do Lelczyc[12]. Straty oddziału to 2 zabitych, 2 zaginionych i 10 rannych[13].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 12 lutego 1920 donosił[14]:
W celu uprzedzenia meldowanej przez nasze wywiady koncentracji bolszewickiej w rejonie Owrucza, oddziały grupy poleskiej dokonały śmiałego wypadu, rozbijając pod Owruczem2 pułki bolszewickie. Oddziały te zajęły przejściowo miasto i stację Owrucz, niszcząc gruntownie urządzenia stacyjne i uwalniając około 200 aresztowanych powstańców. Ochłonąwszy z pierwszej paniki i sprowadziwszy posiłki, przeszli bolszewicy z nadzwyczajną zaciętością do kontrakcji. Mimo przewagi nieprzyjacielskich sił, nasz oddział przebił się i powrócił na swoje stanowiska. Z naszej strony został ciężko ranny podporucznik Studziński. Nie bacząc na trudne warunki, oddział nasz zdołał wyprowadzić 64 jeńców, w tem 2 oficerów, oraz 9 karabinów maszynowych i dużo zdobyczy wojennej. Z powodu niemożności wywiezienia zdemontowano na miejscu 2 armaty i 11 karabinów maszynowych. W całej akcji wybitnie odznaczył się jej kierownik kapitan Stanek.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 33.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 178.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 305.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 303.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 22.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 303-304.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 23.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 304.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 187.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 26.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 444.
- ↑ Kowalczewski 1930 ↓, s. 27.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 197.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.