Ulica Stanisława Leszczyńskiego we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 57 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 51°06′28,241″N 17°01′53,686″E/51,107845 17,031579 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Ulica Stanisława Leszczyńskiego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście[1][2]. Ulica stanowi sięgacz mający swój początek w ulicy Kazimierza Wielkiego[a]. Na jego końcu istnieje przejście pod budynkiem do ulicy Świdnickiej. Ma 57 m długości[1][3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica powstała w 1875 r. Łączyła dzisiejszą ulicą Świdnicką z ulicą Świętej Doroty i Zaułkiem Zamkowym. Została wytyczona przez teren, na którym od średniowiecza znajdowały się stajnie miejskie, o których pierwsza wzmianka pochodzi już z 1340 r. i widnieje ona w księdze rachunkowej. Istniała tu brama oddzielająca stajnie od ulicy Świdnickiej, a jej relikt – łęk – istniał jeszcze w XVIII wieku[4].
W 1851 r. piwiarnia Kisslinga z Rynku 1 została przeniesiona na ulicę Ofiar Oświęcimskich 15/17, a w 1913 r. powstała druga piwiarnia przy ulicy Stanisława Leszczyńskiego 7/9. Oba budynki zostały zachowane[5][6].
Podczas oblężenia Wrocławia z 1945 r. prowadzone działania wojenne spowodowały częściowe zniszczenie istniejącej tu zabudowy. Zachowały się trzy kamienice. Rozebrano między innymi zrujnowaną, okazałą fontannę[4].
W 1962 roku zbudowano pięciopiętrowy budynek wzdłuż ulicy Świdnickiej, któremu nadano numery 9 i 11. Zlokalizowano tu ówcześnie salony odzieżowe firm „Moda Polska” i „Telimena”. Zachowano w budynku pasaż do ulicy Stanisława Leszczyńskiego[4].
Na początku lat 70. XX wieku wytyczono i zbudowano Trasę W-Z, co znacznie zmieniło układ historycznych ulic także w tym rejonie[7].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
- Königstrasse, do 1945 r.[4][8]
- Królewska, od 1945 r. do 1946 r., nazwa potoczna, nieoficjalna[8][4]
- Stanisława Leszczyńskiego, od 1945/1946 r.[9][4][8]
Pierwotna, niemiecka nazwa ulicy – Königstrasse – została nadana na cześć króla Prus, późniejszego cesarza – Wilhelma I. Po II wojnie, krótko w latach 1945-1946, przed nadaniem oficjalnej, nowej nazwy, potocznie używano nazwy polskiej, nawiązującej do nazwy niemieckiej - ulica Królewska[8]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[9]. Podobnie jak dla nazwy niemieckiej, za nowego patrona ulicy przyjęto króla, tym razem jednak króla polskiego, Stanisława Leszczyńskiego (ur. 1677 r., zm. 1766 r.), który panował w latach 1704–1711 oraz 1733–1736[4].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 105022D o długości 57 m[9] położonej na działce o powierzchni 718 m2[10]. Ponadto obejmuje drogę wewnętrzną o długości 16 m[11], w ramach działki o powierzchni 558 m²[12]. Ulica łączy się z boczną drogą przypisaną do Kazimierza Wielkiego, do której włącza się droga wewnętrzna posesji tu położonych, między innymi do ZETO Wrocław przy Ofiar Oświęcimskich 7/13[3][13].
Ulice powiązane z ulicą Stanisława Leszczyńskiego[a]:
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy zachował się trzy kamienice pod numerami 4, 5, 7–9. Przy zachodnim odcinku zbudowano budynek mieszkalny przy ulicy Kazimierza Wielkiego. Oś zachodnią zamyka budynek mieszkalny z lokalami handlowymi przy ulicy Świdnickiej 9–11, z przejściem pod budynkiem[4][3].
Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 118 a 119 m n.p.m.[16]. Obszar ten objęty jest rejonem statystycznym numer 933130, w którym na dzień 31.12.2018 r. zameldowane były 592 osoby, a gęstość zaludnienia wynosiła 7452 osoby/km²[17].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obszar, na którym położona jest ulica Stanisława Leszczyńskiego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[18][19]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[20][21]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[22].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[b] | fotografia |
|---|---|---|
| pierzeja północna | ||
| Budynek biurowy – Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej ZETO (elewacja tylna) ulica Ofiar Oświęcimskich 7-13[6][23] | lata 1966-1969 (projekt A., J. Tarnawscy) gez, mpzp[6][23] | .jpg) |
| Kamienica, od 1913 r. z piwiarnią C. Kisslinga, obecnie budynek mieszkalno-usługowy ulica Stanisława Leszczyńskiego 7-9[6][24][5] | około 1875 r., 1913 r., po 1945 r. gez, mpzp[6][24] |  |
| Kamienica, obecnie budynek mieszkalno-usługowy ulica Stanisława Leszczyńskiego 5[6][25] | ok. 1880 r. gez, mpzp[6][25] |  |
| Oficyna kamienicy czynszowej, obecnie budynek biurowo-usługowy (fragment tylnej elewacji) ulica Ofiar Oświęcimskich 19a[6][26][27] | lata 1860-1870, po 2000 r.[6]; lata 1869-1870, XX wiek[27] A/2264/501/Wm z dnia 20.12.1992 r.[6][26][27] | |
| Dom handlowy Schottländera (od 1927 r. – Singera) wraz z dziedzińcem wewnętrznym, obecnie dom handlowy "H&M" (fragment tylnej elewacji) ulica Świdnicka 7[6][28][29][30] | lata 1896-1897 (projekt Karl Grosser), 1927 r. (przebudowa)[6]; 1896, 1927 r.[29] A/1469/540/Wm z dnia 25.08.1994 r.[6][28][29] |  |
| pierzeja południowa | ||
| Hotel i Restauracja "Riegner", obecnie budynek biurowo-usługowy (między innymi grota solna) ulica Stanisława Leszczyńskiego 4[6][31] | lata 1873-1883 (projekt Friedrich Barchewitz) gez, mpzp[6][31] |  |
| Domu Sztuki i Rzemiosła Wilhelma Knittela, obecnie budynek usługowy (fragment tylnej elewacji) ulica Świdnicka 13[6][32] | 1927 r. (projekt Max Strassburg) gez, mpzp[6][32] |  |
Krasnale[edytuj | edytuj kod]
_Wroclaw_dwarf_01.JPG)
Przy ulicy zamontowano figurki wrocławskich krasnali – RoyalDenciaki – przy ulicy Stanisława Leszczyńskiego 5-7/9[33].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Określenie, iż początek ulicy będącej sięgaczem (ulicą ślepą) znajduje się przy ulicy Kazimierza Wielkiego, zaczerpnięte jest z zestawiania udostępnianego przez Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) we Wrocławiu, który jest zarządcą tej drogi[1]. Jednak numeracja posesji przy ulicy biegnie w kierunku odwrotnym, tj. od końca ulicy w kierunku ulicy Kazimierza Wielkiego[3].
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez - gminna ewidencja zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2709-2710 (Leszczyńskiego Stanisława).
- ↑ SIP 2019 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ↑ a b c d SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ a b c d e f g h Antkowiak 1970 ↓, s. 134-135 (Leszczyńskiego).
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 368-369 (Kissling, piwiarnie).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 889-890 (Świdnicka).
- ↑ a b c d Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 85 (Königstr.).
- ↑ a b c ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2709 (Leszczyńskiego Stanisława).
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Stare Miasto, AR_37, nr 13.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2710 (Leszczyńskiego Stanisława - działka).
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Stare Miasto, AR_37, nr 8/59.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1022 (ZETO).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1964-1967 (Kazimierza Wielkiego).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5581-5587 (Świdnicka).
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ SIP 2019 ↓, Demografia.
- ↑ NID 2019 ↓, s. 207.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 68.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 5523.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 4159.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 4158.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 5532.
- ↑ a b c NID 2019 ↓, s. 225.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 9000.
- ↑ a b c NID 2019 ↓, s. 232.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 150-151 (DH P. Schottländera).
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 4157.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 9001.
- ↑ krasnale.pl 2019 ↓, RoyalDenciaki.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wrocławskie Krasnale, Oficjalny serwis miejski, 2018 [dostęp 2018-06-26] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-25] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Leszczyńskiego Stanisława, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-07-08] (pol.).
- ul. Stanisława Leszczyńskiego, wikimapia.org [dostęp 2019-07-08] (pol.).
