Ulica Więzienna we Wrocławiu

ulica Więzienna
Stare Miasto
Ilustracja
odcinek początkowy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

334 m

Przebieg
0 Rynek
Rynek 52
ul. Igielna
ul. Kotlarska
ul. Nożownicza
ul. Garbary
ul. Uniwersytecka
pl. Uniwersytecki
334m ul. Grodzka
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Więzienna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Więzienna”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Więzienna”
51°06′43,940″N 17°01′56,475″E/51,112206 17,032354
Multimedia w Wikimedia Commons
Przebieg ulicy
Początek, Rynek
Przejście Rynek 52
Ul. Igielna
Ul. Kotlarska
Ul. Nożownicza
W kierunku północnym
Ul. Garbary
Ul. Uniwersytecka
Pl. Uniwersytecki
Ul. Grodzka
Ul. Grodzka
Więzienie Miejskie, obecnie Zakład Archeologii PAN
Ul. Grodzka 7, Gmach Główny UWr., skrzyżowanie z ul. Więzienną
Nowa zabudowa pierzei zachodniej
Od ul. Nożowniczej do pl. Uniwersyteckiego
Od ul. Nożowniczej do Rynku

Ulica Więzienna (Stockgasse[1][2]) – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Przy tej ulicy, zgodnie z jej nazwami, jakie w czasie swojego istnienia nosiła, znajdowało się niegdyś więzienie miejskie, dziś zachowane jako zabytek[1][2][3][4]. Biegnie od Rynku do ulicy Grodzkiej[1][5]. Jej początek znajduje się pośrodku północnej pierzei Rynku jako deptak przebiegający przez łęk (przejście pod jedną z kamienic)[1][3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Ulica została wytyczona już w momencie lokacji w XIII wieku. Wejście na ulicę znajdowało się, tak jak współcześnie, od Rynku przy obecnej kamienicy pod numerem 52, przypisanej do Rynku, mimo że brama do niej od początku jej istnienia (XIII wiek) znajduje się od strony ulicy Więziennej[1]. Pierwsza wzmianka o ulicy pochodzi z 1398 r., a o łęku z 1472 r.[3]. Z 1241 r. pochodzą zapiski, wskazujące że przy skrzyżowaniu z ulicą Igielną znajdowały się domy drewniane; odkryte zostały one podczas badań archeologicznych[1][6] (określane jako rudery biedoty miejskiej[7]), a także dalej przy numerach 10-11 z około 1250 r., które w okresie od XIII wieku do połowy XV wieku zamieszkiwali Żydzi zajmujący się między innymi produkcją grzebieni[1], podobnie jak na krzyżującej się z nią ulicą Igielną, przy której oprócz grzebieniarzy mieścili się także igielnicy[6][7].

W dalszej części ulica Więzienna skupiała rzemieślników specjalizujących się głównie w dziedzinach skórniczych i metalowych, w tym takich jak paśnicy, szewcy, kaletnicy, igielnicy i kowale[1]. Natomiast przy ulicy Nożowniczej od ulicy Więziennej dominowali szeroko rozumiani nożownicy, czyli wytwórcy noży, kling mieczy i szabli oraz innych ostrych narzędzi[8][9].

Koniec ulicy Więziennej dochodził do ówczesnych średniowiecznych murów obronnych, za którymi znajdowała się nabrzeżna droga (obecnie ulica Grodzka)[10]. W drugiej połowie XIII wieku zbudowano tu Zamek Cesarski[11][12][13], a później w jego miejscu w 1728 roku powstał barokowy gmach kolegium jezuickiego później przekształconego w akademię, a na początku XVIII wieku w uniwersytet (1702 r.), obecnie Gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego, przylegający do ulicy Więziennej elewacją zachodnią[11][14][15][16]. Natomiast na południe od niego znajdowała się dzielnica żydowska w rejonie dzisiejszej ulicy Uniwersyteckiej, do 1824 r. Judenstrasse[11][17][18], obejmująca także zabudowę przy marginalnej ulicy biegnącej wzdłuż murów, obecnie ulica Garbary[19]. Przy zbiegu ulic Uniwersyteckiej i Więziennej od 1351 roku znajdowała się nowa synagoga i łaźnia rytualna[17].

W murach obronnych północnych w osi ulicy Więziennej przebito tzw. Furtę Rybacką[1][20][21]. Od 1546 r. istniała tu wieża z przejazdem i bramą mostową zwaną Bramą Nową. Za nią istniał most tzw. Most Długi, zwany też Mostem Środkowym (od XVII wieku) do Kępy Mieszczańskiej i dalej na prawy brzeg rzeki[20][22][23]. Mury te rozebrano w latach 1807-1893[13][21].

W pierwszej połowie XIV wieku[a] zbudowano przy tej ulicy więzienie miejskie. Było ono przeznaczone dla więźniów niższego stanu[b]. W 1464 r. wybudowano kaplicę więzienną. Tu trzymano także skazanych na śmierć i stąd prowadzono na egzekucje. Przestało pełnić swoją funkcję na przełomie XVIII i XIX wieku. Od 1818 roku mieścił się tu lombard i instytucje filantropijne. W latach powojennych budynek dawnego więzienia pełniło funkcję magazynu Archiwum Państwowego, a następnie stał się siedzibą wrocławskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk[3][24][25].

Do 1928 roku przy ulicy znajdowały się kramy i sklepiki nazywane Buden an der Stockgasse[2].

W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku pierwotna zabudowa została w 80% zniszczona, w tym niemal cała strona zachodnia. Po wojnie zrekonstruowano zespół czterech renesansowych kamieniczek pod numerami od 1 do 4, a także stopniowo odbudowywano kolejne budynki. Pod koniec XX wieku przy ul. Więziennej 8/12 zbudowano nowy gmach Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego[1][3][26]. Część zniszczonej zabudowy jednak nie odbudowano ani nie uzupełniono wolnej przestrzeni nową zabudową, ograniczając się do uporządkowania wolnego terenu i pozostawienia placu lub urządzenia skweru, tak jak np. przy ulicy Garbary oraz pomiędzy ulicą Uniwersytecką i placem Uniwersyteckim[16][18][27].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:

  • od 1403 r. / od XIV wieku, do 1564 r.: Stockgasse[1][2][3]
  • od 1564 r. do XVII wieku[1][3]:
    • odcinek południowy od Rynku do ulicy Igielnej: Cleyenmarkte[1], później Targ Otrąb[1][3], co poparte było faktem, że w tym miejscu rzeczywiście prowadzono handel tym towarem do około XVII wieku; następnie ten odcinek nazywano Małym Rynkiem[3],
    • odcinek północny od ulicy Igielnej: An der Fischerpforte, Kurzweg Fischerpforte[1], czyli Brama Rybacka[3]
  • Stockgasse, do 1945 r.[1][2][3]
  • Więzienna, od 1945 r.[1][2][3][5]

Zarówno współczesna nazwa, jak i dawna Stockgasse nawiązują do istniejącego tu niegdyś więzienia miejskiego. Słowo Stock ma znaczenie „koza” w rozumieniu właśnie miejsca zamknięcia, przetrzymywania – więzienia[1][2][3]. Takie samo odniesienie miało obowiązujące określenie ulicy Nożowniczej - "ulica z poprzecznym więzieniem"[8] lub "ulica poprzeczna, położona za więzieniem"[9]. Natomiast nazwa, która obowiązywała przez wyżej wskazany okres, dla odcinka północnego nawiązywała do mieszczącej się tu Furty Rybackiej, a dla odcinka południowego nawiązywała do jej funkcjonalnym powiązania z ulicznym targiem rynkowym[1][3], którego centrum stanowił Rynek (główny plac handlu lokacyjnego), będący także centrum komunikacyjnym, urbanistycznym i administracyjnym[28], stąd także czasowo stosowane określenie – „Mały Rynek”[3]. Ulica ta rozpoczynająca się pod łękiem pod kamienicą, podobnie jak analogicznie rozpoczynająca się ulica Świętej Doroty po południowej stronie Ryku, nazywana była także "Przejściem"[3]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[5].

Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]

Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 334 m[5]. Łączy Rynek z ulicą Grodzką, bez możliwości przejazdu z ulicy do Rynku, gdyż na tym odcinku stanowi ona deptak przebiegająca pod kamienicą w pierzei północnej[1][5][29], a ponadto współcześnie jest to ulica na kilku odcinkach zamieniona na deptak dla pieszych lub wprowadzono ograniczenia w ruchu drogowym i parkowaniu. Takie ograniczenie narzucono na odcinku od Rynku do ulicy Igielnej i dalej do ulicy Kotlarskiej, jako przejście dla pieszych wewnątrz bloków urbanistycznych[30][31].

Ulice i place łączące się z ulicą Więzienną:

Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]

Ulica Więzienna, wraz ulicą Igielną oraz ulicami Kurzy Targ i Świętej Doroty tworzą asymetryczny układ urbanistyczny w stosunku do planu Starego Miasta[1][6] i Rynku będącego pierwotnie także centrum komunikacyjnym, urbanistycznym i administracyjnym[28]. W początkowym odcinku fragment pierzei wschodniej i pierzeja zachodnia ulicy nie są zabudowane, lecz ulica przebiega przez otwarte podwórze zabudowy przy Rynku, ulicy Odrzańskiej i ulicy Igielnej. Dalsza zabudowa ulicy obejmuje budynki zabytkowe (wymienione dalej), odbudowane (numery od 1 do 4) oraz nową zabudowę uzupełniającą. W tej ostatniej grupie budynków znajdują się przede wszystkim kompleks pierzei zachodniej od ulicy Igielnej do Kotlarskiej i od ulicy Kotlarskiej do Nożowniczej oraz budynek Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Również na końcowym odcinku ulicy brak jest zabudowy części pierzei. Mianowicie po stronie zachodniej od ulicy Garbary do budynku pod numerem 16 występuje otwarty plac, z możliwością jego zabudowy obiektem hotelowym w nawiązaniu do istniejących budynków, oraz po stronie wschodniej urządzono skwer pomiędzy ulicą Uniwersytecką a placem Uniwersyteckim, również z możliwością zabudowy obiektami edukacji i usług w parterze. Ulicę zamyka w pierzei wschodniej gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego, a po stronie zachodniej kamienica przy ulicy Grodzkiej[1][16][27][42][43][44].

Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]

Obszar, na którym położona jest ulica Więzienna podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967[45][46]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[47][48]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[49]. Ochronę narzucają także miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Sytuowanie nowej zabudowy może być dokonywane wyłącznie po sporządzania planów szczegółowej rewaloryzacji[50].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

nr[c] obiekt powstanie nr rej.[d] foto
Ratusz – zamykające oś widokową z ulicy w kierunku południowym, z przejścia pod budynkiem Rynek 52
7 Kamienica, ob. budynek Urzędu Miasta Wrocławia XVIII w., 1960 r. (rekonstrukcja), po 2000 r.[42] (XV-XVII wiek[51]) A/2694/232 z dn. 30.12.1970[42][51][52]
8 Kamienica, ob. budynek biurowo-usługow XIII w., XVIII w. (przebudowa), 1960 r. (rekonstrukcja), po 2000 r.[42]
9 Kamienica, ob. budynek biurowo-usługowy XVII w., 1960 r. (rekonstrukcja), po 2000 r.[42]
10 Dom handlowy (m.in. sklepy H. Straka, R. Markfeldta, C. Siecha), ob. budynek biurowo-usługowy ok. 1825 r., XX w.[42] (XIX wiek[51]) A/3112/155 z dn. 15.02.1962[42][51][53]
Rynek
52 Kamienica "Pod Złotą Kotwicą", ob. budynek mieszkalno-usługowy
wraz z "Przejściem Pokutniczym"[54]
nad ulicą, zamykający oś widokową z ulicy w kierunku południowym 		XIII w., XIV w., 1567 r., 1712 r., 1887 r. (zburzona), pocz. XX w., 1945 r. (zburzona), l. 1957-1960 (odbudowa)[42] (XVI wiek[51]) A/1532/230z dn. 30.12.1970[42][51][55][56]
53 Kamienica "Pod Morwą", ob. budynek biurowo-usługowy
pierzeja zachodnia 		XVIII w., 1945 r. (zburzona), l. 1955-1960 (odbudowa ze wspóną klatką schodową nr 53-54-55)[42] (XVIII-XVIII wiek[51]) A/4035/231 z dn. 30.12.1970[42][51][57][56]
ulica Igielna
7 Kamienica mpzp[58]
13 Kamienica, ob. budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem (pub)
pierzeja zachodnia, w głębi podwórza 		lata 1792-1793, przekształcony 1898 i 1911 r., odbudowany lata 1977-1979[42] GEZ, mpzp[42][59][60]
ulica Więzienna
1 Kamienica
pierzeja wschodnia 		2 poł. XVI wieku, lata 1969-1970 (remont, przebudowa), 1995 r. (remont, modernizacja)[42] (połowa XVI wieku[4]) A/1562/168 z dn. 15.02.1962[42][4][61]
2
3
4 Kamienica
pierzeja wschodnia 		2 poł. XVI w., l. 1969-1970 (remont, przebudowa), 1995 r. (remont, modernizacja)[42] ... [62] GEZ, mpzp[42][63]
5 Kamienica
pierzeja wschodnia 		ok. 1830 r., 1870 r., l. 1969-1970 (remont, przebudowa), ok. 2000 r. (remont)[42] ... [62] GEZ, mpzp[42][64][65]
6 Więzienie Miejskie, ob. Zakład Archeologii PAN
pierzeja wschodnia 		2 poł. XIV w. (skrzydło pn.), ok. 1500 r. (pozostałe skrzydła), 1863 r. (modernizacja i rozbudowa)[42] (XV wiek[4]) 4 z 12.03.1960[4], oraz A/2794/169 z dn. 15.02.1962[42][4][66][67]
7 Kamienica z usługowym parterem
pierzeja wschodnia 		ok. 1870 r.[42] GEZ, mpzp[42][68][69]
16 Kamienica z usługowym parterem
pierzeja zachodnia 		ok. 1900 r.[42] GEZ, mpzp[42][70]
18 Kamienica, ob. budynek biurowo-usługowy
pierzeja zachodnia 		przed 1871 r., ok. 1970 r.[42] GEZ, mpzp[42][71]
19 Kamienica "Pod Złotym Barankiem"
pierzeja zachodnia 		1776 r. (z wykorzystaniem wcześniejszej budowli), pocz. XIX w., ok. 1910 r., 2015 r. (remont)[42] (1 połowa XVIII wieku[4]) A/1561/130 z dn. 06.12.1949[42][4][72]
ulica Uniwersytecka
19-20 Kamienica z usługowym parterem
pierzeja wschodnia 		XVIII w., ok. 1910 r.[42] GEZ, mpzp[42][4][73][69]
ulica Grodzka
7 Kamienica, ob. budynek mieszkalny z usługowym przyziemiem
pierzeja zachodnia 		ok. 1880 r.[42] GEZ, mpzp[42][74][75]
plac Uniwersytecki
1 Kolegium Jezuickie, ob. Gmach główny Uniwersytetu Wrocławskiego
pierzeja wschodnia, częściowo zamykający oś widokową w kierunku północnym 		l. 1728-1739 (proj. 1726), l.1926-1928 (odbudowa), 1945 r. (odbudowa)[42] (lata 1726-1732, XX wiek[62]) 35 z 29.03.1949[62] oraz A/2903/163 z dn. 15.02.1962[42][62][76][77]
Przyrynkowe wnętrze międzyblokowe
Przejście Rynek 52
Przejście Rynek 52
Rynek 50
Rynek 53
Rynek 53-55
Ul. Więzienna 1-4
Do Rynku

Ponadto początkowy odcinek ulicy przebiega przez wnętrze zabudowy okalającej Rynek, gdzie z wewnętrznego dziedzińca dostępne są tylne lub boczne elewacje budynków położonych przy Rynku o numerach:

  • nr 50, Dom towarowy Hünert, oraz m.in.: Winiarnia Littauera - 1926 r., zakład fotograficzny, obecnie Empik oraz apartamenty, XVIII wiek, 1903 r. - zburzona, 1904 r. - nowy, po 1945 r.[42] (pocz. XX wieku[51]), rejestr zabytków nr A/2701/270 z dn. 30.12.1970[42][51][56][78],
  • nr 51, Kamienica "Pod Złotym Półksiężycem", ob. budynek biurowo-usługowy, XIV w., XVII w., 1870, 1940, 1945 r. - zburzona, lata 1955-1960 - odbudowa, portal z Rynek nr 13, XVII w.[42] (XIV/XV wiek, pocz. XVII wieku, 1870 r., po 1945 r.[51]), rejestr zabytków nr A/1531/275 z dn. 30.12.1970[42][51][56][79],
  • nr 54, kamienica z usługowym przyziemiem, m.in. sklep muzyczny Carl Sackur – lata 80.-90. XIX wieku, obecnie budynek biurowo-usługowy, ok. 1720 r., XIX w., 1945 r. - zburzona, lata 1955-1960 - odbudowa, ze wspólną klatką schodową nr 53-54-55[42] (XVIII-XVIII wiek[51]), rejestr zabytków nr A/4035/231z dn. 30.12.1970[42][51][56][80],
  • nr 55, kamienica z usługowym przyziemiem, m.in. zakład wyrobu pieczątek – l. 30.-40. XX w., XVII w., 1945 r. - zniszczona, lata 1955-1960 - odbudowa[42] (XVIII-XVIII wiek[51]), rejestr zabytków nr A/4035/231z dn. 30.12.1970[42][51][56][81],
  • nr 56, kamienica, następnie dom handlowy, lata 30. XX wieku - Julisa Ganfera, obecnie budynek biurowo-usługowy, ok. 1800 r., 1898 r. - rozebrana, ok. 1900 r. - dom handlowy, 1945 r. - zniszczona, l. 1955-1960 - odbudowana[42] (XV wiek, 2 poł. XIX[51]), rejestr zabytków nr A/4033/228 z dn. 30.12.1970[42][51][56][82],
  • nr 57, Kamienica "Pod Złotym Pokojem", ob. budynek mieszkalno-usługowy, XIV w., ok. 1730 r., 1874 r., 1945 r. - zniszczona, 1955 r. - odbudowa[42] (lata 1905-1906[51]), rejestr zabytków nr A/4033/228 z dn. 30.12.1970[42][51][56][83],
  • nr 58, Kamienica "Pod Złotą Palmą" z usługowym przyziemiem, następnie dom handlowy, m.in. z księgarnią Priebatscha – lata 30. XX wieku, ob. budynek Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej, XV-XVIII w., k. XIX w. - zburzona, 1905 r. - dom handlowy, po 1945 r.[42] (połowa XVIII wieku[51]), rejestr zabytków nr A/2321/491/Wm z dn. 05.09.1992[42][51][56][84].

Wrocławskie krasnale[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy i w jej pobliżu znajdują się figurki następujących wrocławskich krasnali:

nazwa adres foto
Więzień (Więziennik)[85] ul. Więzienna 6 (w oknie budynku)
Krasnal włoski[85] ul. Więzienna 21 (pasaż)
Mieszadełło[85] ul. Kotlarska 25/1b

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Część publikacji podaje jako datę powstania więzienia rok 1440, która to data jednak jest podważana i uznawana za błędną między innymi ze względu na fakt, iż już wcześniej ulica nosiła nazwę Więziennej, pierwsza wzmianka z 1398 r.[3].
  2. ↑ Więźniów "godniejszych" przetrzymywano ówcześnie w Ratuszu[3].
  3. ↑ "Nr" w tabeli zabytków oznacza numer budynku w rejestrze budynków, odpowiadający także pocztowemu numerowi adresowemu.
  4. ↑ "Nr rej." w tabeli zabytków oznacza numer i datę wpisu w rejestrze zabytków. Skróty: mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, GEZ - Gminna Ewidencja Zabytków.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Harasimowicz 2006 ↓, s. 954 (Więzienna).
  2. ↑ a b c d e f g Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 137 (Stockgasse).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Antkowiak 1970 ↓, s. 281-282 (Więzienna).
  4. ↑ a b c d e f g h i NID 2017 ↓, s. 232.
  5. ↑ a b c d e f g ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 5275 (Więzienna).
  6. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 302 (Igielna).
  7. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 71 (Igielna).
  8. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 596 (Nożownicza).
  9. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 173-174 (Nożownicza).
  10. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 251 (Grodzka).
  11. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 928 (Uniwersytecki).
  12. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1013 (Zamek Cesarski).
  13. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 832 (Stare Miasto).
  14. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 928-931 (Uniwersytet Wrocławski).
  15. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 384 (Kolegium Jezuickie).
  16. ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 277-278 (Uniwersytecki).
  17. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 928 (Uniwersytecka).
  18. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 276-277 (Uniwersytecka).
  19. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 225 (Garbary).
  20. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 219 (Furta Rybacka).
  21. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 206-208 (Fortyfikacje Miejskie).
  22. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 364-365 (Kępa Mieszczańska).
  23. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 553 (Mosty i kładki w XVI-XVIII w.).
  24. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 954 (Więzienie Miejskie).
  25. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 954 (Więzienia).
  26. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 115-116 (Kotlarska).
  27. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 52-53 (Garbary).
  28. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 764 (Rynek).
  29. ↑ a b c d e f g h i j SIP 2018 ↓, GP9.
  30. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 12 ust. 3, 4; § 14 ust. 4.
  31. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 5 ust. 5 pkt 5; § 12 ust. 9, 10.
  32. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4094 (Rynek).
  33. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1338 (Igielna).
  34. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 2031 (Kotlarska).
  35. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 3085 (Nożownicza).
  36. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 979 (Garbary).
  37. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 5103 (Uniwersytecka).
  38. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 5106 (Uniwersytecki).
  39. ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1185 (Grodzka).
  40. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 885 (ŚWW).
  41. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 607-608 (Odra Południowa).
  42. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw SIP 2018 ↓, GEZ.
  43. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 27, 28.
  44. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 25-30.
  45. ↑ NID 2017 ↓, s. 206.
  46. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 68.
  47. ↑ NID 2013 ↓.
  48. ↑ MP 1994 ↓.
  49. ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
  50. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 48.
  51. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v NID 2017 ↓, s. 228.
  52. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7585-7587.
  53. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7588.
  54. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 28 ust. 9 pkt 3.
  55. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7650.
  56. ↑ a b c d e f g h i Uchwała RMWr 2003 ↓, § 28 ust. 5 pkt 1 lit. a.
  57. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7651.
  58. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 27 ust. 4 pkt 1 lit. b.
  59. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 2248.
  60. ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 28 ust. 5 pkt 1 lit. c.
  61. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9758-9760.
  62. ↑ a b c d e NID 2017 ↓, s. 209.
  63. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9761.
  64. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9762.
  65. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 30 ust. 3 pkt 1 lit. b.
  66. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9763.
  67. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 30 ust. 3 pkt 1 lit. a.
  68. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9764.
  69. ↑ a b Uchwała RMWr 2002 ↓, § 29 ust. 3 pkt 1.
  70. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9765.
  71. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9766.
  72. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9767.
  73. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9486.
  74. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 1900.
  75. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 29 ust. 3 pkt 1 lit. a.
  76. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 9490.
  77. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 27 ust. 3 pkt 1 lit. a.
  78. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7648.
  79. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7649.
  80. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7652.
  81. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7653.
  82. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7654.
  83. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7655.
  84. ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 7656.
  85. ↑ a b c krasnale.pl 2018 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Ulica Więzienna, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2018-06-08] (pol.).
  • ul. Więzienna, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-06-08] (pol.).
  • ul. Więzienna, wikimapia.org [dostęp 2018-06-08] (pol.).
Ulice i place Starego Miasta we Wrocławiu
ulice
ulice historyczne
place

Wrocław
Stare Miasto

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Więzienna_we_Wrocławiu&oldid=72859564”