Sikorsky CH-53E Super Stallion
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | śmigłowiec transportowy |
| Załoga | 3 (2 pilotów i dowódca) |
| Historia | |
| Data oblotu | 1 marca 1974 |
| Lata produkcji | 1980-2003 |
| Liczba egz. | 234 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 3 × General Electric T64-GE-416/A, turbowałowe |
| Moc | 4380 KM każdy |
| Wymiary | |
| Średnica wirnika | 24,1 m |
| Długość | 30,2 m |
| Długość kadłuba | 23,55 m |
| Wysokość | 8,46 m |
| Masa | |
| Własna | 15,071 kg |
| Startowa | 33,340 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 315 km/h |
| Prędkość przelotowa | 278 km/h |
| Wznoszenie maks. w locie pionowym | 12,7 m/s |
| Pułap praktyczny | 5640 m |
| Zasięg | 1110 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 × GAU-15/A 12,7 mm (po bokach), 1 × GAU-21 12,7 mm (rampa) | |
| Liczba miejsc | |
| 55 | |
| Użytkownicy | |
 US Navy, USMC, Japońskie Morskie Siły Samoobrony | |
| Rzuty | |
 | |
Sikorsky CH-53E Super Stallion – amerykański ciężki śmigłowiec transportowy, trójsilnikowa wersja rozwojowa CH-53 Sea Stallion, do śmigłowca dodano też siódmą łopatę wirnika, zarówno ogon, jak i wirnik główny są składane. Silniki T64-GE-413 z CH-53D o mocy 3925 KM zastąpiono T64-GE-416/A o mocy 4380 KM, udźwig wzrósł do 13 600 kg w kabinie lub 14 500 kg na podwieszeniu. Używany też do taktycznego przerzutu sprzętu lub misji ratunkowych, śmigłowce mogą tankować w locie.
Śmigłowiec jest przeznaczony szczególnie do zadań nad akwenami morskimi. Moc zespołu napędowego jest tak dobrana, że śmigłowiec do wykonania zadania wymaga pracy dwóch silników. Podczas zawisów, operacji desantowych i wszędzie tam, gdzie jest zwiększone zapotrzebowanie na moc, pracują trzy silniki na zmniejszonej mocy. W razie awarii jednego silnika dwa pozostałe przechodzą automatycznie na moc znamionową i śmigłowiec ten może kontynuować wykonywanie zadania[1].
W 1967 Korpus piechoty morskiej poszukiwał nowego śmigłowca dla uniwersalnych okrętów desantowych o udźwigu 1,8 razy większym od CH-53D. W 1968 Sikorsky zaproponował rozwojową wersję S-65 (CH-53) o oznaczeniu producenta S-80. Śmigłowiec wszedł do służby w 1981. CH-53E jest w stanie udźwignąć wszystkie statki powietrzne w służbie USMC (z wyjątkiem C-130), na zewnętrznym podwieszeniu przenosi więc m.in. uszkodzone śmigłowce oraz działa. Opracowywany jest wariant CH-53K z nowymi silnikami, powiększoną kabiną i kompozytowymi wirnikami.
W 1991 CH-53E ewakuowały personel ambasady USA w Mogadiszu, w 1995 podjęły pilota zestrzelonego nad Bośnią, od 2001 intensywnie używane podczas operacji w Afganistanie i Iraku do zadań zaopatrzeniowych. Od 1984 utracono łącznie 13 amerykańskich CH-53E i 7 MH-53E oraz jeden japoński MH-53E, problemy powodował też dodatkowy silnik nr 2. Godzina lotu śmigłowca kosztuje 20 000 USD i wymaga 44 roboczogodzin obsługi.
Wersje[edytuj | edytuj kod]
- YCH-53E – prototyp oblatany w 1974
- CH-53E Super Stallion – wersja transportowy dla USMC, 177 sztuk
- MH-53E Sea Dragon – wersja zwalczania min dla US Navy, oblatany w 1981, w służbie od 1986, 46 sztuk
- S-80-M-1 – oznaczenie MH-53E dla Japonii, 11 sztuk
- CH-53K King Stallion – nowa wersja dla USMC, oblatana 27 października 2015, planowany zakup od 156 do 227 sztuk
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
- Japońskie Morskie Siły Samoobrony
- Eskadra 111 (8 z 11 MH-53E, 1 utracono w 1996. Zastąpowane przez MCH-101)
- United States Marine Corps (146 CH-53E w 2016)
- HMH-361
- HMH-366
- HMH-461
- HMH-462
- HMH-464
- HMH-465
- HMH-466
- HMH-769
- HMH-772
- United States Navy (27 MH-53E w 2016)
- HC-1
- HC-4
- HM-12
- HM-14
- HM-15
- HM-16
- HM-18
- HM-19
_HMH-461.jpg) |  |  |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Podobnie jest z maszyną AgustaWestland AW101. W: Ryszard Witkowski. Dzieje śmigłowca. Echo Oficyna Wydawnicza 2005 r
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia CH-53/MH-53E. history.navy.mil. [zarchiwizowane z tego adresu (1997-02-06)]., CH-53E, MH-53E na stronie US Navy (ang.)
- CH-53E/S-80E. sikorsky.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-16)]. i MH-53E na stronie Sikorsky.com (ang.)
- CH-53E Super Stallion Heavy-Lift Helicopter www.naval-technology.com (ang.)
- World Air Forces 2016 - Flightglobal. d3fod5fkpt74ph.cloudfront.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-10)]., 2015-12-18 (ang.)
