Curtiss C-46 Commando
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | George A. Page Jr. |
| Typ | |
| Konstrukcja | metalowa |
| Załoga | 4 + 50 żołnierzy |
| Historia | |
| Data oblotu | 26 marca 1940 |
| Lata produkcji | 1940–1945 |
| Wycofanie ze służby | 1968 |
| Liczba egz. | 3181 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | 1,490 kW |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 32,9 m (skrzydła) |
| Długość | 23,2 m |
| Wysokość | 6,6 m |
| Powierzchnia nośna | 126,8 m² |
| Masa | |
| Własna | 14696 kg |
| Startowa | 21772 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 433 km/h |
| Prędkość przelotowa | 295 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 6,6 m/s |
| Pułap | 8410 m |
| Zasięg | 2900 km |
| Dane operacyjne | |
Curtiss C-46 Commando – samolot transportowy używany przez siły zbrojne Stanów Zjednoczonych w czasie II wojny światowej. Latający na nim piloci przezwali go "The Whale" (pol. Wieloryb)[1]. Po wojnie C-46 przez krótki czas służyły jako samoloty pasażerskie, po czym zdominowały rynek przewozów towarowych. W United States Air Force służyły jako drugorzędne samoloty transportowe do 1968. Obecnie C-46 są jeszcze wykorzystywane do przewozu ładunków w Arktyce i innych regionach świata, gdzie są bardzo utrudnione warunki eksploatacji samolotów[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Projekt samolotu opracował w 1937 George'a A. Page Jr., główny projektant w Curtiss-Wright Corporation[3]. Projekt był oznaczony symbolem CW-20. Była to maszyna o nowym standardzie: pasażerski samolot ciśnieniowy przeznaczony dla prywatnych przedsiębiorców. Jego kadłub miał nową konstrukcję, która lepiej znosiła różnicę ciśnień na dużych wysokościach. Zdecydowano się także na użycie dwóch silników, co pozwoliło na zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych. Po przeprowadzeniu testów, w 1938 przedstawiono pierwszą makietę samolotu. Została ona zaprezentowana podczas Wystawy Światowej w Nowym Jorku w 1939[4].
Firma Curtiss-Wright Corporation podjęła starania o pozyskanie potencjalnych nabywców samolotu, zdołano jednak zebrać jedynie 25 listów intencyjnych. Liczba ta okazała się wystarczająca aby przystąpić do fazy budowy prototypu. Powstał on w fabryce w Saint Louis. Samolot CW-20 był wyposażony w dwa silniki R-2600-C14-BA2 Wright Twin Cyclones i był oznaczony symbolem NX-19436. Pierwszy lot odbył się 26 marca 1940. Pilotem testowym był Edmund T. "Eddie" Allen. Po przeprowadzeniu testów wprowadzono modyfikację konstrukcji ogona, aby zwiększyć stabilność lotu przy niskich prędkościach. Następnie prototyp został zakupiony przez United States Army Air Forces, aby przeprowadzić serię testów pod kątem przydatności do celów wojskowego transportu. Podczas testów generał Henry H. Arnold wyraził swoje zainteresowanie wersją wojskową tego samolotu, która była oznaczona symbolem C-55. Polecił on przeprowadzenie koniecznych dodatkowych modyfikacji, i 13 września 1940 zakupiono 46 samolotów w wersjach C-46-CU (ostatnich 21 samolotów było w wersji C-46A-1-CU). Oficjalne wprowadzenie do służby odbyło się w maju 1942[3]. Kolejne wojskowe zamówienia wiązały się z koniecznością wprowadzania licznych modyfikacji silników, układów paliwowych, opancerzenia, luków towarowych i drzwi wejściowych.
Podczas II wojny światowej największa liczba C-46 służyła na Dalekim Wschodzie (Wojna na Pacyfiku). Były one głównym samolotem transportowym wykorzystywanym do przewozu ładunków z Indii i Birmy nad Himalajami dla oddziałów w Chinach[5]. W operacji były wykorzystywane różnorodne samoloty transportowe, jednak tylko C-46 były w stanie sprostać wszystkim niekorzystynym warunkom napotykanym podczas lotów (nieprzewidywalna pogoda, ciężkie ładunki drobnicowe, wysokie tereny górskie, słabo wyposażone i często zalane pasy startowe, niedostateczny personel techniczny, brak części zamiennych). C-46 przewoziły lekką artylerię, paliwa, amunicję, części zamienne i inne towary. Jego silniki umożliwiały lot na dużych wysokościach. Następnie C-46 były wykorzystywane do zaopatrywania rozrzuconych na dużych odległościach wysp na Oceanie Spokojnym. Szczególną przydatność pokazały służąc United States Marine Corps podczas operacji desantowych. Lądowały na pośpiesznie budowanych prowizorycznych pasach startowych, dostarczając zaopatrzenie i ewakuując rannych żołnierzy. Pierwsze użycie C-46 na europejskim teatrze działań wojennych nastąpiło w marcu 1945 podczas Operacji Varsity. Poniosły one wówczas bardzo ciężkie straty – zestrzelono 19 z 72 samolotów C-46[6].
Po wojnie C-46 nadal był wykorzystywany jako wojskowy samolot transportowy. Pod koniec 1945 kilkaset egzemplarzy przekazano jako nadwyżkę wojskową dla celów cywilnych operacji lotniczych. Samoloty te zostały odsprzedane do kilku linii lotniczych, jednak szybko okazało się, że koszty eksploatacji C-46 są o 50% wyższe niż samolotu Douglas C-47 Skytrain. Z tego powodu większość operatorów rezygnowała z dalszej eksploatacji C-46. W rezultacie jego wykorzystanie ograniczyło się do przewozu ładunków, i to tylko na niektórych trasach położonych zwłaszcza na terenach górskich lub w dżungli. C-46 powróciły do działań wojskowych podczas wojny koreańskiej i wojny wietnamskiej. Służyły w licznych misjach transportowych, zrzutów spadochroniarzy oraz do transportu tajnych agentów. Oficjalne wycofanie ze służby w amerykańskiej armii nastąpiło w 1968.
Wersje[edytuj | edytuj kod]
- CW-20
- Oryginalna wersja samolotu pasażerskiego.
- CW-20T
- Pierwszy prototyp samolotu pasażerskiego, wyposażony w dwa silniki Wright R-2600 Twin Cyclone.
- CW-20A
- Firmowe oznaczenie zmodyfikowanej wersji C-55.
- CW-20B
- Firmowe oznaczenie wersji C-46A.
- CW-20B-1
- Firmowe oznaczenie wersji XC-46B.
- CW-20B-2
- Firmowe oznaczenie wersji C-46D.
- CW-20B-3
- Firmowe oznaczenie wersji C-46E.
- CW-20B-4
- Firmowe oznaczenie wersji C-46F.
- CW-20B-5
- Firmowe oznaczenie wersji C-46G.
- CW-20E
- Firmowe oznaczenie wersji AC-46K.
- CW-20G
- Firmowe oznaczenie wersji XC-46C.
- CW-20H
- Firmowe oznaczenie wersji XC-46L.
- C-55
- Modyfikacja oryginalnego prototypu CW-20T do rozwoju wojskowej wersji C-46 i XC-46.
- C-46 Commando
- Wojskowa wersja samolotu transportowego z silnikami Pratt & Whitney R-2800-43.
- C-46A Commando
- Wojskowa wersja samolotu transportowego z silnikami Pratt & Whitney R-2800-51, wzmocnieniem podłogi, składanymi siedzeniami dla 40 żołnierzy i drzwiami z boku kadłuba.
- CX-46B Commando
- Jeden samolot testowy z silnikami H-2800-34W.
- XC-46C Commando
- Nazwę wersji zmieniono później na XC-113.
- C-46D Commando
- Samolot transportowy spadochroniarzy, wyposażony w dodatkowe drzwi z lewej strony kadłuba. Wyprodukowano 1610 egzemplarzy.
- C-46E Commando
- Samolot do transportu dużych ładunków, wyposażony w duże drzwi z boku kadłuba. Wyprodukowano 17 egzemplarzy.
- C-46F Commando
- Samolot do transportu dużych ładunków, wyposażony w drzwi po obu stronach kadłuba. Wyprodukowano 234 egzemplarzy.
- C-46G Commando
- Jeden samolot wyposażony w eksperymentalne szyby i kwadratowe skrzydła.
- C-46H
- C-46J
- AC-46K Commando
- Wersja z silnikami Wright R-3350-BD. Projekt niezrealizowany.
- XC-46K
- XC-46L
- Trzy samoloty wyprodukowane w 1945 i wyposażone w silniki Wright R-3350.
- XC-113
- Jeden C-46G przekształcony w samolot testowy z silnikami General Electric T31. Nigdy nie został oblatany.
- R5C-1
- Samolot transportowy US Marine Corps. Wyprodukowano 160 egzemplarzy.
Użytkownicy samolotów C-46 na świecie[edytuj | edytuj kod]
Wojskowi[edytuj | edytuj kod]
Boliwia- Boliwijskie Siły Powietrzne
Brazylia- Brazylijskie Siły Powietrzne
Chiny- Siły Powietrzne Republiki Chińskiej
Dominikana
Egipt
Haiti- Korpus Powietrzny Haiti
Izrael- Siły Powietrzne Izraela
Japonia- Japońskie Powietrzne Siły Samoobrony
Kolumbia- Kolumbijskie Siły Powietrzne – jeden samolot
Korea Południowa- Siły Powietrzne Republiki Korei
Kuba
Meksyk
Peru
Stany Zjednoczone- United States Army Air Forces
- United States Air Force
- United States Marine Corps
- United States Navy
ZSRR- Radzieckie Siły Powietrzne – jeden samolot.
Cywilni[edytuj | edytuj kod]
Argentyna- Austral Líneas Aéreas
- Aeroplan
- Aerotransportes Litoral Argentino (ALA)
- Brazylia
- Aero Geral
- Aeronorte
- Aerovias Brasil
- Companhia Itaú de Transportes Aéreos
- Linha Aérea Transcontinental Brasileira
- Linhas Aéreas Paulistas – LAP
- Lóide Aéreo Nacional
- Paraense Transportes Aéreos
- Real Transportes Aéreos
- Sadia
- TABA – Transportes Aéreos da Bacia Amazônica
- Transportes Aéreos Nacional
- Transportes Aéreos Universal
- Varig
- Haiti
- Air Haïti
Honduras- Servicio Aéreo de Honduras – Sahsa
Irlandia- Irish International Airlines
Kanada- Air Manitoba
- Buffalo Airways
- Lamb Air
- First Nations Transportation
- Pacific Western Airlines
Kenia- Relief Air Transport
- Kolumbia
- Aerocondor
- Aeropesca
- Arca
- Avianca
Kostaryka- Lacsa
Nikaragua- Líneas Aéreas de Nicaragua S.A. – Lanica
Paragwaj- Paraguayan Airways Service/Servicios Aéreos del Paraguay (PAS) – trzy samoloty
- Lloyd Aéreo Paraguayo S.A. (LAPSA) – dwa samoloty
- Aerocarga Asociados (ACA) – jeden samolot
- International Products Corporation (IPC Servicio Aéreo) – jeden samolot
- Stany Zjednoczone
- Alaska Airlines
- Capitol Air
- Civil Air Transport
- Delta Air Lines
- Everts Air Cargo
- Resort Airlines
- Riddle Airlines
- Tajwan
- Civil Air Transport
Urugwaj- ARCO Aerolíneas Colonia S.A.
- Compañía Aeronáutica Uruguaya
Wielka Brytania- British Overseas Airways Corporation
Wenezuela- Aeropostal Alas de Venezuela
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ John M. Davis, Harold G. Martin, John A. Whittle: The Curtiss C-46 Commando. Kent: Air-Britain (Historians) Ltd., 1978, s. 11. ISBN 0-85130-065-0.
- ↑ Terry Love: C-46 Commando in action. Carrollton: Squadron/Signal Publications, 2003, s. 46-47. ISBN 0-89747-452-X.
- ↑ a b Army & Navy And Civilian Defense: Air Freighter. [w:] Time Magazine U.S. [on-line]. 1942-05-18. [dostęp 2011-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-01)]. (ang.).
- ↑ Terry Love: C-46 Commando in action. Carrollton: Squadron/Signal Publications, 2003, s. 4. ISBN 0-89747-452-X.
- ↑ David Mondey: The Hamlyn Concise Guide to American Aircraft of World War II. New York: Bounty Books, 2006, s. 72. ISBN 978-0-7537-1461-4.
- ↑ Matthew J. Seelinger: Operation Varsity: The Last Airborne Deployment of World War II. [w:] The Army Historical Foundation [on-line]. [dostęp 2011-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-01)]. (ang.).
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe i torpedowe | |
| Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe | |
| Samoloty szkolne | |
| Samoloty transportowe i szybowce | |
| Śmigłowce | |
| Konstrukcje prototypowe i doświadczalne |
|
.svg)
.svg)
.svg)
