Kodeks 050

Ilustracja
Facsimile Tregellesa
Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

050

Zawartość

Ewangelia Jana

Język

grecki

Rozmiary

32,5 × 24 cm

Typ tekstu

tekst eklektyczny, mieszany

Kategoria

III

Data odkrycia

1863

Odkrywca

Brandshaw

Miejsce przechowywania

Ateny, Athos, Moskwa, Oksford

Kodeks 050 (Gregory-Aland), Cι1 (von Soden)[1] – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na IX wiek[2]. Karty kodeksu zostały później wykorzystane na potrzeby innych rękopisów: Homilii Chryzostoma, Hermenei Zonara, greckiego Menologium.

Rękopis zachował się we fragmentach, przechowywany jest obecnie w czterech bibliotekach Europy.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Kodeks składa się obecnie z 19 pergaminowych kart (32,5 na 24 cm)[2], z niepełnym tekstem Ewangelii Jana (1,1.3-4; 2,17-3,8.12-13.20-22; 4,7-14; 20,10-13.15-17)[3]. Z niektórych kart zachowały się tylko fragmenty. Tekst kodeksu pisany jest w jednej kolumnie na stronie, w 30 linijkach w kolumnie, wielką uncjałą. Stosuje przydechy i akcenty, znaki zapytania i inne znaki interpunkcyjne. Litera ψ pisana jest w kształcie krzyża[4].

Tekst biblijny otoczony jest komentarzem (kateny), tekst komentarza pisany jest minuskułą[5].

Tekst biblijny podzielony został według κεφαλαια (rozdziały), których numery umieszczono na marginesie tekstu, w górnym zaś marginesie zamieszczono τιτλοι (tytuły) rozdziałów. Stosowany jest ponadto inny system podziału, według krótszych Sekcji Ammoniusza, ale bez odniesień do Kanonów Euzebiusza[6].

Fragment moskiewski został wykorzystany w Homiliach Chryzostoma do Księgi Rodzaju. Fragment oksfordzki zawiera grecki Menologion na miesiące od marca do sierpnia, ponadto Hermeneia Zonara[7].

Komentarz we fragmencie oksfordzkim zawiera wybrane wyciągi (scholia) z Orygenesa, Cyryla, Chryzostoma i Ammoniusza. Komentarz fragmentu ateńskiego zawiera wyciągi z Ammoniusza, Orygenesa, Theodora, Diodora i Sewera Antiocheńskiego[6]. Komentarz fragmentu moskiewskiego zawiera wyciągi z Ammoniusza, Orygenesa, Teodora z Mopsetii, Bazylego z Cezarei, Cyryla Aleksandryjskiego, Jana z Konstantynopola, Apolinarego, Sewera[8].

Nomina sacra pisane są skrótami, skróty stosowane są również na końcu linii.

Tekst[edytuj | edytuj kod]

Grecki tekst kodeksu jest eklektyczny z przewagą elementu bizantyjskiego, ponadto aleksandryjskiego i zachodniego. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III[2]. Tekst w kilku miejscach jest zgodny z papirusem 75 (np. Jan 2,17; 3,12).

W Jana 1,3 przekazuje wariant ουδε εν (ani jedno) jak w kodeksach C, D, L, W, copsa, późniejszy korektor zmienił na ουδεν (nic) p66, Sinaiticus*, rękopisy rodziny f1[9].

W Jana 2,17 przekazuje wariant εμνησθησαν δε (przypomnieli zaś)[10].

W Jana 2,24 przekazuje wariant εαυτον (siebie), wspierając tym samym tradycję bizantyjską przeciwko aleksandryjskiemu αυτον[10].

W Jana 3,4 opuszcza rodzajnik przed Νικοδημος (Nikodem), w czym jest zgodny z tradycją aleksandryjską[11].

W Jana 3,12 przekazuje wariant tekstowy πιστευετε (wierzycie) – zamiast πιστευσετε (uwierzycie) – razem z Papirusem 75 i kodeksem 083[11].

W Jana 3,13 zawiera bizantyjski dodatek ο ων εν τω ουρανω (który jest w niebie)[11].

W Jana 3,20 przekazuje wariant τα εργα αυτου, w czym jest zgodny z kodeksami Sinaiticus, Vaticanus, 063, 083, 086, rękopisy tekstu bizantyjskiego; inne rękopisy przekazują tę frazę albo w innej sekwencji, albo z dodatkiem οτι πονηρα εστιν[12].

W Jana 4,11 zawiera wariant η γυνη (kobieta) - Sinaiticus ma εκεινη (ona) - w czym wspiera tradycję bizantyjską, rękopisy aleksandryjskie nie zawierają tej lekcji[13].

W Jana 4,14 wspiera aleksandryjski wariant διψησει (pragnie) przeciwko bizantyjskiemu διψηση (pragnie)[13].

W Jana 20,10 wspiera bizantyjskie εαυτους (siebie) przeciwko aleksandryjskiemu αυτους (ich)[14].

W Jana 20, 12 wspiera aleksandryjski wariant εξω κλαιουσα (na zewnątrz płacząca) przeciwko bizantyjskiemu κλαιουσα εξω (płacząca na zewnątrz)[14].

W Jana 20,13 zawiera dodatek τινα ζητεις (kogo szukasz) występuje on także w kodeksach Alexandrinus, Bezae, minuskuł 1424, Syryciac Sinaiticus (s).

Według Gregory'ego wiersz 21,25 powtórzony został dwukrotnie a wiersz 20,17 nawet trzykrotnie[7].

Tekst kodeksu cytowany jest w krytycznych wydaniach Novum Testamentum Nestle-Alanda. Siedmiokrotnie potwierdza tekst bizantyjski, również siedem razy jest z nim niezgodny, w czterech miejscach zawiera unikalne warianty. Willker uważa, że reprezentuje tekst mieszany bliski dla kodeksów X oraz 33.

Przykład tekstu (Jan 20,10-13.15)[15]
ΑΠΗΛΘΟΝΟΥΝΠΑΛΙΝΠΡΟΣΕΑΥΤΟΥΣΟΙΜΑΘΗ
ΤΑΙ.ΜΑΡΙΑΜΔΕΙΣΤΗΚΕΙΠΡΟΣΤΟΜΝΗΜΕΙ
ΟΝΕΞΩΚΛΑΙΟΥΣΛ.ΩΣΟΥΝΕΚΛΑΙΕΝΠΑΡΕΚΥ
ΨΕΝΕΙΣΤΟΜΝΗΜΕΙΟΝ.ΚΑΙΘΕΩΡΕΙΔΥΟΑΓ
ΓΕΛΟΥΣΕΝΛΕΥΚΟΙΣΚΑΘΕΖΟΜΕΝΟΥΣΕΝΑ
ΠΡΟΣΤΗΚΕΦΑΛΗΚΑΙΕΝΑΠΡΟΣΤΟΙΣΠΟΣΙ
ΟΠΟΥΕΚΕΙΤΟΤΟΣΩΜΑΤΟΥΙΥ.ΚΑΙΛΕΓΟΥ
ΣΙΝΑΥΤΗΕΚΕΙΝΟΙ.ΓΥΝΑΙΤΙΚΛΑΙΕΙΣ;
...
...
...
...
...
...
ΛΕΓΕΙΑΥΤΟΙΣ.ΓΥΝΑΙΤΙΚΛΑΙΕΙΣ;
ΤΙΝΑΖΗΤΕΙΣ.ΕΚΕΙΝΗΔΟΚΟΥΣΑΟΤΙ
ΟΚΗΠΟΥΡΟΣΕΣΤΙΝΛΕΓΕΙΑΥΤΩ.ΚΕΕΙΣΥ
ΕΒΑΣΤΑΣΑΣΑΥΤΟΝΕΙΠΕΜΟΙΠΟΥΕΘΗΚΑΣ
ΑΥΤΟΝΚΑΓΩΑΥΤΟΑΡΩ.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prawdopodobnie rękopis został sporządzony na górze Athos, w IX wieku. Na wiek IX wskazują kształty liter Ε Θ Ο Σ[7]. Później, prawdopodobnie w wieku XIV, wykorzystany został przy tworzeniu innych rękopisów (bindowanie), takich jak: Homilie Chryzostoma, Hermeneia Zonara, Menologion.

Fragment moskiewski zawiera partie rozdziałów 1 i 20, przywieziony został do Moskwy jeszcze w roku 1655. Badał go Matthaei i wydał jego tekst w 1785 (codex 15). Tekst fragmentu moskiewskiego badany był przez Tregellesa i Tischendorfa w 1861. Tregelles uznał, że rękopis jest bardzo podobny do Kodeksu Zakynthios i opublikował jego tekst w Appendiksie do wydania Kodeksu Zakynthios[16]. Fragment moskiewski ponownie był badany przez Kurta Treua.

Oksfordzki fragment kodeksu, w niektórych partiach palimpsest, zawiera tekst J 4,7-14. Odkrył go w roku 1857 William White, w tomie zawierającym dzieła Grzegorza z Nazjanzu. W roku 1861 badał go Henry Brandshaw, a w 1865 Kitchin pokazał go Tischendorfowi. Badał go Brooke Foss Westcott w 1881 oraz Scrivener i opisał w Adversaria critica sacra (1893). Scrivener zauważył, że fragment oksfordzki podobny jest do fragmentu moskiewskiego[17].

Edward Pusey badał fragment przechowywany na górze Athos, na potrzeby 4. wydania Nowego Testamentu Henry’ego Alforda (1859).

Obecnie kodeks przechowywany jest w czterech miejscach Europy: 2 karty w Greckiej Bibliotece Narodowej (1371), 7 kart na Górze Athos w klasztorze św. Dionizego (2 (71)), 7 kart w Moskwie (Muzeum Historii Moskwy, V. 29, S 119) i 3 karty w Oxfordzie (CCC, Wake 2,3)[2]. Fragment moskiewski zawiera tekst J 1,1-4; 20,10-13.15-17.20-24, fragment atoski - 2,17-3,8, fragment ateński - 3,12-13.20-22, fragment oksfordzki 4,7-14[18].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Hermann von Soden, Die Schriften des neuen Testaments, in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt / hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte (Berlin 1902), vol. 1, s. 257.
  2. ↑ a b c d K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 118. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
  3. ↑ Kurt Aland, Synopsis Quattuor Evangeliorum. Locis parallelis evangeliorum apocryphorum et patrum adhibitis edidit, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1996, p. XXII.
  4. ↑ Frederick Henry Ambrose Scrivener, Edward Miller: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 142.
  5. ↑ Gregory 1900 ↓, s. 78.
  6. ↑ a b Gregory 1900 ↓, s. 79.
  7. ↑ a b c Gregory 1900 ↓, s. 59.
  8. ↑ S. P. Tregelles, Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke (London, 1861), ss. 109-110
  9. ↑ E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 247. [NA26]
  10. ↑ a b E. Nestle, K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 252.
  11. ↑ a b c E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 253.
  12. ↑ E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 254.
  13. ↑ a b E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 256.
  14. ↑ a b E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 315.
  15. ↑ S. P. Tregelles, Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke (London, 1861), s. 107.
  16. ↑ S. P. Tregelles: Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke. London: 1861, s. 105-109.
  17. ↑ Scrivener 1893 ↓, s. 152.
  18. ↑ Hermann von Soden, Die Schriften des neuen Testaments, in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt / hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte (Berlin 1902), vol. 1, s. 258.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Kodeks 050. www-user.uni-bremen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. at the Wieland Willker, „Textual Commentary”
Wykaz kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu
01-045
046-0322
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kodeks_050&oldid=69493395”