5 szwadron pionierów
 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | 1924 |
| Rozformowanie | 1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | rtm. Stanisław Szczucki |
| Ostatni | rtm. Jan Płosso |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
5 szwadron pionierów – pododdział kawalerii Wojska Polskiego.
Historia szwadronu[edytuj | edytuj kod]
W 1924 został sformowany szwadron pionierów przy 5 Samodzielnej Brygadzie Kawalerii[1]. 21 listopada 1924 minister spraw wojskowych przydzielił por. Stanisława Szczuckiego na stanowisko dowódcy szwadronu i por. Stanisława Kossowskiego na stanowisko młodszego oficera szwadronu[2]. Szwadron wchodził w skład 5 Samodzielnej Brygada Kawalerii w Krakowie. 6 listopada 1924 generał dywizji Stefan Majewski, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem O.I.Szt.Gen. 11750 Org. ustalił następujące odznaki dla organizującego się szwadronu pionierów przy 5 SBK:
- otok na czapkach rogatywkach czarny,
- proporczyki na kołnierzu kurtki i płaszcza pąsowo-czarne (barwa pąsowa u góry, barwa czarna zaś u dołu),
- na naramiennikach kurtki i płaszcza numer (cyfry arabskie) i litery „5B”[a].
Szwadron stacjonował w garnizonie Kraków[4][5][6][7].
W styczniu 1925 nastąpiła zmiana na stanowisku młodszego oficera szwadronu. Porucznik Kossowski wrócił do macierzystego 2 pułku szwoleżerów, a na jego miejsce przydzielony został por. Kazimierz Tym z tego samego pułku[8]. Wymieniony oficer pełnił służbę w szwadronie do 1 sierpnia 1935[9].
Od sierpnia 1926 formacją ewidencyjną dla żołnierzy szwadronu był 8 pułk ułanów w Krakowie. W związku z powyższym minister spraw wojskowych zarządzeniem Dep. II L. 10260/1926 przeniósł do tego pułku rotmistrza Szczuckiego oraz poruczników Kazimierza Tyma i Stefana Umiastowskiego[10].
1 października 1926 szwadron został oddany pod inspekcję gen. dyw. Aleksandrowi Osińskiemu[4].
4 sierpnia 1927 minister spraw wojskowych ustalił barwy szkarłatno-czarne dla proporczyka szwadronów pionierów[11].
24 lutego 1928 minister spraw wojskowych ustalił otok szkarłatny na czapkach oficerów i szeregowych szwadronów pionierów[12].
W 1930 pododdział został przemianowany na 5 szwadron pionierów[5].
13 sierpnia 1931 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski rozkazem G.M. 7759 I. zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej szwadronów pionierów[13].
Bezpośredni nadzór nad szkoleniem i wychowaniem żołnierzy w szwadronie, jak również nadzór nad właściwym wykorzystaniem i konserwacją sprzętu saperskiego sprawował jeden z trzech dowódców grup saperów. Był on również kierownikiem corocznych koncentracji jednostek saperskich[14].
W lipcu 1935 do szwadronu został przydzielony por. Stefan Piklikiewicz[15].
Od 1937 szwadron wchodził w skład Krakowskiej Brygady Kawalerii[16]. Do października tego roku szwadron został zreorganizowany[17].
Rozkazem Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych L.1147 z 10 lipca 1939 nakazano sformować zmotoryzowany pluton pionierów Krakowskiej BK przy szwadronie pionierów brygady[18]. Do ogłoszenia mobilizacji pluton znajdował się w trakcie szkolenia i wyposażania w Modlinie[18], a na tabelę mob. 8 pułku ułanów zostałby wpisany prawdopodobnie wiosną 1940[19].
Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” dowódca 8 pułku ułanów w Krakowie był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji szwadronu pionierów nr 5[20][21]. Jednostka była mobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[22][21]. 23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „żółtych” na terenie Okręgu Korpusu Nr V. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[23]. Mobilizacja szwadronu odbyła się w terminie (A+36) i zgodnie z elaboratem mob. Szwadron przyjął organizację wojenną L.3023/mob.org. oraz został ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.4023/mob.AR i wyposażony zgodnie z należnościami materiałowymi L.5023/mob.mat.[24] 26 sierpnia szwadron osiągnął pogotowie marszowe. Pluton motorowy pod dowództwem por. kaw. Ryszarda Dmowskiego[b] do szwadronu nie dołączył, lecz wziął udział w obronie Warszawy[26]. Piątego dnia mobilizacji powszechnej miała być zakończona mobilizacja uzupełnienia marszowego szwadronu pionierów nr 5[22][21]. Uzupełnienie marszowe było jednostką podległą dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, a zaopatrywaną przez dowódcę Armii „Kraków”[27]. Zmobilizowany szwadron pionierów nr 5 i jego uzupełnienie marszowe przynależały pod względem ewidencji do Ośrodka Zapasowego Kawalerii „Dębica”[28].
W czasie kampanii wrześniowej szwadron pionierów nr 5 walczył w składzie Krakowskiej BK[29].
Kadra szwadronu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy szwadronu
- por. / rtm. Stanisław Henryk Szczucki (XI 1924[30] – 1937)
- rtm. Jan Płosso vel Płosa[c] (do IX 1939[33][34])
- Obsada personalna w marcu 1939[7]
- dowódca szwadronu – rtm. Jan Płosso
- dowódca plutonu – rtm. Janusz Lucjan Chrzanowski
- dowódca plutonu – por. kaw. Edward Mazurak
- dowódca szwadronu – rtm. Jan Płosso
- dowódca I plutonu – por. kaw. Stanisław Franciszek Smrokowski[37]
- dowódca II plutonu – por. kaw. Mieczysław Józef Rakoczy[38]
- dowódca III plutonu – por. kaw. Edward Mazurak
- szef szwadronu – st. wachm. Kraczyna
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wzór, wymiary i sposób umieszczania wyżej wymienionych odznak i barw – według przepisów o ubiorze polowych WP[3].
- ↑ por. kaw. Ryszard Dmowski ur. 10 marca 1911 w Warszawie, w rodzinie Seweryna. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu X A, a od 17 września 1942 w Oflagu VI B Dossel[25].
- ↑ Jan Płosso ur. 19 maja 1904. W lutym 1935 został przeniesiony z 4 pułku strzelców konnych w Płocku do 2 szwadronu pionierów w Warszawie[31]. Na stopień rotmistrza został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 58. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[32].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 83.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 689.
- ↑ Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 44 z 6 listopada 1924, poz. 640.
- ↑ a b Kośmider 2009 ↓, s. 243.
- ↑ a b Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 52.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 666.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 719.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 16 stycznia 1925, s. 22.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 99.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 16 grudnia 1926, s. 438.
- ↑ Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz. 268.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 24 lutego 1928, poz. 66.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 13 sierpnia 1931, poz. 315.
- ↑ Bałtusis 1940 ↓, s. 68–69.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 96.
- ↑ Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 30.
- ↑ Tym 2013 ↓, s. 60.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1070.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CLVIII.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 180, 197.
- ↑ a b c Zarzycki 1995 ↓, s. 62.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 197.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094, 1095.
- ↑ Straty ↓.
- ↑ Głowacki 1985 ↓, s. 303.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 244.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 183.
- ↑ Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 33.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 688.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 lutego 1935, s. 5.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 138.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 138, 719.
- ↑ Steblik 1989 ↓, s. 345, 509, 724, jako rtm. Jan Płosa.
- ↑ Steblik 1989 ↓, s. 724.
- ↑ Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 375.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 145, 689.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 147, 713.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Edward Bałtusis: Kwestionariusz. [w:] B.I.12c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-21. [dostęp 2022-05-11].
- Tomasz Kośmider: Toruński Inspektorat Armii w systemie obronnym państwa polskiego w latach 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-082-0.
- Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Rudolf Sieradzki, Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-85621-44-X.
- Władysław Steblik: Armia „Kraków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07434-8.
- Juliusz S. Tym: Struktura organizacyjna wielkich jednostek kawalerii w latach 1919–1939. W: Struktura organizacyjna kawalerii cz. 1. (Wielkie Jednostki). Krzysztof Mijakowski (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-893-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-05-17].