Wielka Śluza

Wielka Śluza
Große Schleuse
	; Zachodni przyczółek Wielkiej Śluzy
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Poznań
Droga wodna	Warta
	Budowa
Projekt	Karl von Grolman
Lata budowy	1828–1832
	Dane techniczne
Długość	82 m
Liczba przęseł	12
Światła przęseł	5 m
	Położenie na mapie Poznania Wielka Śluza
	Położenie na mapie Polski Wielka Śluza
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Wielka Śluza
	52°25′02,48″N 16°56′30,62″E/52,417356 16,941839
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wielka Śluza – obok Małej Śluzy jeden z obiektów hydrotechnicznych poligonalnej Twierdzy Poznań, położony na Szelągu na rzece Warta. Został zbudowany ok. 1832 roku jako jeden z pierwszych obiektów twierdzy.

Budowa i funkcjonowanie[edytuj | edytuj kod]

Ceglany most, który miał rozpiętość 82 m, oraz 19 m szerokości liczył 12 przęseł. Dwa środkowe prześwity miały szerokość po 5,8m i pozwalały na ruch statków i barek na rzece. W filarach oraz przyczółkach były wyprofilowane prowadnice, które służyły do opuszczania do wody pionowych zastaw. Zamknięcie zastaw miało spowodować zalanie obszarów na południe od jazu. W 1888 roku przebudowano dwa środkowe przęsła łącząc je w jeden - zamykany żelaznymi wrotami^[1].

Do budowy jazu posłużyły cegły dostarczane z Gorzowa Wielkopolskiego oraz Murzynowa.

Rozbiórka[edytuj | edytuj kod]

Most został rozebrany w 1923 roku wraz z innymi obiektami twierdzy poligonalnej znoszonymi w dwudziestoleciu międzywojennym.

Stan obecny[edytuj | edytuj kod]

Zachowane są obydwa przyczółki jazu. Przyczółek wschodni stanowi jednocześnie granicę dla dawnego Fortu Roon, którego miejsce zajmuje obecnie Elektrociepłownia Garbary. odu istnienia w tym miejscu poczty, ulica przy której znajduje się gmach dawniej nosiła nazwę Pocztowej i Poststrasse.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Widok od północy z 1838 (litografia Juliusa von Minutolego)

Stempel cegielni Landsberg an der Warthe na zachodnim przyczółku

Widok historyczny i detal

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Rawelin, 2006, s. 50. ISBN 83-915340-2-2.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Fort Winiary z powietrza, Wielka Śluza i Fort Roon widoczne po lewej na dole - fotografia w serwisie cyryl.poznan.pl - dostęp 20.01.2020.

[1] Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Rawelin, 2006, s. 50. ISBN 83-915340-2-2.

[1]

Rzeki, potoki i cieki	Warta Babinka Bogdanka Ceglanka Chartynia Cybina Czapnica Darzynka Dworski Rów Głuszynka Główna Głuszec Golęcinka Górczynka Junikowski Strumień Kaczeniec Kotówka Krzesinka Krzyżanka Leśny Potok Ławica Łężynka Michałówka Obrzyca Piaśnica Pietrzynka Plewianka Pokrzywka Polny Rów Potok Umultowski Przeźmierka Rów Marlewski Rów Minikowski Rów Obrzycki Rów Strzeszyński Rów Złotnicki Różany Potok Samica Kierska Seganka Skórzyna Spławka Starynka Struga Strzeszyński Strumień Szklarka Świątnica Wierzbak Wirynka Zielinka Żegrzynka Struga Karmelicka (nieistniejąca) Potok Naramowicki (nieistniejący) Strumień Świętojański (nieistniejący)
Jeziora	Jezioro Kierskie Jezioro Strzeszyńskie Jezioro Rusałka Jezioro Maltańskie Jezioro Umultowskie
Stawy i glinianki	Szachty Staw Baczkowski Głęboki Dół Staw Kachlarski Karpętaj Staw Rozlany Stara Baba Staw Świerczewo Kajka Stawy Strzeszyńskie Stawy Sołackie Staw Antoninek Staw Browarny Staw Olszak Staw Młyński (Naramowice) Staw Młyński (Antoninek) Stawy przy Kampusie UAM Morasko Zimna Woda Czapnica Ślum (nieistniejący)
Obiekty inżynieryjne	Jaz Maltański Łazienki rzeczne w Poznaniu Port rzeczny w Poznaniu Stare koryto Warty Stara Rzeka (koryto Warty) Śluza Katedralna Śluza Cybińska Tama Berdychowska Wielka Śluza