Mikołaj Dembowski
| Arcybiskup | ||
 | ||
| ||
| Data urodzenia | ok. 1680 | |
|---|---|---|
| Data śmierci | 17 listopada 1757 | |
| Arcybiskup lwowski | ||
| Okres sprawowania | 1757 | |
| Biskup kamieniecki | ||
| Okres sprawowania | 1742-1757 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia | 9 lipca 1742 | |
| Sakra biskupia | 7 października 1742 | |
| Odznaczenia | ||
 | ||
| Data konsekracji | 7 października 1742 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||
| Współkonsekratorzy | |||||
| |||||
Mikołaj Dembowski herbu Jelita (ur. ok. 1680 roku – zm. 17 listopada 1757 roku w Czarnokozienicach koło Kamieńca Podolskiego[1]) – XVIII-wieczny biskup kamieniecki w latach 1742-1757, arcybiskup lwowski, zmarł przed objęciem urzędu, archidiakon warszawski w latach 1739-1741[2], w 1753 odznaczony Orderem Orła Białego[3]. Pośmiertnie rozpoznany jako upiór[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Floriana, sędziego Ziemi Płockiej, brat Antoniego Sebastiana (biskupa włocławskiego) i Jana (biskupa pomocniczego kujawsko-pomorskiego).
Był sekretarzem królewskim i pisarzem wielkim koronnym, posiadał liczne beneficja kościelne, m.in. kanonikaty warszawski, płocki i krakowski oraz probostwa w Sochaczewie i Bielsku. W życiu politycznym sprzyjał dynastii saskiej i współpracował z dworem Augusta III. Od lipca 1742 był biskupem kamienieckim; sakrę przyjął 7 października t.r., a ingres odbył 29 czerwca 1743. W 1757 król August III mianował go arcybiskupem lwowskim (po zgonie Mikołaja Ignacego Wyżyckiego); nowej diecezji Dembowski nie zdążył objąć ze względu na swoją śmierć w listopadzie tego samego roku[5].
Zachęcony przychylnym stanowiskiem frankistów (heretyckiej, w stosunku do judaizmu, żydowskiej grupy religijnej) wobec katolicyzmu, Dembowski dostrzegł możliwość doprowadzenia do ich konwersji, co miało zapoczątkować chrystianizację żydów. Częściowo nie rozumiejąc zawiłości nauk Jakuba Franka i celów frankistów, a w części mając nadzieję na oddziaływanie „prawdziwego Słowa Bożego”, które mieli poznać frankiści dogłębnie przed przyjęciem chrztu, biskupi, w tym Dembowski, popierali frankistów przeciwko tradycjonalistycznej większości talmudystów. W celu powiększenia ilości zwolenników Franka biskup Dembowski zorganizował w 1757 dysputę między frankistami a talmudystami w Kamieńcu Podolskim. W następstwie dysputy 17 października 1757 Dembowski ogłosił wygraną sabatajczyków oraz nakazał publiczne spalenie ksiąg talmudystów[6].
.png){kind=spacer}
W listopadzie 1757 Dembowski dostał udaru, po którym wkrótce zmarł. Według przekazu rabina Jakuba Emdena z wydanej w 1758 księgi Sefer Szimusz (hebr. ספר שמוש, „Księga użyteczna”), tuż przed śmiercią miał doznać wizji, w której widział litery pisma hebrajskiego ze spalonych na swoje polecenie ksiąg. W jej następstwie zdążył jeszcze rozkazać przerwanie prześladowań frankistów, odwołując swój werdykt z dysputy[4]. Po pogrzebie Dembowski został rozpoznany jako upiór: miał zacząć wychodzić z grobu i straszyć, bić oraz zabijać ludzi, na Kamieniec zaś spadła zaraza[4]. Chcąc zapobiec jego pośmiertnej aktywności, kamienieccy księża mieli poddać go ekshumacji i odciąć mu głowę rydlem. Po tym jednak dalej widziano go chodzącego, już z uciętą głową pod pachą. Ostatecznie jego ciało zostało spalone[4]. Jest pochowany w katedrze w Kamieńcu Podolskim[5]. Po śmierci biskupa Dembowskiego w tym samym roku, Jakub Frank z grupą zwolenników udał się na Wołoszczyznę w obawie przed zemstą talmudystów. Tam przyjęli oni islam.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 299.
- ↑ Ludwik Królik, Kapituła kolegiacka w Warszawie do końca XVIII wieku, Warszawa 1990, s. 187.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 182.
- ↑ a b c d Kozak 2021 ↓, s. 74
- ↑ a b Krzysztof Rafał Prokop, Nekropolie biskupie w nowożytnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.), Kraków-Warszawa 2020, s. 132.
- ↑ Kozak 2021 ↓, s. 73.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Łukasz Kozak: Upiór. Historia naturalna. Warszawa: Fundacja Evviva L’arte, 2021. ISBN 978-83-956895-7-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bishop Mikołaj Dembowski † (ang.)
- Dembowski Mikołaj. jhi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-15)].
- Mikołaj Dembowski na Kosmaczowie h. Jelita (ID: 4.341.228)