Kopalnia Węgla Kamiennego Szczęście Beaty

Kopalnia „Szczęście Beaty” (niem. Beatensglück) – nieczynna kopalnia węgla kamiennego na terenie Rybnika w dzielnicy Niewiadom^[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kopalnia została zgłoszona w 1856 roku przez Franza Strahlera – właściciela dóbr rycerskich w Niewiadomiu Dolnym (obecnie dzielnica Rybnika)^[3].

Pierwsze 2 szyby to „Fund”^[4] (znalezisko, odkrycie) oraz „Joseph” – węgiel był wydobywany na powierzchnię drewnianymi kołowrotkami^[5]. Na początku działalności węgiel wywożono furmankami, a w 1862 roku powstała bocznica kolejowa w Niewiadomiu^[2]. Do transportu węgla służyła konna kolejka szynowa „Rosseisenbahn”, prowadzącą od szybów do placu składowego^[2].

Z nastaniem 1868 roku rozpoczęto eksploatację pola „Keiserin Elisabeth”, a w 1869 roku powstał nowy szyb wydobywczy „Stahler”, który stał się głównym szybem kopalni^[5]. W tym samym roku zmarł wyłączny właściciel kopalni Franciszek Strahler i przeszła ona na własność jego spadkobierców. Byli nimi: żona Beata Strahler z domu Magerle z synem Józefem z Radoszów Dolnych oraz Józef Kladziwa z Węgier^[5].

Rok 1872 to czas eksploatacji pokładu „Beata” na większą skalę^[5]. W tym czasie kopalnia zatrudniała ok. 180 pracowników, a jej wydobycie wynosiło 22,7 tys. ton^[5]. W 1874 roku kolejka konna została zastąpiona linociągiem z liną bez końca o napędzie parowym^[2].

W latach 80. XIX wieku kopalnia „Beatensglück” była największą kopalnią w rejonie Rybnika, przewyższała zatrudnieniem i wydobyciem kopalnie: „Anna”, „Charlotte”, „Emma”^[6] (dzisiejsza kopalnia „Marcel” w Radlinie), „Hoym”^[7] (nieczynna kopalnia „Ignacy”) i „Leo”^[2]. Kopalń: „Rymer”^[8], „Chwałowice” i „Jankowice” wtedy jeszcze nie było. Pod koniec lat 80. przystąpiono do prac nad udostępnieniem niżej leżącej partii pokładów i rozpoczęto głębienie nowego szybu nazwanego „Helene”. Był to szyb o obudowie murowej i został oddany do ruchu w 1892 roku^[5]. Kolejne zmiany przyniósł rok 1889, kiedy to wydobycie w części południowej kopalni zostało zakończone i eksploatacja przeniosła się na północ, gdzie powstał kolejny szyb wentylacyjny „Wetter” zwany również „West” (Zachodni) o głębokości 46 m^[5].

W 1917 roku kopalnia osiągnęła największe wydobycie i zatrudnienie^[5].

Zamknięcie i koniec działalności[edytuj | edytuj kod]

1 lutego 1919 roku kopalnia wstrzymała swoją działalność^[9]. Bezpośrednią przyczyną przerwania prac był strajk górników na tle płacowym^[5], jednakże głównym powodem zamknięcia była wysoko zakwaszona woda, która niszczyła stalowe urządzenia oraz istniejące zaburzenia geologiczne. Szyby zostały zalane i zabetonowane^[5]. Po zamknięciu kopalni rozpoczęła się likwidacja, część budynków rozebrano lub wykorzystano do innych celów^[5].

Kopalnia po zamknięciu[edytuj | edytuj kod]

W okresie międzywojennym w okolicy organizowano festyny dla pracowników^[5]. W czasie II wojny światowej niektóre z budynków służyły jako koszary dla wojska. Po zakończeniu działań wojennych część budynków wykorzystano na mieszkania^[5].

Z powodu braku zainteresowania kopalnią wiele z zabytków nie istnieje, a pozostałe niszczeją^[5]. Osiedle Beata, które powstało dla pracowników kopalni, nadal istnieje, jest zamieszkane głównie przez emerytów. W lesie można znaleźć pozostałości szybów^[1].

Dnia 6 października 2017 roku powstała Industrialna Pętla Terenowa – „Śladami dziedzictwa przemysłowego Rybnika-Niewiadomia” na terenie pozostałości kopalni^[10].

Ścieżka prowadzi przez m.in. szyby Nordschacht, Brendel i Helena oraz dawną willę dyrektora^[10].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Industrialna Pętla Terenowa
• Niewiadom

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Izba Pamięci Kopalń Zlikwidowanych w Rybnickim Okręgu Przemysłowym – artykuł Andrzeja Adamczyka
• Kopalnia Szczęście Beaty Beatensglück w Niewiadomiu – książka Andrzeja Adamczyka