Kopalnia Węgla Kamiennego Concordia
 Kopalnia Concordia i Huta Donnersmarcka (1934) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres | ul. Bronisława Hagera[1] |
| Data założenia | 1843 |
| Data likwidacji | lata 90. XX wieku |
Położenie na mapie Zabrza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°18′52,9169″N 18°47′35,8280″E/50,314699 18,793286 | |
Kopalnia Węgla Kamiennego Concordia (niem. Concordia-Grube) – kopalnia węgla kamiennego w Zabrzu, czynna od około 1843 roku, połączona z kopalnią Mikulczyce-Rokitnica w 1970 roku, następnie scalona z Kopalnią Węgla Kamiennego Pstrowski w 1973 roku; zlikwidowana w latach 90. XX wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zakład wybudowano w latach 1841-1843[2]. Kopalnia była własnością Karola Łazarza Henckel von Donnersmarcka[3][1]; prowadziła eksploatację od 1841 roku[4][3] (lub od 1843 roku[1]) na podstawie nadania górniczego z 18/29 czerwca 1828 roku[3]. Dysponowała szybami: Julia, Karol i Concordia[2], eksploatowano pokłady węgla koksującego[2]. W 1850 roku przy kopalni uruchomiono koksownię Concordia[5] staraniem Guidona Henckel von Donnersmarcka[5]. Wykorzystywała ona węgiel z kopalni Concordia i zaopatrywała w koks położoną w jej sąsiedztwie[6] Hutę Donnermarcka[5].
23 czerwca 1851 roku połączono ją z polem górniczym Michael[3]. Od 1873 roku należała do Donnersmarckhütte AG[3][7][1], w tymże roku zatrudniała 350 osób[2]. W 1895 roku zbudowano odcinek kolejowy na trasie: Zabrze-Biskupice – Zabrze Północne – kopalnia Concordia[8]. Na początku XX wieku kopalnia dysponowała dziesięcioma szybami[1] (poziom wydobywczy na głównym polu znajdował się na głębokości 220 m[9]), główny szyb Concordia pogłębiono do głębokości 575 m[1], zbudowano nowe wieże szybowe z maszynami wyciągowymi, powstała elektrownia zakładowa, rozbudowano sortownię, wydrążono szyby wentylacyjne[7]. W 1913 roku zatrudnienie wyniosło około 3200 osób przy wydobyciu rocznym w okolicy 1 mln t węgla[7]. Około 1916 roku obszar górniczy kopalni Concordia wynosił około 10 km²[1], jednak około 1916 roku obszar górniczy kopalni Concordia wynosił około 10 km²[1], jednak w latach 20. XX wieku dostępne zasoby węgla zaczęły się wyczerpywać[10], dlatego rozpoczęto zagospodarowanie pola Belfort (nadane w 1916 roku[10]) – wydrążono w tym celu dwa czterokilometrowe przekopy do szybu Maciej (West-Schacht[1][4], ostatni szyb kopalni[1], ukończony w 1922 roku[10]) w Maciejowie[10]. Inwestycja niestety nie pozwoliła na udostępnienie wydajnych pokładów węgla[11], a jedynie trzy cienkie i zaburzone tektonicznie pokłady Andreas[11]. W 1928 roku gwarectwo Castellengo-Abwehr utworzyło zakład wodociągowy, który wykorzystywał wodę z szybu Maciej i szybu Jan, który należał do kopalni Mikulczyce[11], a obie kopalnie: Concordia i Mikulczyce połączono rurociągiem przeznaczonym dla wody przemysłowej[12].
W 1926 roku przejęło ją przedsiębiorstwo Oberhütten[3], które wydzierżawiło zakład gwarectwu Castellengo-Abwehr w 1933 roku[3]. W 1938 roku kopalnia została sprzedana temuż gwarectwu[3] za 1,6 mln marek[9]. W dwudziestoleciu międzywojennym kopalnia była jednym z głównych dostawców węgla koksującego spośród górnośląskich zakładów wydobywczych[13]. Od 1945 roku należała do Zabrzańskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[3]. W latach 40. XX wieku, od 1945 roku przy kopalni działał obóz pracy przymusowej jeńców wojennych[14]. 1 kwietnia 1958 roku zakład połączono z Kopalnią Węgla Kamiennego Ludwik tworząc Kopalnię Węgla Kamiennego Ludwik-Concordia[3][15]. Wydobycie dawnej kopalni Concordia skoncentrowało się wokół rejonu szybu Maciej[16]. Połączona kopalnia należała do Zabrzańskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[15]; łączne wydobycie wyniosło 1 139 186 t w 1965 roku[15]. 1 stycznia 1970 roku została scalona z kopalnią Mikulczyce-Rokitnica[15], skonsolidowany zakład funkcjonował pod nazwą Kopalnia Węgla Kamiennego Rokitnica[15]. Kopalnia została 1 stycznia 1973 roku wcielona do Kopalni Węgla Kamiennego Pstrowski[17][16]. W 1985 roku zakończono pracę koksowni Concordia (produkowała od 1957 roku wyłącznie koks pakowy[18]) z uwagi na wymogi ochrony środowiska[19] oraz szkody górnicze, w tym zapadnięcie się szybu Zbyszek[19]. W 1992 roku zlikwidowano poziom 370 m udostępniony szybem Maciej[16], a następnie zlikwidowano rejon szybu Maciej[16]; zabudowania powierzchni rejonu tegoż szybu zostały zachowane jako zabytek i stanowią atrakcję turystyczną[20]. Na terenie koksowni działała firma Agrob-Eko, założona w 1995 roku, upadła w 2008 roku, która zajmowała się przetwórstwem tworzyw sztucznych[21]. Teren po koksowni Concordia został zrekultywowany pomiędzy 2012 a 2015 rokiem[22].
Wydobycie[edytuj | edytuj kod]
Wykres wydobycia (w tonach) w wybranych latach od 1873 do 1938 roku[3]:
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kopalnia Concordia, pocztówka -
Kopalnia Concordia, przedwojenna pocztówka -
Zespół szybu Maciej (2013) -
Wieża węglowa koksowni Concordia (2010) -
Ściana szczytowa baterii koksowniczej paku koksowni Concordia (2016) -
Instalacja przygotowania paku do baterii koksowniczej koksowni Concordia (2016)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 19.
- ↑ a b c d Frużyński 2007 ↓, s. 22.
- ↑ a b c d e f g h i j k Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 36. ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ a b Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 34.
- ↑ a b c Frużyński 2007 ↓, s. 25.
- ↑ Frużyński 2007 ↓, s. 30.
- ↑ a b c Frużyński 2009 ↓, s. 12.
- ↑ Stanisław M. Koziarski: Rozwój sieci kolejowej na Śląsku. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1990, s. 78.
- ↑ a b Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 35.
- ↑ a b c d Frużyński 2009 ↓, s. 27.
- ↑ a b c Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 36.
- ↑ Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 37.
- ↑ Frużyński 2009 ↓, s. 29.
- ↑ Bogusław Kopka: Obozy pracy w Polsce. 1944-1950: przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa: „Karta”, cop. 2002, s. 92. ISBN 83-88288-16-4.
- ↑ a b c d e Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 72. ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ a b c d Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 41.
- ↑ Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 89. ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ Frużyński 2010 ↓, s. 53.
- ↑ a b Frużyński 2010 ↓, s. 60.
- ↑ Żabicka-Barecka i inni 2014 ↓, s. 32.
- ↑ Elżbieta Skwarczyńska-Adryańska: Kto zadba o zabrzańskie poprzemysłowe nieużytki?. Głos Zabrza, 2013-06-23. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Rekultywacja terenów w rejonie rzeki Bytomki na obszarze Gminy Zabrze. [w:] miastozabrze.pl [on-line]. [dostęp 2021-04-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Danuta Żabicka-Barecka, Eufrozyna Piątek, Zbigniew Barecki: Concordia, Ludwik, Pstrowski, Szyb Maciej w Zabrzu. Nowe oblicza kopalni węgla kamiennego - nowa karta historii. Zabrze: Demex Przedsiębiorstwo Górnicze, 2014. ISBN 978-83-62023-77-6.
- Adam Frużyński. Zabrze - centrum górnośląskiego przemysłu koksochemicznego. Część I - do 1876 r.. „Górnik Polski”. 1, 2007. Muzeum Górnictwa Węglowego. ISSN 1899-1459.
- Adam Frużyński. Zabrze - centrum górnośląskiego przemysłu koksochemicznego. Część II - lata 1876-1945. „Górnik Polski”. 2, 2009-02. Muzeum Górnictwa Węglowego. ISSN 1899-1459.
- Adam Frużyński. Zabrze - centrum górnośląskiego przemysłu koksochemicznego. Część III (1945–2010). „Górnik Polski”. 4, 2010. Muzeum Górnictwa Węglowego. ISSN 1899-1459.
