Niewiadom
| Dzielnica Rybnika | |||
 Szyb Głowacki w zabytkowej kopalni „Ignacy” w Rybniku Niewiadomiu. | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| W granicach Rybnika | 27 maja 1975[1] | ||
| SIMC | 0942943 / 0942950 | ||
| Zarządzający | Tadeusz Białous | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Strefa numeracyjna | (+48) 032 | ||
| Kod pocztowy | 44-273 | ||
Położenie na mapie Rybnika Położenie na mapie Rybnika | |||
| Strona internetowa | |||
Niewiadom (śl. Niewiadům, niem. Niewiadom, czes. Nevědomí) – dzielnica Rybnika położona w południowo-zachodniej części Rybnika, w pobliżu granicy z Rydułtowami i Radlinem.
Składa się z dwóch dawnych wsi i jednego obszaru dworskiego[3]:
- wieś Niewiadom Dolny (niem. Nieder-Niewiadom, 1908–1922 Nieder-Birkenau) – samodzielna gmina do 1929, włączona do Niewiadomia Górnego[4];
- obszar dworski Niewiadom Dolny (niem. Nieder-Niewiadom, 1908–1922 Birkenau) – samodzielna jednostka do 1924, włączona do gmin Niewiadom Dolny i Górny[5];
- wieś Niewiadom Górny (niem. Ober-Niewiadom, 1916–1922 i 1939–1945 Lentzberg; 1931–1939 Niewiadom[6]) – samodzielna gmina do 1945, właczona do gminy Niedobczyce[7].
Cały obszar wraz z Niedobczycami włączono do Rybnika 27 maja 1975[8].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy oznaczającej brak wiedzy – niewiedzy[9]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości wymienia nazwę Niewiadom podając jej znaczenie „Unbekannter Ort”, czyli po polsku „Nieznana, niewiadoma miejscowość”[9].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 r. notuje dwie miejscowości o tej nazwie Ober-Niewiadom oraz Nieder-Niewiadom[10].
11 sierpnia 1931 r. zmieniono nazwę gminy Niewiadom-Górny na Niewiadom[11].
Górny Niewiadom zwyczajowo nazywany jest „Hoymą” lub „Ignacym” – nazwy te pochodzą od nazw kopalni. Dolny Niewiadom zwany jest Buzowicami; јest to najdalej na zachód wysunięta część Rybnika.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Zachowane dokumenty wskazują, iż Niewiadom (ówczesna pisownia: „Noviedomie”), istniał już w pierwszej połowie XIV wieku.
W owym czasie wieś stanowiła majątek rycerski[12]. Często zmieniała właścicieli, a jednym z nich był m.in. rycerz Wacław Kropacz z Niewiadomia ((czes.) Václav Kropáč z Nevědomí), który brał udział w kampanii węgiersko-śląskiej przeciwko Wacławowi III Rybnickiemu. Na mocy pokoju ziemskiego z 6 czerwca 1473 r. rycerz ten wszedł w posiadanie Rybnika. (Ród Kropaczów z Niewiadomia w latach 1503–1536 posiadał zamek w Iwanowicach (Jindřich Kropáč z Nevědomí, Albert Kropáč z Nevědomí oraz Bohuš Kropáč z Nevědomí)[13] Jan Kropáč z Nevědomí w latach 1533–1572 był panem na Hranicach)[14]
- W 1792 r. na granicy Niewiadomia i Radlina otworzono jedną z pierwszych na Śląsku kopalni węgla kamiennego „Hoym” (później „Ignacy”). Wydobycie prowadzono w tej kopalni do 1995 r.
- W latach od 1859–1919 r. na terenie Niewiadoma działała kopalnia węgla kamiennego „Szczęście Beaty”
- 1 sierpnia 1924 zniesiono obszar dworski Niewiadom Dolny i włączono go do gminy Niewiadom Dolny[5]
- 1 kwietnia 1929 gminę Niewiadom Dolny włączono do gminy Niewiadom Górny[4]
- 11 sierpnia 1931 zmieniono nazwę gminy Niewiadom-Górny na Niewiadom[11].
- 1 grudnia 1945 Niewiadom utracił status gminy jednostkowej i został włączony do gminy Niedobczyce (bez statusu gromady)[15]
- 5 października 1954 gminę Niedobczyce przekształcono w gromadę Niedobczyce[16]
- 13 listopada 1954 Niewiadom (a także Popielów) stały się integralną częścią miasta Niedobczyce, w związku z nadaniem gromadzie Niedobczyce statusu miasta[17]
- 27 maja 1975 miasto Niedobczyce (z Niewiadomiem) włączono do Rybnika[8]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W dzielnicy znajdują się m.in.:
- Zabytkowa Kopalnia „Ignacy”, dawniej „Hoym”,
- Kościół Bożego Ciała i św. Barbary w Niewiadomiu Górnym,
- Kościół Miłosierdzia Bożego w Niewiadomiu Dolnym.
Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Tablica pamiątkowa z okazji 200 lat istnienia kopalni „Ignacy” -
Kościół Bożego Ciała i św. Barbary -
Wieża ciśnień
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 1954-1975 w granicach miasta Niedobczyce.
- ↑ Serwis Miejski, Niewiadom.
- ↑ http://www.territorial.de/obschles/rybnik/lentzbg.htm Ortspolizeibezirk Lentzberg.
- ↑ a b Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 9 z 1929 r.
- ↑ a b Dz.U. Śl. 1924 Nr 17, poz. 68.
- ↑ Dz.U. Śl. 1931 Nr 16, poz. 31.
- ↑ Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 455.
- ↑ a b Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 82, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 759.
- ↑ a b Ustawa Sejmu Śląskiego z dnia 17 lipca 1931 roku w sprawie zmiany nazwy gminy „Niewiadom-Górny” na „Niewiadom”. (Dziennik Ustaw Śląskich z 1931 r. Nr 16, poz. 32).
- ↑ rybnik.pl.
- ↑ www.ivanovicenahane.cz. [dostęp 2009-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-13)].
- ↑ Muzeum i Galeria Miejska w Hranicach.
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 o podziale powiatu rybnickiego w województwie śląsko-dąbrowskim na gminy wiejskie i gromady (Katowice: Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 455).
- ↑ Uchwała Nr 22/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rybnickiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54).
- ↑ Dz.U. 1954 nr 49, poz. 254.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Niewiadom, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 131.
