Thomas Dewey
 | |
| Pełne imię i nazwisko | Thomas Edmund Dewey |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| 47. Gubernator stanu Nowy Jork | |
| Okres | od 1 stycznia 1943 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
 | |
Thomas Edmund Dewey (ur. 24 marca 1902, zm. 16 marca 1971) – amerykański polityk, działacz Partii Republikańskiej, gubernator stanu Nowy Jork i dwukrotny kandydat na urząd prezydenta (w 1944 i 1948 roku)[1].
Najwcześniejsze lata[edytuj | edytuj kod]
Dewey przyszedł na świat w Owosso w stanie Michigan[2], gdzie jego ojciec wydawał lokalną gazetę. Przyszły polityk ukończył studia na Uniwersytecie stanu Michigan w 1923 i studia prawnicze na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku w 1925[1].
Prokurator stanowy i specjalny[edytuj | edytuj kod]
W 1930 roku Dewey został prokuratorem w Nowym Jorku[1]. Jego pierwszym poważnym sukcesem było skazanie gangstera Dutcha Schulza[2] za niepłacenie podatków. Schulz z zemsty zażądał od Komisji (tj. szefów rodzin mafijnych) zgody na zabicie Deweya[2]. Komisja jednak zdecydowanie odmówiła, słusznie obawiając się, że za ewentualne zabicie prokuratora FBI wypowie mafii totalną wojnę[2]. Wściekły Schulz odgrażał się, że sam go zabije, czym przypieczętował swój los[2].
Największym osiągnięciem Deweya było skazanie w 1936 roku gangstera Luckiego Luciano m.in. za suternerstwo[2]. Deweyowi udała się ta sztuka m.in. poprzez stosowanie podsłuchów telefonicznych (wtedy na podsłuch nie była potrzebna zgoda sądu) oraz przekonanie do zeznawania przeciwko Luciano drobnych przestępców, burdelmam i prostytutek[3].
Gubernator stanu Nowy Jork[edytuj | edytuj kod]
W 1938 roku, w wieku zaledwie 36 lat, Dewey kandydował po raz pierwszy na stanowisko gubernatora Nowego Jorku[1], eksponując w kampanii swoje osiągnięcia jako prokuratora miejskiego. Wybory jednak przegrał[1]. Gubernatorem został dopiero cztery lata później[1], ponownie go wybrano w roku 1948. Uznawany był za dobrego gubernatora. Miał spore osiągnięcia m.in. w dziedzinie edukacji.
Kandydat prezydencki[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy – jeszcze jako prokurator – Dewey starał się uzyskać nominację jako kandydat na prezydenta Partii Republikańskiej w 1940 roku, ale przegrał rywalizację z Wendellem Willkie’m, który z kolei przegrał z ubiegającym się o trzeci wybór prezydentem Franklinem Rooseveltem.
Wybory 1944[edytuj | edytuj kod]
W roku 1944 Dewey po raz pierwszy uzyskał prezydencką nominację[1]. Jednakże przegrał w rywalizacji z Franklinem Delano Rooseveltem[1]. Uzyskał jednak największy odsetek głosów spośród kandydatów republikańskich od czasów Herberta Hoovera w 1928. Co otwierało mu drogę do uzyskania ponownej nominacji za cztery lata. Dewey – choć popierał Nowy Ład – musiał w tamtych wyborach atakować Roosevelta. W ogóle plasował się na lewym skrzydle swej partii.
Wybory 1948[edytuj | edytuj kod]
W 1948 roku Dewey bez trudu uzyskał nominację Partii Republikańskiej. Wydawało się, że bez trudu wygra wybory[1]. Urzędujący prezydent Harry Truman był niepopularny, a na dodatek w Partii Demokratycznej nastąpił rozłam po tym, jak swoją kandydaturę wystawił Strom Thurmond, ówczesny gubernator Karoliny Południowej. W czasie kampanii wyborczej Dewey ignorował Trumana i unikał wszelkich kontrowersji[1].
Wbrew wszelkim przewidywaniom i badaniom opinii publicznej Truman pokonał pewnego zwycięzcę wyborów – Deweya[1]. Truman zebrał 24 105 695 głosów wyborczych (co dawało mu 49,7 procent poparcia), a Dewey 21 969 170 (45,3%). Stosunek głosów elektorskich wynosił 303 do 189 na korzyść Trumana.
Najprawdopodobniej najbardziej pamiętanym momentem kampanii prezydenckiej w 1948 roku jest obraz prezydenta Harry’ego Trumana, który – uśmiechnięty od ucha do ucha – pokazuje palcem tytuł w Chicago Tribune głoszący: DEWEY POKONAŁ TRUMANA (ang. DEWEY DEFEATS TRUMAN)[4].
Późniejsze lata[edytuj | edytuj kod]
W roku 1952 Dewey nie kandydował już na urząd prezydenta, popierając kandydaturę generała Eisenhowera[1]. Odegrał też czołową rolę w nominowaniu senatora Richarda Nixona z Kalifornii jako kandydata na wiceprezydenta[1]. Kiedy Eisenhower rozważał możliwość nie ubiegania się o drugą kadencję w 1956, sugerował, iż Dewey powinien być jego następcą, ale negatywna reakcja bossów partyjnych skłoniła go do stanięcia do wyborów.
Dewey popierał globalne zaangażowanie Stanów Zjednoczonych i plan Marshalla. Prezydent Richard Nixon[1][2] oferował mu swego czasu nominację na sędziego Sądu Najwyższego, ale Dewey odmówił, woląc pozostać na emeryturze politycznej, na jakiej się znajdował od 1955, czyli końca gubernatorskiej kadencji[1].
Zmarł na atak serca 16 marca 1971 podczas wakacji w Bal Harbour na Florydzie. W roku 1964 Legislatura Stanu Nowy Jork została przemianowana na jego cześć.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Thomas E. Dewey, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Notable Name: Thomas Dewey [online], The Mob Museum [dostęp 2020-10-25] (ang.).
- ↑ Charles “Lucky” Luciano | The Bootlegging King of New York [online], The Mob Museum [dostęp 2020-10-25] (ang.).
- ↑ Tim Jones, Dewey defeats Truman [online], chicagotribune.com [dostęp 2020-10-25] (ang.).
