Explorer 33
 | |
| Inne nazwy | IMP-D |
|---|---|
| Indeks COSPAR | 1966-058A |
| Indeks NORAD | S02258 |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum | 265680 km |
| Apogeum | 480763 km |
| Okres obiegu | 38792[1] min |
| Nachylenie | 24,4° |
| Czas trwania | |
| Początek misji | 1 lipca 1966[2] 16:02 UTC |
| Wymiary | |
| Masa całkowita | 93 kg |
Explorer 33 (również: IMP-D ang. Interplanetary Monitoring Platform D, AIMP: Anchored Interplanetary Monitoring Platform) – amerykański satelita naukowy programu Explorer, czwarty z serii wystrzelonych w programie NASA o nazwie Interplanetary Monitoring Platform (pol. Międzyplanetarna Platforma Obserwacyjna)[3]. Wykonywał badania przestrzeni międzyplanetarnej, plazmy, promieniowania kosmicznego, pól magnetycznych i cząstek energetycznych w polach magnetycznych.
Budowa i działanie[edytuj | edytuj kod]
Projekt satelity Explorer 33 opierał się na doświadczeniach z eksploatacji wyniesionego na orbitę w listopadzie 1963 roku satelity Explorer 18. Z uwagi na poziom czułości planowanych pomiarów priorytetem była konstrukcja niegenerująca dodatkowych zakłóceń. W tym celu podjęto decyzję o niestosowaniu materiałów magnetycznych w jego konstrukcji[4]. Podstawowe komponenty zostały zbudowane ze stopów magnezu i aluminium oraz tworzyw sztucznych. Centralną częścią satelity był cylinder wykonany z magnezu, do którego końców były przymocowane silniki; 3. stopnia u dołu, 4. stopnia, hamujący u góry. Oktagonalny korpus wykonany z różnych stopów aluminium otaczał środkową część cylindra[4]. Do korpusu za pomocą ramion przymocowane były 4 panele z ogniwami słonecznymi, które wytwarzały energię elektryczną do zasilania satelity a także ładowania jego akumulatora. Akumulator zapewniał działanie satelity przez 3 godziny przebywania w cieniu[5]. Satelita był stabilizowany obrotowo. Silniki trzeciego i czwartego stopnia po wykonaniu swoich zadań odłączyły się od satelity[6].
Projekty badawcze[edytuj | edytuj kod]
Explorer 33 był platformą wykorzystaną do badań naukowych w ramach 7 projektów organizowanych przez różne uniwersytety i ośrodki badawcze[7]:
- Badanie promieniowania jonizującego
- Organizator: Uniwersytet Kalifornijski
- Wyposażenie naukowe: 1x komora jonizacyjna, 2x licznik Geigera[8]
- Badanie niskoenergetycznych jonów i elektronów plazmy międzyplanetarnej
- Wyposażenie naukowe: 1x puszka Faradaya[9]
- Pomiary cząstek energetycznych
- Organizator: University of Iowa
- Wyposażenie naukowe: 3x czujnik Geigera, 1x złącze p-n[10]
- Kierownikiem naukowym projektu był fizyk James Van Allen[11].
- Pomiary plazmy
- Organizator: Massachusetts Institute of Technology
- Wyposażenie naukowe: 1x puszka Faradaya[12]
- Badanie pola magnetycznego
- Organizator: Centrum Badawcze imienia Josepha Amesa
- Wyposażenie naukowe: 3x magnetometr transduktorowy[13]
- Badanie pola magnetycznego
- Organizator: Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda
- Wyposażenie naukowe: 3x magnetometr transduktorowy[14]
- Badanie odporności ogniw słonecznych na uszkodzenia
- Organizator: Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda
- 16 ogniw słonecznych, termistory[15]
Misja[edytuj | edytuj kod]
Według planów Explorer 33 miał być pierwszym amerykańskim satelitą orbitującym wokół Księżyca z zakładaną orbitą 1300 × 6440 kilometrów o inklinacji 175°[16].
Misja rozpoczęła się 1 lipca 1966 roku startem rakiety Thor Delta E1, która wyniosła z kosmodromu na terenie bazy lotniczej na Przylądku Canaveral (ang.Cape Canaveral Air Force Station) satelitę Explorer 33 na wysoką orbitę okołoziemską[16][17]. Po znalezieniu się na orbicie satelita otrzymał oznaczenie COSPAR 1966-058A[1].
Lot rakiety był udany jedynie częściowo. Planowane wejście na orbitę okołoksiężycową nie mogło dojść do skutku, ponieważ zbyt długie działanie drugiego stopnia rakiety nadało satelicie zbyt dużą prędkość, a satelita nie miał wystarczającej ilości paliwa by zmniejszyć prędkość i wejść na orbitę wokół Księżyca[18][16]. W tej sytuacji umieszczono satelitę na wysoce eliptycznej orbicie 449 174 × 30 550 kilometrów, przy inklinacji 28,9° (wg innych źródeł orbita osiągnęła perygeum 265 679 km i apogeum 480 762 km[17][19]. Pomimo znalezienia się na innej niż planowano orbicie wszystkie urządzenia Explorera 33 działały poprawnie i IMP-D mógł przesyłać na Ziemię wyniki swoich pomiarów.
Umieszczony na nowej orbicie Explorer 33 w swoim pierwszym obiegu zbliżył się do Księżyca na odległość ok. 35 000 kilometrów, ponownie zbliżając się we wrześniu, w listopadzie i grudniu 1966 roku na odległości 40-60 tysięcy kilometrów[16]. W tym czasie sonda Explorer 33 przesłała na Ziemię kluczowe dane i przed 1 stycznia 1967 roku NASA ogłosiła sukces misji[16]. Ostatnia transmisja danych została odebrana 21 września 1971 roku[1].
Publikacje naukowe[edytuj | edytuj kod]
Pomiary prowadzone przez satelitę Explorer 33 przyczyniły się do poszerzenia wiedzy naukowej dotyczącej interakcji pomiędzy cząsteczkami wiatru słonecznego a ziemską magnetosferą. Dane z satelity stały się podstawą wielu publikacji naukowych. Dzięki danym z satelity fizyk James Van Allen opublikował cykl prac opisujących silne rozbłyski słoneczne i ich interakcje z ziemskim polem magnetycznym[20].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Explorer 33 ↓.
- ↑ Master Launch Log ↓.
- ↑ Ewa Jakus-Borkowa, Polskie nazewnictwo kosmiczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2004, s. 237, ISBN 83-7395-087-7, OCLC 62737788 [dostęp 2021-02-07].
- ↑ a b AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 40 - 48.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 47.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 54.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 4.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 2.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 7.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 11.
- ↑ Explorer 33 Experiment ↓.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 17.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 27.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 34.
- ↑ AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP ↓, s. 39.
- ↑ a b c d e In Depth - Explorer 33 [online], NASA Solar System Exploration, 11 sierpnia 2019 [dostęp 2021-02-07].
- ↑ a b Explorer ↓.
- ↑ EXPLORER 33 ↓.
- ↑ IMP D, E (LAIMP 1, 2 / Explorer 33, 35) [online], Gunter's Space Page [dostęp 2021-02-07] (ang.).
- ↑ FINAL REPORT IMP-D and IMP-E Explorer 33 ana Explorer 35 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Louis A. Teicbman: AIMP (IM_P-D) Technical summary description AIMP. NTRS.NASA.GOV. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- FINAL REPORT IMP-D and IMP-E Explorer 33 ana Explorer 35. NTRS.NASA.GOV. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- Gunter Krebs: IMP D, E (LAIMP 1, 2 / Explorer 33, 35). Gunter's Space Page. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- Mark Wade: Explorer. Encyclopedia Astronautica. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- Jonathan McDowell: Master Launch Log. Jonathan's Space Home Page. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- Explorer 33. [w:] NSSDCA Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
- Explorer 33 Experiment. [w:] NSSDCA Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2021-01-14]. (ang.).
- EXPLORER 33. [w:] Solar System Exploration [on-line]. NASA. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).