Dwór Pilińskich w Tarnowcu
 nr rej. A-77 z 22.10.2003[1] | |
.jpg) Elewacja frontowa (stan 2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy | w pierwszej tercji XIX w. |
| Pierwszy właściciel | Stanisław Piliński |
| Kolejni właściciele | Rodzina Pilińskich do 1945 |
| Obecny właściciel | Gmina Tarnowiec od 2022 |
Położenie na mapie gminy Tarnowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
 49°43′49,9″N 21°34′42,7″E/49,730528 21,578528 | |
Dwór Pilińskich w Tarnowcu, zwany też Nowym dworem[2] – zabytkowy dwór wybudowany w pierwszej tercji XIX w., wraz z parkiem, znajdujący się w miejscowości Tarnowiec koło Jasła.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Dwór zbudowany został przed 1840 dla rodziny Pilińskich. Stanisław Piliński wszedł w posiadanie dóbr tarnowieckich po tym jak dotychczasowy ich właściciel Józef Ksawery Kuropatnicki postanowił zamienić je na inny majątek. Stanisław Piliński obok istniejącego starego drewnianego dwru wybudował tak zwany Nowy dwór. Murowany o charakterze klasycystycznym, parterowy, na planie wydłużonego prostokąta, z ryzalitami pozornymi po bokach elewacji frontowej ozdobionej efektownym sześciokolumnowym portykiem wgłębnym[3]. Stary dwór stracił na znaczeniu i pełnił funkcję oficyny. Nowy dwór był w posiadaniu rodziny Pilińskich do 1945. W okresie międzywojennym liczący 280 ha majątek był własnością adoptowanego siostrzeńca Kazimierza Pilińskiego, Jana Leszczyńskiego[4].
W okresie II wojny światowej w latach 1942–44 we dworze kwaterowały wojska niemieckie a po nich armia radziecka. Opuszczony i zdewastowany majątek dworski po wojnie przejęła Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska. W 2003 dwór uznano za zabytkowy. Zapoczątkowano prace konserwatorskie przez Stowarzyszenie Przyjacół Ziemi Tarnowieckiej. W jednym z pokoi wykryto wtedy malowidła naścienne autorstwa Witkacego częstego gościa we dworze tarnowieckim w latach 30. XX w[5]. W następnych latach dwór przeszedł w prywatne ręce. Nowi właściciele planowali zaadaptować go na lokal gastronomiczny z małym hotelem. Ogromne nakłady finansowe przerosły ich możliwości. W 2022 Gmina Tarnowiec odkupiła dwór i zostanie on przeznaczony pod działalność Gminnego Ośrodka Kultury w Tarnowcu[6].
W otoczeniu piwnice starego dworu Kuropatnickich i resztki parku krajobrazowego z aleją dojazdową ze szpalerami kilkusetletnich lip[2][4].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2023-12-10].
- ↑ a b Józef Garbacik, redakcja Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, PWN Kraków 1964 str. 645
- ↑ Jacek Żabicki: Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2013, s. 376. ISBN 978-83-213-4787-5.
- ↑ a b Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 459. ISBN 978-83-7510-597-1.
- ↑ Zdzisław Świstak i inni: Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny. Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, Jasło 2005, s. 268-277. ISBN 83-86744-58-8. OCLC 749753089.
- ↑ Gmina odrestauruje ostatni zabytek w Tarnowcu. Dwór Pilińskich stanie się miejscem kulturalno-edukacyjnym. 27 lipca 2020. jaslo4u.pl. [dostęp 2023-12-10].