Sytuacja rewolucyjna

Włodzimierz Lenin

Sytuacja rewolucyjna – pojęcie stworzone przez Włodzimierza Lenina w ramach jego teorii rewolucji socjalistycznej.

Definicja sytuacji rewolucyjnej[edytuj | edytuj kod]

Rewolucje nie są rezultatem pragnienia poszczególnych ludzi, grup czy nawet klas, lecz dokonują się wtedy, kiedy dojrzewają określone warunki, tj. kiedy powstaje sytuacja rewolucyjna[1]. Jest to całokształt obiektywnych warunków, wyrażających ekonomiczny i polityczny kryzys społeczeństwa, i to taki kryzys, z którego wyjść nie można w ramach danego ustroju społecznego[2].

Dla marksisty nie ulega wątpliwości, że rewolucja jest niemożliwa bez sytuacji rewolucyjnej.

Włodzimierz Lenin, Krach II Międzynarodówki[3]

Lenin wyodrębnił trzy oznaki sytuacji rewolucyjnej.

1) Niemożliwość utrzymania przez klasy panujące swego panowania w nie zmienionej formie; taki lub inny kryzys „gór”, kryzys polityki klasy panującej, stwarzający szczelinę, przez którą przedziera się niezadowolenie i oburzenie klas uciskanych. Aby nastąpiła rewolucja, zazwyczaj nie wystarczy, by „doły nie chciały”, trzeba jeszcze, by „góry nie mogły”żyd po staremu. 2) Zaostrzenie ponad zwykłą miarę nędzy i niedoli klas uciskanych. 3) Znaczny wzrost — z wyżej wskazanych przyczyn — aktywności mas, które w epoce „pokojowej” spokojnie pozwalają się grabid, w burzliwych zaś czasach, zarówno przez ogólną sytuację kryzysową, jak i przez same „góry”,zmuszone są do samodzielnego działania historycznego.

Bez tych obiektywnych zmian, niezależnych od woli nie tylko poszczególnych grup i partii, ale i poszczególnych klas, rewolucja jest — z reguły — niemożliwa. Całokształt tych obiektywnych zmian nazywa się właśnie sytuacją rewolucyjną.

Włodzimierz Lenin, Krach II Międzynarodówki[4]

Szczególnie ważne znaczenie[5] ma uwaga Lenina, że dla sytuacji rewolucyjnej nie wystarcza, aby masy były niezadowolone i oburzone, trzeba jeszcze, aby klasy panujące nie mogły rządzić po staremu.

Podstawowe prawo rewolucji .. . polega oto na tym: dla rewolucji nie wystarcza, aby masy wyzyskiwane i uciskane uświadomiły sobie, że nie podobna żyć po staremu i zażądały zmiany; dla rewolucji konieczne jest, aby wyzyskiwacze nie mogli żyć i rządzić po staremu.

Włodzimierz Lenin, Dziecięca choroba „lewicowości” w komunizmie[6]

Innymi słowy, rewolucja niemożliwa jest bez kryzysu ogólnonarodowego, który obejmuje zarówno „doły”, jak i „góry”[5]: „doły” nie chcą żyć po staremu, a „góry” nie mogą rządzić po staremu. Z tego wynika, że partia rewolucyjna klasy robotniczej nie może budować swojej taktyki opierając się jedynie na nastrojach mas; powinna ona uwzględniać również zachowanie się klas rządzących[5].

Dla zaistnienia sytuacji rewolucyjnej konieczne jest występowanie wszystkich trzech wyżej wymienionych jej cech charakterystycznych[7]. Czas pojawienia się sytuacji rewolucyjnej, formy i tempo jej rozwoju zależą od całego systemu stosunków społeczno-politycznych: od stanu machiny państwowej, od siły proletariatu, jego związków z innymi klasami i in.[8][9].

Czynnik subiektywny[edytuj | edytuj kod]

Sytuacja rewolucyjna jest niezbędną przesłanką przewrotu politycznego, sama nie prowadzi jednak do rewolucji[7]. W pracy „Krach II Międzynarodówki” Lenin wskazał, że nie każda sytuacja rewolucyjna doprowadza do rewolucji, która następuje dopiero wtedy, kiedy do wyliczonych wyżej zmian obiektywnych dołącza się jeszcze subiektywna, a mianowicie:

zdolność klasy rewolucyjnej do masowych działań rewolucyjnych, dostatecznie silnych, by złamać (lub nadłamać) stary rząd.

Włodzimierz Lenin, Krach II Międzynarodówki[10]

Przy istniejących przesłankach obiektywnych czynnik subiektywny nabiera znaczenia decydującego: stary rząd sam nie „upadnie, jeśli mu się nie pomoże upaść”[11]. Jeżeli czynnik subiektywny nie rozwinie się, dojrzałość warunków obiektywnych nie doprowadzi do zwyciężstwa rewolucji; w takim razie rewolucja albo się w ogóle nie rozwinie, albo poniesie porażkę[7]. Tak np. już w latach 1859–1861 powstała w Rosji sytuacja rewolucyjna, aczkolwiek do rewolucji jeszcze nie doszło; istniały obiektywne przesłanki obalenia istniejącego ustroju, jednakże brak było czynnika subiektywnego[12].

Indoktrynacja[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Propaganda w ZSRR.

Uczniowie szkół średnich na całym terenie Związku Radzieckiego mieli obowiązek uczyć się oznak sytuacji rewolucyjnej na pamięć.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Szachnazarow i in. 1982 ↓, s. 66.
  2. ↑ Spirkin 1968 ↓, s. 462-463.
  3. ↑ Lenin 2012 ↓, s. 8.
  4. ↑ Lenin 2012 ↓, s. 8-9.
  5. ↑ a b c Bielakow i in. 1964 ↓, s. 674.
  6. ↑ Lenin 1920 ↓.
  7. ↑ a b c Afanasjew i in. 1978 ↓, s. 60.
  8. ↑ Красин ↓.
  9. ↑ Krasin ↓.
  10. ↑ Lenin 2012 ↓, s. 9.
  11. ↑ Spirkin 1968 ↓, s. 463.
  12. ↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 428.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]


Marksizm-leninizm
Podstawy
Nurty
Działacze
Historia
Prace teoretyczne
Tematy powiązane

Włodzimierz Lenin
Idee
Biografia
Organizacje
Rodzina
Dzieła
Tematy powiązane
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sytuacja_rewolucyjna&oldid=69108473”