Skierbieszowski Park Krajobrazowy

Skierbieszowski Park Krajobrazowy

park krajobrazowy
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Położenie	gminy: Izbica, Kraśniczyn, Krasnystaw, Grabowiec, Miączyn, Sitno, Stary Zamość, Skierbieszów
Mezoregion	Działy Grabowieckie
Data utworzenia	1995
Akt prawny	Dz. Urz. Woj. Chełmskiego Nr 10, poz. 83 z 1995 r., Dz. Urz. Woj. Zamojskiego Nr 4, poz. 25 z 1995 r.
Powierzchnia	353,63 km²
Powierzchnia otuliny	126,25 km²
Obszary chronione	2 rezerwaty przyrody
Położenie na mapie województwa lubelskiego Skierbieszowski Park Krajobrazowy
Położenie na mapie Polski Skierbieszowski Park Krajobrazowy
50°52′45″N 23°19′18″E/50,879167 23,321667
Strona internetowa

Skierbieszowski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy we wschodniej części Polski, na Wyżynie Lubelskiej (Działy Grabowieckie), w województwie lubelskim. Teren Parku leży na terenie powiatów zamojskiego i krasnostawskiego. Park jest położony na terenie gmin: Izbica, Kraśniczyn, Krasnystaw, Grabowiec, Miączyn, Sitno, Stary Zamość i Skierbieszów^[1]. Powierzchnia Parku wynosi 35 363,51 ha, a jego otuliny – 12 625,30 ha^[2]. Park wchodzi w skład Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. Na obszarze Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego zlokalizowane są grunty Nadleśnictwa Strzelce (85,73 ha) oraz Krasnystaw (5946,21 ha)^[3][4].

Celem powołania parku jest zachowanie unikatowych walorów przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Działów Grabowieckich, najwyższej części Wyżyny Lubelskiej (190–313 m n.p.m.) oraz mozaiki siedlisk muraw kserotermicznych i lasów bukowych przy północno-wschodniej granicy ich gromadnego występowania z charakterystyczną florą i fauną.

Głównym walorem krajobrazu Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego jest falisto-pagórkowata rzeźba terenu z systemem głębokich wąwozów, wytworzonych w grubej – miejscami na kilkanaście metrów, warstwie lessu, pokrywających niemal cały Park.

Flora[edytuj | edytuj kod]

Lasy zajmują 20% powierzchni Parku^[5]. Dominują lasy grądowe z dużym udziałem buka. Inne gatunki tworzące drzewostan to: grab, lipa, wiąz, jawor i sosna. Na zboczach wzgórz występują fragmenty dąbrów świetlistych, a w wąwozach – wilgotne grądy i łęgi z udziałem jesionu, olchy, klonu i jawora. Odsłonięte, nasłonecznione zbocza wzgórz i wąwozów oraz miedze i pobocza dróg porastają zespoły roślinności ciepłolubnej, dobrze rozwijające się na żyznym lessowym podłożu i bogate w rzadkie gatunki stepowe^[5].

W runie lasów spotyka się liczne rzadkie gatunki górskie, takie jak: paprotnik kolczysty, żywiec gruczołowaty, przetacznik górski, parzydło leśne i widłak wroniec^[5]. Najwięcej rzadkich gatunków stwierdzono jednak wśród roślin stepowych i ciepłolubnych. Należą do nich m.in. umieszczone w „Polskiej Czerwonej Księdze Roślin”: wiśnia karłowata, róża francuska i kosaciec bezlistny. Do roślin z tej grupy należą także: miłek wiosenny, wężymord stepowy, ostrożeń pannoński, driakiew żółtawa, zawilec wielkokwiatowy, oman wąskolistny, aster gawędka, traganek duński i traganek wielkokwiatowy.

Fauna[edytuj | edytuj kod]

Fauna Parku ze względu na stosunkowo niedużą ilość lasów i wód jest dość uboga. Wśród ptaków warto wymienić rzadsze gatunki leśne: orlik krzykliwy, dzięcioł średni oraz muchołówki: małą i białoszyją, gatunki terenów otwartych: dudka, ortolana i przepiórkę, sowy: puszczyka, sowę uszatą, pójdźkę, płomykówkę oraz gatunki związane z nielicznymi zbiornikami wodnymi: perkoza rdzawoszyjego i rybitwę czarną.

Rezerwaty[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Parku znajdują się dwa rezerwaty przyrody: rezerwat stepowy Broczówka (6,17 ha), chroniący murawy i fragmenty lasów ze zbiorowiskami roślinności kserotermicznej, oraz rezerwat leśno-krajobrazowy Głęboka Dolina (289,12 ha), chroniący urozmaicony krajobraz z dolinami i wąwozami porośniętymi lasami jaworowo-dębowymi z bukiem.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

W granicach Parku znajduje się wiele cennych zabytków architektury. Należą do nich: późnorenesansowy kościół w Bończy (XVI w.; przebudowany ze zboru kalwińskiego), kościoły w Skierbieszowie (XVII w.) i Surhowie (XIX w.), otoczone parkami zespoły pałacowe i dworskie w:

• Surhowie (1820 r.),
• Orłowie Murowanym (1842 r.),
• Stryjowie (1897 r.),
• Kalinówce (XIX w.),
• Łaziskach (XX w.),
• park podworski w Hajownikach.

Inne zabytkowe obiekty to:

• ruiny zajazdu w Kraśniczynie,
• karczma w Czajkach,
• zespół zabytkowych zabudowań we wsi Brzeziny,
• grodzisko w Skierbieszowie,
• pozostałości zamczyska w Orłowie Murowanym zwane „Murami”^[6].
• grodzisko Bończa w Rezerwacie Głęboka Dolina^[7].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Pofałdowana rzeźba terenu, polne drogi, głębokie jary (zwane tutaj debrami) sprawiają, że Park jest idealnym miejscem do uprawiania górskiej turystyki rowerowej (mtb). Park jest wymarzonym miejscem do biegów na orientację. W lutym 2013 odbyły tu się zawody Skorpion 2013^[8][9]. W dniach 15–17 lutego 2019 odbyła się tu XVIII Ekstremalna Impreza na Orientację Skorpion 2019^[10]. W latach 2002 i 2009 odbyły się Mistrzostwa Polski w Nocnym i Sztafetowym BnO^[11]. Nadleśnictwo Krasnystaw na terenie parku zorganizowało Zielony Punkt Kontrolny (ZPK), czyli trasy piesze i rowerowe do biegów na orientację^[12].

Na terenie Parku znajduje się ponad 20 tras rowerowych i szlaków turystycznych.

Przez teren Parku przebiegają następujące szlaki turystyczne i trasy biegowe na orientację:

• „Szlak „Po Działach Grabowieckich””,
• „Szlak Ariański”,
• „Szlak Tadeusza Kościuszki”,
• „Śladami Księdza Stefana Wyszyńskiego”^[13],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina północ – krótki (7 km)^[14][12],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina północ – średni (10 km)^[15][12],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina północ – długi (15 km)^[16][12],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina południe – krótki (6 km)^[17][12],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina południe – średni (10 km)^[18][12],
• Szlak biegowy ZPK – Pańska Dolina południe – długi (14 km)^[19][12],
• Ścieżka edukacyjno-spacerowa „Skierbieszów-Dulnik-Zawoda-Broczówka”^[20][21].

Przez teren Parku przebiegają następujące trasy rowerowe:

• „Skierbieszowska Trasa Rowerowa”^[22],
• trasa rowerowa LZA-102 „Po Zamojszczyźnie”^[23],
• Trasa rowerowa GreenVelo,
• Trasa rowerowa „Do Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego”^[24][25],
• Trasa łącznikowa: od „Do S.P.K.” do „Skierbieszowska Trasa Rowerowa”^[26][27],
• Trasa łącznikowa: od „Skierbieszowska Trasa Rowerowa” do „Malowniczy Wschód”^[26][28],
• ścieżka pieszo-rowerowa przyrodniczo-historyczna „Stryjowskie Wąwozy”^[29],
• Trasa rowerowa na orientację – ZPK – Pańska Dolina – krótka (10 km)^[30][12],
• Trasa rowerowa na orientację – ZPK – Pańska Dolina – średnia (12 km)^[31][12],
• Trasa rowerowa na orientację – ZPK – Pańska Dolina – długa (19 km)^[32][12],
• Ścieżka rowerowa „Na Pańską Dolinę”^[33] o długości 8 km z 2009, która w roku 2020 została zastąpiona trasą rowerową „Stary Zamość – Pańska Dolina” o długości 20 km^[34][35] Szlak rowerowy „Stary Zamość – Pańska Dolina”
• Dodatkowe trasy na terenie Parku można znaleźć na stronie „Sieć Rowerowa” (siecrowerowa.pl)^[36]

Przez teren parku przechodzi ścieżka geocachingowa zwana „Szlakiem Ariańskim”^[37] (tak jak szlak PTTK powyżej), która ma aż 253 skrytki, co czyni ją 6. najdłuższą ścieżką w kraju (pod względem liczby skrytek)^[38].

Jedynymi obiektami bazy noclegowej na terenie Parku są gospodarstwa agroturystyczne w Skierbieszowie. Zapleczem noclegowym dla turystów mogą też być pobliskie miasta Zamość i Krasnystaw.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Skierbieszowski Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-05-18].
• Skierbieszowski Park Krajobrazowy. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Zamość.
• Skierbieszowski Park Krajobrazowy. Nadleśnictwo Krasnystaw.