Siegfried Graetschus
 | |
 SS-Oberscharführer | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1935–1943 |
| Formacja | |
Siegfried Graetschus (ur. 9 czerwca 1916 w Tylży, zm. 14 października 1943 w Sobiborze) – SS-Oberscharführer, uczestnik akcji T4, członek załogi obozu koncentracyjnego Sachsenhausen i obozu zagłady w Bełżcu, dowódca straży w obozie zagłady w Sobiborze, został zabity podczas powstania więźniów Sobiboru.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował w rolnictwie[1]. W 1935 roku wstąpił do SS, a rok później do NSDAP[2]. Służył w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen[1].
Po wybuchu II wojny światowej został przydzielony do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo. Służył w „ośrodku eutanazji” w Bernburgu[2].
Jako jeden z pierwszych weteranów akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Na początku 1942 roku wysłano go do Bełżca w dystrykcie lubelskim, gdzie w tym czasie był budowany pierwszy obóz zagłady w Generalnym Gubernatorstwie[3]. Prawdopodobnie to on wraz z Lorenzem Hackenholtem przekształcił wtedy skonfiskowany samochód pocztowy w ruchomą komorę gazową. W czasie „eksperymentalnej fazy” działalności obozu pojazd ten był wykorzystywany do mordowania osób niepełnosprawnych i chorych psychicznie, które wyszukiwano w okolicznych wsiach, a być może także do zabijania polskich więźniów politycznych z więzienia w Zamościu. Ostatecznie komendant Christian Wirth nie zdecydował się na jego szersze wykorzystanie, postanawiając, że w Bełżcu zostaną uruchomione stacjonarne komory gazowe[4].
W kwietniu[5] lub wrześniu[1] 1942 roku Graetschus został przeniesiony do obozu zagłady w Sobiborze[a]. Objął tam dowództwo nad kompanią wartowniczą złożoną z wschodnioeuropejskich kolaborantów przeszkolonych w obozie SS w Trawnikach[1]. Z relacji ocalałych więźniów wynika, że zwykł poddawać swoich podwładnych surowej mustrze i intensywnym ćwiczeniom[6]. Z racji swej funkcji był jednym z głównych celów żydowskich konspiratorów, którzy przygotowywali zbrojne powstanie[7]. 14 października 1943 roku został zwabiony do warsztatu krawieckiego, gdzie więźniowie Jehuda Lerner i Arkadi Waispapir zabili go ciosami siekiery[8][9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chris Webb podaje, że przed przeniesieniem do Sobiboru Graetschus służył przez pewien czas w obozie zagłady w Treblince. Patrz: Webb 2017 ↓, s. 329.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Webb 2017 ↓, s. 329.
- ↑ a b The Belzec Perpetrators. An overview of the German and Austrian SS and Police Staff. deathcamps.org. [dostęp 2018-01-03].
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 125.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 125–128.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 73.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 121.
- ↑ Bem 2014 ↓, s. 273.
- ↑ Webb 2017 ↓, s. 130.
- ↑ Bem 2012 ↓, s. 111–112.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
- Marek Bem (red.): Sobibór. Bunt wobec wyroku. Warszawa: Ośrodek KARTA, 2012. ISBN 978-83-61283-66-9.
- Robert Kuwałek: Obóz zagłady w Bełżcu. Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010. ISBN 978-83-925187-8-5.
- Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).