Psittacus

	Psittacus
	Linnaeus, 1758
	; Przedstawiciel rodzaju – żako większa (P. erithacus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi afrykańskie
Rodzaj	Psittacus
	Typ nomenklatoryczny
	Psittacus erithacus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Psitcacus Boddaert, 1783; Jaco Lesson, 1828; Rhodurus Sundevall, 1872; Psittica J.P. Hume, 2017;
	Psitcacus Boddaert, 1783; Jaco Lesson, 1828; Rhodurus Sundevall, 1872; Psittica J.P. Hume, 2017;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Psittacus – rodzaj ptaków z podrodziny papug afrykańskich (Psittacinae) w obrębie rodziny papugowatych (Psittacidae).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w zachodniej i środkowej Afryce^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 28–39 cm (długość skrzydła 203–257 mm, długość ogona 74–100 mm, długość skoku 22–27,1 mm, długość dzioba 29–37 mm); masa ciała 402–490 g^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce królestwa zwierząt^[1]. Linneusz wymienił ponad trzydzieści gatunków – Psittacus Macao, Psittacus Ararauna, Psittacus obscurus (nomen dubium), Psittacus nobilis, Psittacus severus, Psittacus borneus, Psittacus solstitialis, Psittacus carolinensis, Psittacus alexandri, Psittacus pertinax, Psittacus canicularis, Psittacus æruginosus^[c], Psittacus rufirostris (nomen dubium), Psittacus ornatus, Psittacus agilis, Psittacus cristatus (nomen dubium), Psittacus niger, Psittacus sordidus, Psittacus erythroleucus (= Psittacus erithacus), Psittacus erithacus, Psittacus garrulus, Psittacus auroræ (nomen dubium), Psittacus Domicella, Psittacus lory, Psittacus cærulocephalus (nomen dubium), Psittacus leucocephalus, Psittacus æstivus, Psittacus paradisi (nomen dubium), Psittacus festivus, Psittacus brasiliensis, Psittacus autumnalis, Psittacus accipitrinus, Psittacus melanocephalus, Psittacus collarius, Psittacus pullarius, Psittacus Galgulus i Psittacus passerinus – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Psittacus erithacus (żako większa)^[7].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Psittacus (Psitcacus, Psittica): łac. psittacus ‘papuga’, od gr. ψιττακος psittakos ‘papuga’^[8].
Jaco: francuska nazwa Jaco dla żako^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): „Le perroquet gris” z Cuviera (= Psittacus erithacus Linnaeus, 1758).
Rhodurus: gr. ῥοδον rhodon ‘róża’; ουρα oura ‘ogon’^[10].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]:

Psittacus timneh Fraser, 1844 – żako mniejsza
Psittacus erithacus Linnaeus, 1758 – żako większa

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Psittacus Linnaeus, 1758.
↑ Nowa nazwa dla Psittacus Linnaeus, 1758, ponieważ autor uważał, że jest błędnie nadana afrykańskim papugom.
↑ Podgatunek Eupsittula pertinax.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 96. (łac.).
↑ P. Boddaert: Table des planches enluminéez d’histoire naturelle de M. D’Aubenton: avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, precedé d’une notice des principaux ouvrages zoologiques enluminés. Utrecht: 1783, s. 51. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Manuel d’ornithologie, ou description des genres et des principales espèces d’oiseaux. T. 2. Paris: Roret, 1828, s. 151. (fr.).
↑ C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 59. (szw. • łac.).
↑ J.P. Hume: Extinct Birds. Wyd. 2. London: Bloomsbury Publishing, 2017, s. 161. ISBN 978-1-4729-3745-2. (ang.).
↑ ^a ^b D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., New World and African Parrots (Psittacidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.psitta3.01 [dostęp 2024-02-13] (ang.), Psittacus.
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 52. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Psittacus [dostęp 2024-02-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Jaco [dostęp 2024-02-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Rhodurus [dostęp 2024-02-13] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2023-12-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-13].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[npp-2] Niepoprawna późniejsza pisownia Psittacus Linnaeus, 1758.

[5] Nowa nazwa dla Psittacus Linnaeus, 1758, ponieważ autor uważał, że jest błędnie nadana afrykańskim papugom.

[9] Podgatunek Eupsittula pertinax.

[lin-1] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 96. (łac.).

[bod-3] P. Boddaert: Table des planches enluminéez d’histoire naturelle de M. D’Aubenton: avec les denominations de M.M. de Buffon, Brisson, Edwards, Linnaeus et Latham, precedé d’une notice des principaux ouvrages zoologiques enluminés. Utrecht: 1783, s. 51. (fr.).

[les-4] R.-P. Lesson: Manuel d’ornithologie, ou description des genres et des principales espèces d’oiseaux. T. 2. Paris: Roret, 1828, s. 151. (fr.).

[sun-6] C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen. Försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 59. (szw. • łac.).

[hume-7] J.P. Hume: Extinct Birds. Wyd. 2. London: Bloomsbury Publishing, 2017, s. 161. ISBN 978-1-4729-3745-2. (ang.).

[botw-8] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., New World and African Parrots (Psittacidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.psitta3.01 [dostęp 2024-02-13] (ang.), Psittacus.

[gray-10] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 52. (ang.).

[11] The Key to Scientific Names ↓, Psittacus [dostęp 2024-02-13] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Jaco [dostęp 2024-02-13] .

[13] The Key to Scientific Names ↓, Rhodurus [dostęp 2024-02-13] .

[mie&kuz-14] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2023-12-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-13].

[1]

[a]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[c]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]