Palcogrzebień
 Palcogrzebień egipski | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | palcogrzebień | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Dactyloctenium Willd. Enum. Pl.: 1029 (1809)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| D. aegyptium (Linnaeus) Willdenow[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Palcogrzebień[5], perstnik, grzebuszka[6] (Dactyloctenium Willd.) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Obejmuje 13 gatunków występujących w strefie międzyzwrotnikowej i w ciepłej strefie umiarkowanej na półkuli południowej w Afryce, Azji i Australii[3]. Palcogrzebień egipski D. aegyptium jest szeroko rozprzestrzeniony[7] i introdukowany został na oba kontynenty amerykańskie, Półwysep Koreański oraz do zachodniej, południowej i środkowej Europy[3]. Jako gatunek przejściowo zawlekany (efemerofit) wymieniany jest także z Polski[5].
Trawy z tego rodzaju uprawiane są jako chroniące przed erozją na glebach piaszczystych. Palcogrzebień egipski dostarcza też jadalnego ziarna i wykorzystywany był od starożytności jako roślina lecznicza. Ziarna gatunków rosnących w Australii były także po zmieleniu wykorzystywane przez Aborygenów jako jadalne w postaci wypieków. D. australe wykorzystywany jest także w mieszankach trawnikowych do miejsc zacienionych[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Trawy jednoroczne lub wieloletnie, w przypadku niektórych gatunków wytwarzające rozłogi. Źdźbła wzniesione, podnoszące się lub płożące, osiągające od kilku do 160 cm długości, zwykle korzeniące się w węzłach[8].
- Liście
- Trawiaste, u niektórych gatunków skórzaste i sztywne, języczek w postaci orzęsionej błony[8].
- Kwiaty
- Zebrane w kłoski, które tworzą jednostronne grono. U większości gatunków grona te w liczbie trzech i więcej wyrastają z jednego punktu na szczycie źdźbła (jeden gatunek tworzy jedno grono i jeden też – dwa grona). Grona zwykle podnoszą się lub są rozpostarte, rzadko (u jednego gatunku) są prosto wzniesione. Oś gron kończy się szydlastym lub ościstym wyrostkiem[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), w której obrębie klasyfikowany jest do podrodziny Chloridoideae, plemienia Cynodonteae i podplemienia Dactylocteniinae[9].
- Wykaz gatunków[3]
- Dactyloctenium aegyptium (L.) Willd. – palcogrzebień egipski[5], perstnik egipski[6]
- Dactyloctenium aristatum Link
- Dactyloctenium australe Steud.
- Dactyloctenium buchananensis B.K.Simon
- Dactyloctenium capitatum A.Camus
- Dactyloctenium ctenoides (Steud.) Bosser
- Dactyloctenium geminatum Hack.
- Dactyloctenium giganteum B.S.Fisher & Schweick.
- Dactyloctenium hackelii J.Wagner & Vierh.
- Dactyloctenium pilosum Stapf
- Dactyloctenium radulans (R.Br.) P.Beauv.
- Dactyloctenium robecchii (Chiov.) Chiov.
- Dactyloctenium scindicum Boiss.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-06-28] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-06-28] (ang.).
- ↑ a b c d e Dactyloctenium Willd.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-28].
- ↑ Index Nominum Genericorum (ING). [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-06-28].
- ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 68, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 66. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 268, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c W.D. Clayton, M. Vorontsova, K.T. Harman & H. Williamson: Dactyloctenium. [w:] GrassBase - The Online World Grass Flora [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-28].
- ↑ Genus Dactyloctenium Willd.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-28].