Luigj Gurakuqi

Ten artykuł dotyczy polityka. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Luigji Gurakuqi

Pomnik Luigjego Gurakuqiego w Szkodrze
Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1879 Szkodra, Imperium Osmańskie
Data i miejsce śmierci	2 marca 1925 Bari, Włochy
minister spraw wewnętrznych
Okres	od 6 grudnia 1921 do 12 grudnia 1921
Poprzednik	Bajram Fevzi
Następca	Rauf Fico
minister finansów
Okres	od 16 kwietnia 1924 do 30 maja 1924
Poprzednik	Kolë Thaçi
Następca	Myfit Libohova
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Luigj Gurakuqi (ur. 19 lutego 1879 w Szkodrze, zm. 2 marca 1925 w Bari^[1]) – albański polityk i dziennikarz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny kupieckiej, był synem Pjetëra i Leze Gurakuqi^[2]. Uczył się w kolegium jezuickim w Szkodrze, a następnie w San Demetrio Korone w Kalabrii^[3]. Tam też poznał albańskich działaczy narodowych, w tym Jeronima de Radę. W tym czasie pisał pierwsze artykuły do prasy albańskiej używając pseudonimów Cakin Shkodra i Lekë Gruda. W 1897 wyjechał do Włoch. Studia wyższe medyczne rozpoczął w 1901 w Neapolu, ale je przerwał by przenieść się na studia z zakresu fizyki^[1]. Tam też pisał swoje pierwsze utwory poetyckie, a także dzieła poświęcone językowi albańskiemu, w tym słownik francusko-albański.

Po wybuchu rewolucji młodoosmańskiej w Turcji powrócił do kraju^[3]. W listopadzie 1908 jako przedstawiciel Szkodry wziął udział w kongresie monastirskim, poświęconym opracowaniu jednolitego alfabetu dla języka albańskiego. W 1911 udał się w podróż do Włoch, Rumunii i do Stambułu, aby propagować ideę powstania antyosmańskiego. Wraz z Ismailem Qemalem udał się w 1912 w podróż z Triestu do Albanii, gdzie została ogłoszona Deklaracja Niepodległości. W rządzie Qemala objął urząd ministra edukacji. Jako jeden z najbardziej zaufanych ludzi Qemala zaangażował się w działania na rzecz pozyskania poparcia klanów z północnej części kraju dla rządu we Wlorze. W okresie I wojny światowej działał w klubie o nazwie Liga Narodowa (alb.Lidhja Kombetare). W 1915 po zajęciu Szkodry przez oddziały czarnogórskie został uwięziony. Więzienie opuścił po przejęciu miasta przez armię austro-węgierską^[3]. W 1916 należał do grona założycieli Komisji Literackiej w Szkodrze^[2].

W 1918 roku w nowym rządzie pro-włoskim, powstałym w Durrësie objął ponownie stanowisko ministra edukacji. W 1921 krótko sprawował funkcję ministra spraw wewnętrznych. W latach 1921–1924 był deputowanym ze Szkodry do parlamentu albańskiego. Współpracował blisko z Fanem Noli, był także jednym z organizatorów przewrotu w 1924 r. Po upadku rządu Fana Nolego (na skutek zbrojnego przewrotu zorganizowanego przez Ahmeda Zogu) schronił się we Włoszech. Zginął zastrzelony w kawiarni w Bari przez Balto Stambollę. Sprawca został ujęty, a następnie uniewinniony przez włoski sąd. Na procesie zeznał, że zabił Gurakuqiego z przyczyn osobistych.

W 1957 jego szczątki powróciły do Albanii^[1]. Imię Gurakuqiego nosi uniwersytet w Szkodrze, a także ulice w Tiranie, Durrësie i w Szkodrze.

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

• Fjalor shqyp-frengjisht (Słownik albańsko-francuski, wyd. Neapol 1906)
• Abetar i vogël shqyp mas abevet t'Bashkimit e t'Stambollit me tregime n'dy dhialektet (wyd. Bukareszt)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Bardhosh Gace: Ata qe shpallen pavaresine kombetare. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-644-4. (alb.).brak strony w książce