Leon Dembowski (polityk)
 | |
 Jelita | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Konstancja Dembowska |
| Żona | Julia Korwin-Kochanowska, |
| Dzieci | Edward Dembowski, |
| Odznaczenia | |
 | |
Leon Dembowski herbu Jelita (ur. 16 października 1789 w Puławach, zm. 11 stycznia 1878) – polski polityk, kierownik wydziałów spraw wewnętrznych, sprawiedliwości i wojennego w Rządzie Tymczasowym w Królestwie Polskim w 1815 roku[1], minister skarbu Rządu Narodowego Królestwa Polskiego w czasie powstania listopadowego, zaufany współpracownik księcia Adama Jerzego Czartoryskiego.
Dembowski pochodził z zamożnej polskiej rodziny ziemiańskiej, szeroko skoligaconej ze sferami arystokratycznymi. Jego rodzicami byli Józef i Konstancja z Narbuttów. Ojciec był właścicielem majątków Harmaki i Hałuzińce, rotmistrzem kawalerii narodowej i kawalerem orderu św. Stanisława.
Leon Dembowski organizował Gwardię Narodową oraz rezerwową dywizję departamentu lubelskiego w wojnie 1812 r. W 1815 został członkiem Rządu Tymczasowego. W Królestwie Polskim był posłem na sejm w 1820 i 1830 r. W 1830 r. został mianowany senatorem z tytułem kasztelana.
W czasie powstania listopadowego był członkiem Rady Administracyjnej. Należał do grona polityków przeciwnych walce z Rosją. Jako senator podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa[2].
W latach 1861–1867 piastował urząd członka Rady Stanu Królestwa Polskiego (jak i dyrektora Komisji Rządowej Sprawiedliwości). Potem był jeszcze prezesem Najwyższej Komisji Edukacyjnej. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy w 1825 roku[3].
Był właścicielem majątków Bronice i Drzewice, które przynosiły mu dość spore dochody.
Z małżeństwa z Julią z Korwin Kochanowskich urodził się Edward. Z drugą żoną, Seweryną z Chłędowskich (siostrą jego synowej) miał syna Henryka oraz dwie córki – Jadwigę i Marię.
Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w kwaterze numer 12, rząd 5, grób 17[4]. Pozostawił po sobie obszerne pamiętniki, stanowiące cenne źródło wiedzy o jego czasach.
Był mistrzem obrzędów loży wolnomularskiej Wolność Odzyskana w 1815 roku[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Eugeniusz Wawrzkowicz, Leon Dembowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 93–95.
- ↑ Dyayarusz Sejmu z R. 1830–1831, wydał Michał Rostworowski, T. I, Kraków 1907, s. 244.
- ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 5, Warszawa 1931, s. 114.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: HENRYK DEMBOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 192.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wspomnienia L. Dembowskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl
