Karl Ditters von Dittersdorf
| Ten artykuł od 2015-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Karl Ditters von Dittersdorf | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Instrumenty | |
Zawód | kompozytor |
Karl Ditters von Dittersdorf (ur. 2 listopada 1739 w Wiedniu, zm. 24 października 1799 w Červenej Lhocie) – austriacki kompozytor epoki klasycyzmu, wirtuoz skrzypiec, związany z dworem biskupa wrocławskiego Philippa Gottharda von Schaffgotscha[1][2]. Był szczególnie ceniony jako twórca symfonii[3] i oper, zwłaszcza w języku niemieckim[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Karl Ditters urodził się na przedmieściach Wiednia w rodzinie hafciarza teatralnego, Paula Dittersa, pochodzącego z Lublina[5]. W wieku dwunastu lat chłopiec został paziem na dworze księcia Józefa Fryderyka von Sachsen-Hildburghausen, dla którego pracował jego ojciec[6]. Ditters uczył się gry na skrzypcach, a także fechtunku, jazdy konnej, tańca i gimnastyki. Po rozwiązaniu orkiestry książęcej w 1761 roku został skrzypkiem-solistą w Burgtheater oraz na dworze cesarskim.
Wiosną 1763 roku Christoph Willibald Gluck zaprosił Dittersa na wspólną podróż artystyczną do Wenecji i Bolonii. Po powrocie do Wiednia Ditters nie przedłużył kontraktu z administracją cesarską i został kapelmistrzem na dworze biskupa Ádáma Patachicha w Wielkim Waradynie. Po rozwiązaniu orkiestry w 1769 roku wrócił do Wiednia.
W 1769 roku Ditters związał się z dworem księcia biskupa wrocławskiego Philippa Gottharda von Schaffgotscha na zamku Jánský vrch w Javorníku. W 1770 roku Ditters otrzymał papieski Order Złotej Ostrogi i stanowisko nadzorcy lasów księstwa nyskiego. W 1773 roku został nobilitowany, wówczas nadano mu nazwisko von Dittersdorf. Wówczas otrzymał posadę starosty okręgowego Jesionika.
W 1786 roku w Wiedniu wykonano jego cykl 12 symfonii charakterystycznych opartych o Metamorfozy Owidiusza. Niedługo potem odbyła się premiera singspielu Dittersdorfa Doktor und Apotheker, który odniosła ogromny sukces. W 1789 roku kompozytor odwiedził Berlin, gdzie zyskał uznanie i dyrygował swoimi kompozycjami.
W 1794 roku Dittersdorf stracił stanowiska na dworze biskupim z powodu intrygi, co doprowadziło go do trudnej sytuacji finansowej. Wówczas nawiązł kontakt z dworem księcia Fryderyka Augusta Brunszwickiego w Oleśnicy[7]. Ciężko chory na podagrę, ostatnie kilka lat życia spędził na zamku w Červenej Lhocie (obecnie w powiecie Jindřichův Hradec), dyktując synowi swoją autobiografię[6].
Dittersdorf napisał 127 symfonii, 256 kompozycji wokalnych i instrumentalnych i 44 opery, między innymi: Don Kichota, Czerwonego kapturka, Wesołe kumoszki z Windsoru.
Najważniejsze dzieła[edytuj | edytuj kod]
- dwa koncerty D-dur na kontrabas wiedeński i orkiestrę
- sinfonia concertante D-dur na kontrabas wiedeński, altówkę i orkiestrę
- koncert na harfę i orkiestrę
- sześć symfonii Metamorfozy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dittersdorf, Carl Ditters von, Grove Music Online, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.07861 [dostęp 2024-04-06] (ang.).
- ↑ Dittersdorf, Carl [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-04-06] (pol.).
- ↑ Kolekcja rękopisów symfonii Carla Dittersa von Dittersdorfa z Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden, „Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ”, 35PL (4), 2017, DOI: 10.4467/23537094KMMUJ.17.035.7864 [dostęp 2024-04-06] .
- ↑ Lothar Riedinger , Karl von Dittersdorf als Opernkomponist, „Studien zur Musikwissenschaft” (2), 1914, s. 212–349, ISSN 0930-9578 [dostęp 2024-04-06] .
- ↑ Michael Lorenz , Michael Lorenz: Ditters von Dittersdorf's First Names [online], Michael Lorenz, 21 kwietnia 2014 [dostęp 2024-04-06] .
- ↑ a b Tomasz Fatalski , Errata do… autobiografii. Mankamenty Lebensbeschreibung Carla Dittersa von Dittersdorfa, „Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ” (49 (2)), 2021, s. 5–24, DOI: 10.4467/23537094KMMUJ.21.003.15669 [dostęp 2024-04-06] .
- ↑ Agnieszka Drożdżewska , Muzyka w teatrze dworskim księcia Fryderyka Augusta brunszwickiego w Oleśnicy, „Muzyka”, 52 (3), 2007, s. 49–74 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Karl Ditters von Dittersdorf – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Karl Ditters von Dittersdorf – dzieła w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000108823464
- VIAF: 27251577
- LCCN: n80097553
- GND: 118679856
- NDL: 01038675
- LIBRIS: 20dgh7vl3fp1q56
- BnF: 13893306f
- SUDOC: 080006744
- NLA: 35723729
- NKC: jn19990001798
- BNE: XX1639421
- NTA: 074313835
- BIBSYS: 47440
- CiNii: DA10292988
- Open Library: OL152049A
- PLWABN: 9810602818205606
- NUKAT: n97063508
- J9U: 987007260450805171
- PTBNP: 566366
- CANTIC: a10597852
- LNB: 000166772
- NSK: 000329396
- CONOR: 101693795
- KRNLK: KAC199607183
- LIH: LNB:nhx;=CY
- RISM: people/14522
- WorldCat: lccn-n80097553
- PWN: 3892981
- Britannica: biography/Carl-Ditters-von-Dittersdorf
- Universalis: carl-ditters-von-dittersdorf
- БРЭ: 1959560
- NE.se: karl-ditters-von-dittersdorf
- SNL: Carl_Ditters_von_Dittersdorf
- VLE: carl-von-dittersdorf
- Catalana: 0227580
- DSDE: Carl_Ditters_von_Dittersdorf
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 15475