Jan Marceli Gutkowski
| Arcybiskup tytularny marcjanopolitański | |
.jpg) | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Biskup janowski | |
| Okres sprawowania | 1826–1842 |
| Arcybiskup tytularny marcjanopolitański | |
| Okres sprawowania | 1856–1863 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat | 1799 |
| Sakra biskupia | 1 października 1826 |
| Odznaczenia | |
 | |
| Data konsekracji | 1 października 1826 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||
| |||||||
Jan Marceli Gutkowski OP (ur. 27 maja 1776 w Witkowie, zm. 3 października 1863 we Lwowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, scholastyk kapituły katedralnej płockiej, kapelan wojsk napoleońskich i kapelan starszy Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego sprzeciwiający się wybuchowi powstania listopadowego[1].
Pierwsze nauki pobierał w szkołach w Płocku, tamże wstąpił do klasztoru dominikanów i złożył profesję zakonną. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Warszawie, gdzie w 1799 roku przyjął święcenia prezbiteratu. Niedługo potem został przeorem klasztoru dominikanów we Wrocławiu, gdzie pełnił również funkcję kaznodziei i profesora teologii. W 1807 roku został kapelanem armii Księstwa Warszawskiego, a w latach 1812-1815 przebywał w niewoli rosyjskiej[2].
W roku szkolnym 1819/1820 był profesorem religii i moralności w Szkole Wojskowej Aplikacyjnej w Warszawie, a następnie kapelanem Pułku Strzelców Konnych Gwardii. Od 1827 roku senator Królestwa Polskiego[3], skreślony z listy senatorów przez sejm powstania listopadowego 20 lipca 1831 roku[4].
W 1826 roku mianowany biskupem janowskim. Konsekrowany 1 października tego roku. W 1828 roku był członkiem Sądu Sejmowego, mającego osądzić osoby oskarżone o zdradę stanu[5]. Potępiał powstanie listopadowe, z własnej inicjatywy wydał 27 listopada 1832 r. list pasterski do wiernych, w którym powstańców nazywał bezbożnikami[6]. Jak pisze Mieczysław Żywczyński: Po zakończeniu wojny polsko-rosyjskiej w r. 1831 Gutkowski stracił do reszty sympatię społeczeństwa polskiego, odzyskał za to i ogromnie powiększył zaufanie do siebie rządu Paskiewicza. Okazał się najlojalniejszym z biskupów, Mikołajowi I najwierniejszym[6]. Liczył, że przychylność władz rosyjskich zapewni mu nominację na biskupstwo warszawskie. Gdy zawiódł się w swoich oczekiwaniach wystąpił przeciwko władzom rosyjskim i wówczas dał się poznać jako obrońca praw Kościoła – sprzeciwiał się konfiskacie majątków kościelnych, chociaż wcześniej sam, przy biernej postawie administracji państwowej, przejął majątek bartolomitów w Węgrowie i zlikwidował ich tamtejsza prepozyturę[7]. Aresztowany w kwietniu 1840 roku, zrzekł się biskupstwa w 1842 roku za radą papieża Grzegorza XVI i od 1843 roku zamieszkał we Lwowie. W 1856 roku mianowany tytularnym arcybiskupem marcjanopolitańskim. Doktor honoris causa teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy w 1829[8].
Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie (pomnik nagrobny wykonał Paweł Eutele)[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marek Budziarek, Historyczny raptularz. Szkice z dziejów Kościoła i nie tylko, Wrocław 1991, s. 130.
- ↑ Michał Marian Grzybowski, Duchowieństwo Diecezji Płockiej. Tom 5, Płock 2016, s. 112, ISBN 978-83-944483-1-8.
- ↑ Ireneusz Ihnatowicz, Andrzej Biernat, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 478.
- ↑ Sebastian Ziółek, Sejm Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego 1830-1831, Warszawa 2007, s. 332.
- ↑ Tadeusz Bieczyński, Sąd sejmowy 1827-1829 na przestępców stanu. Urzędowe akta, Poznań 1873, s. IX, 50.
- ↑ a b Mieczysław Żywczyński, Sprawa Gutkowskiego (1832–1839), „Rocznik Lubelski”, t. 1 (1958),s.131. [online]
- ↑ Wojciech Jerzy Górczyk, Kościół i prepozytura bartolomitów w Węgrowie fundacji Jana Dobrogosta Krasińskiego, wojewody płockiego, w świetle materiałów z Achiwum Diecezjalnego w Drohiczynie, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, t. 11 (2019), s. 83–84., DOI: 10.19251/rtnp/2019.11(5).
- ↑ Stanisław Łoza. Kawalerowie orderu Św. Stanisława. „Miesięcznik Heraldyczny”. Nr 5, s. 100, 1930.
- ↑ Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 100, 103. ISBN 83-04-02817-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Sokołowski, Arcybiskup Jan Marceli Gutkowski: wybitna postać z mojego rodu, „Nasze Korzenie”, 5, 2013, s. 35–37.
- Mieczysław Żywczyński, Sprawa Gutkowskiego, „Rocznik Lubelski”, 1, 1958, s. 129–146.
- Nota biograficzna Jana Marcelego Gutkowskiego na stronie diecezji siedleckiej
- Doktorzy honoris causa UJ
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Jan Marceli Gutkowski – publikacje w bibliotece Polona