Bazylika św. Eustachego w Rzymie

Bazylika św. Eustachego w Rzymie
Basilica di Sant'Eustachio
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via di Sant’Eustachio 19

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Augustyna na Polu Marsowym

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów[1]

Wezwanie

św. Eustachego

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Eustachego w Rzymie”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Eustachego w Rzymie”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Eustachego w Rzymie”
41°53′54,565″N 12°28′32,723″E/41,898490 12,475756
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika św. Eustachego w Rzymie (wł. Basilica di Sant'Eustachio) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Augustyna na Polu Marsowym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[2].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Bazylika znajduje się w VIII Rione Rzymu – Sant’Eustachio przy Via di Sant’Eustachio 19[2].

Patron[edytuj | edytuj kod]

Patronem świątyni jest św. Eustachy – rzymski oficer, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską około 118 roku. Jest on zaliczany do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli. Według legendy św. Eustachy miał nawrócić się na wiarę chrześcijańską po tym, gdy podczas polowania zobaczył krzyż w porożu jelenia.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wczesna historia kościoła jest nieznana. Według tradycji budowę w tym miejscu zlecił papież Grzegorz I. Wydaje się możliwe, że kościół powstał około roku 600. Pierwsza dokumentalna wzmianka dotyczy pontyfikatu papieża Grzegorza II (715–31), przy czym w tym czasie była tu już działająca diakonia, czyli centrum działalności charytatywnej na rzecz ubogich. W średniowieczu świątynia pełniła rolę kościoła parafialnego. Renowacje kościoła miały miejsce z polecenia papieża Stefana III w połowie VIII wieku oraz Grzegorza V pod koniec X wieku. W X i XI wieku kościół był określany jako Sant'Eustachio in Platana[3]. Kościół został przebudowany i powiększony za papieża Celestyna III w latach 1195-1196, powstała wówczas istniejąca do dzisiaj dzwonnica[4].

W XVII wieku struktura bazyliki była poważnie uszkodzona przez wilgoć. W związku z tym od 1650 roku rozpoczęto jego odbudowę. Najpierw pracami kierował architekt Cesare Corvara, a od 1706 roku Giovan Battista Contini, który zaprojektował boczne kaplice oraz portyk. Następnie prace przy apsydzie i transepcie prowadzili najpierw Antonio Canevari, a później Nicola Salvi. W kolejnym roku ostatnie poprawki wprowadził Giovanni Domenico Navone. W 1734 roku kościół został konsekrowany po przebudowie. Kontynuowano jednak jeszcze prace w zakrystii i kaplicy chóru. Melchiorre Passalacqua nadzorował dalsze prace nad dekoracją wnętrz w drugiej połowie wieku. Ponieważ problem z wilgocią nie został w pełni rozwiązany, konieczne były kolejne remonty. W 1855 roku Filippo Martinucci ponownie ułożył podłogę oraz pracował przy krypcie. W 1861 roku Filippo Cretoni odrestaurował sztukaterie we wnętrzu. W latach 1930–1940 miały miejsce kolejne prace restauracyjne[3].

Pod koniec XX wieku zlikwidowano parafię istniejącą przy kościele[3].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Dzwonnica[edytuj | edytuj kod]

Dzwonnica z czerwonej cegły znajduje się po lewej stronie fasady. Najwyższa kondygnacja ma z każdej strony po dwa biforia z marmurowymi kolumienkami korynckimi, natomiast w kondygnacji drugiej od góry otwory zostały zamurowane[3].

Fasada[edytuj | edytuj kod]

Fasada jest dziełem Cesare Corvara[4]. Do loggii wchodzi się przez trzy prostokątne otwory, z których środkowy jest szerszy i flankowany przez parę kolumn jońskich. W bok od nich znajdują się pilastry jońskie, kolejne pilastry są w rogach dolnej kondygnacji. Kolumny i pilastry podtrzymują belkowanie, a nad wejściem jest trójkątny fronton z pustym tympanonem. W górnej kondygnacji dominuje okno, któremu po bokach towarzyszą cztery pilastry korynckie wspierające belkowanie i fronton z okrągłym otworem. Pomiędzy pilastrami znajdują się dwie puste nisze. Po bokach górnej kondygnacji umieszczono duże spływy wolutowe. Górny fronton wieńczy głowa jelenia z krzyżem między porożem[3].

Dzwonnica bazyliki
Fasada bazyliki
Głowa jelenia z krzyżem wieńcząca fronton


Wnętrze bazyliki[edytuj | edytuj kod]

Łuki arkady oddzielają filary z żebrowanymi pilastrami korynckimi, które podtrzymują belkowanie biegnące wokół bazyliki. Powyżej z obu boków są po trzy lunety z oknami[3].

Wnętrze bazyliki


Powierzchnie sklepienia są zdobione sztukateriami na złoconym tle. Na skrzyżowaniu transeptu i nawy jest płytka eliptyczna kopuła z centralnie umieszczoną Gołębicą Ducha Świętego, pendentywy pocięte są łukami nad oknami ustawionymi po przekątnej. W częściach pendentywów od strony kopuły umieszczono symbole Chi Rho[3].

Sklepienie nawy
Wnętrze kopuły


Prezbiterium znajduje się w apsydzie bazyliki flankowanej przez pilastry korynckie. Koncha apsydy mieści białą płaskorzeźbę przedstawiającą Adorację Krzyża, dzieło Galileo Parisini. W apsydzie umieszczono stalle wyrzeźbione w orzechu włoskim przez Giovanniego Moscatiego w 1726 roku. Wolnostojący ołtarz został zaprojektowany przez Salvi w 1739 roku. Ma on kształt sarkofagu z otworem przykrytym ozdobną kratą z brązu, za którą znajdują się relikwie św. Eustachego i jego rodziny. Obraz ołtarzowy pędzla Francesco Fernandi przedstawia Męczeństwo św. Eustachego. Powyżej umieszczono drewniany baldachim zaprojektowany przez Fugę w 1749 roku. Po obu stronach obrazu ołtarzowego znajdują się pilastry korynckie[3].

Na końcach transeptu znajdują się dwa obrazy Giacomo Zoboli, wykonane w 1737 roku, po prawej Św. Hieronim na pustyni, po lewej Nawiedzenie. Polichromowana marmurowa ambona z lewej strony jest dodatkiem z 1937 roku[3].

Ołtarz główny
Męczeństwo św. Eustachego, mal. Francesco Fernandi
Koncha apsydy


Nad wejściem głównym do bazyliki znajduje się galeria z organami Celestino Testa i Giuseppe Noghela z 1749 roku, które zostały powiększone w 1767 roku przez Johanna Werle. W oknie fasady nad organami jest witraż Pokutująca Magdalena z końca XIX wieku[3].

Organy


Kaplice boczne[edytuj | edytuj kod]

Kaplica Świętej Rodziny

Pierwsza kaplica po prawej stronie poświęcona jest Świętej Rodzinie. Została ona ponownie urządzona w 1854 roku. Obraz ołtarzowy przedstawia Świętą Rodzinę przed świątynią w Jerozolimie, jest to dzieło Pietro Gagliardi[3].

Kaplica Zwiastowania

Drugą kaplicą po prawej stronie jest kaplica Zwiastowania. Obraz ołtarzowy Zwiastowanie to dzieło Ottavio Leoni z około 1620 roku. W górnej części ołtarza znajduje się stiukowa Madonna z Dzieciątkiem[3].

Kaplica Najświętszego Serca

Trzecia kaplica po prawej stronie poświęcona jest Najświętszemu Sercu Jezusa. Została ona całkowicie odnowiona w 1937 roku. Wcześniej była dedykowana świętym Mikołajowi i Aleksemu. Obecnie obrazy w kaplicy są autorstwa Corrado Mezzana. W ołtarzu przedstawiono Najświętsze Serce, po lewej Ostatnią Wieczerzę, po prawej Longinusa przebijającego pierś Chrystusa, natomiast na sklepieniu Boga Ojca. Witraż przedstawia Siedem darów Ducha Świętego i został wykonany przez Picchiariniego według projektu Mezzany[3].

Święta Rodzina, mal. Pietro Gagliardi
Kaplica Zwiastowania
Kaplica Najświętszego Serca


Kaplica św. Juliana Szpitalnika

Pierwsza kaplica po lewej stronie poświęcona jest św. Julianowi Szpitalnikowi. Biagio Puccini namalował obraz ołtarzowy przedstawiającego patrona kaplicy. Na sklepieniu znajduje się przedstawienie Boga Ojca[3].

Kaplica św. Michała

Kaplica św. Michała Archanioła jest kolejną kaplicą za kaplicą św. Juliana idąc w kierunku prezbiterium. Jest ona największą z kaplic bocznych bazyliki. Mieści się w zewnętrznym pomieszczeniu ulokowanym za dzwonnicą. Została zbudowana w latach 1716-1719 przez Alessandro Speroni[4]. Obraz ołtarzowy, autorstwa Giovanniego Bigattiego z 1818 roku, przedstawia Św. Michała pokonującego diabła[3], ponadto przy ołtarzu znajdują się wizerunki św. Rajmunda Nonnata oraz św. Franciszki Rzymianki[4].

Kaplica Niepokalanego Serca Maryi

Kolejna kaplica po lewej stronie jest poświęcona Niepokalanemu Sercu Maryi. Dawniej była dedykowana św. Franciszkowi z Paoli. Została ona wyposażona przez Melchiorre Passalacqua w 1771 roku, natomiast sztukaterie wykonał Agostino Penna[3].

W barokowym ołtarzu umieszczono dwie korynckie kolumny z zielonego marmuru, podtrzymujące trójkątny fronton, w którym jest tondo z monogramem Maryi czczonym przez parę aniołów. Pośrodku ołtarza umieszczono obraz Niepokalane Serce, jest to kopia dzieła Giovanni Battista Casanova z 1848 roku. Na ścianie po lewej stronie znajduje się Ucieczka do Egiptu autorstwa Etienne de Lavallé z 1774 roku, a po prawej stronie jest Święta rodzina Tommaso Conca z tego samego roku. Na sklepieniu przedstawiono Wniebowzięcie Maryi[3].

Kaplica krucyfiksu

Po lewej stronie prezbiterium znajduje się mała kaplica poświęcona krucyfiksowi[3].

Kaplica św. Juliana Szpitalnika
Kaplica św. Michała
Kaplica Niepokalanego Serca Maryi


Kardynałowie diakoni[edytuj | edytuj kod]

Bazylika św. Eustachego jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-diakonom (Titulus Sancti Eustachii)[5].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W 1130 przystąpił do obediencji antypapieża Anakleta II
  2. ↑ Mianowany przez antypapieża Kaliksta III
  3. ↑ Mianowany przez antypapieża Mikołaja V, zrezygnował krótko po otrzymaniu promocji
  4. ↑ Mianowany przez antypapieża Benedykta XIII, zachował tytuł kardynalski także po Soborze w Konstancji
  5. ↑ Mianowany przez antypapieża Jana XXIII, zachował tytuł kardynalski po Soborze w Konstancji. W latach 1417-1419 zarówno Giacomo Isolani jak i Alfonso Carillo de Albornoz występowali z tym samym kościołem tytularnym.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Basilica di Sant’Eustachio in Campo Marzio. gcatholic.org. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  2. ↑ a b Chiesa rettoria Sant'Eustachio in Campo Marzio. Diocesi di Roma. [dostęp 2020-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-15)]. (wł.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Sant'Eustachio in Campo Marzio. Churches of Rome. [dostęp 2020-02-11]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Un cenno storico e una descizione della Basilica. Oficjalna strona bazyliki. [dostęp 2020-02-15]. (wł.).
  5. ↑ Bazylika św. Eustachego w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2020-02-11] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_św._Eustachego_w_Rzymie&oldid=73437681”