کاتالین کاریکو
| کاتالین کاریکو | |
|---|---|
 کاریکو (۲۰۲۰) | |
| زادهٔ | ۱۷ ژانویهٔ ۱۹۵۵ (۶۹ سال) سولنوک، مجارستان |
| محل تحصیل | دانشگاه سگد |
| شناخته‌شده برای | فناوری آران‌ای پیام‌رسان در ایمنی‌شناسی و درمان |
| همسر(ها) | Béla Francia |
| فرزندان | ژوژانا فرانتسیا |
| جایزه(ها) | Rosenstiel Award (۲۰۲۰) جایزه سچنیی (۲۰۲۱) Wilhelm Exner Medal (۲۰۲۱) Semmelweis Prize (۲۰۲۱) Vilcek Prize for Excellence (۲۰۲۲) جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی (۲۰۲۳) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | بیوشیمی؛ فناوری آران‌ای |
| محل کار | دانشگاه سگد دانشگاه تمپل دانشگاه پنسیلوانیا بیوان‌تک |
کاتالین کاریکو (مجاری: Karikó Katalin؛ زادهٔ ۱۵ ژانویهٔ ۱۹۵۵ در سولنوک) بیوشیمی‌دان مجار با تخصص در ساز و کارهای واسطهٔ آران‌ای و برنده جایزه نوبل ۲۰۲۳ در فیزیولوژی و پزشکی به همراه درو وایسمن است. پژوهش‌های وی در زمینهٔ توسعهٔ ام‌آران‌ایِ درون‌کشتگاهی-رونویسی برای درمان‌های پروتئینی بوده‌است. کاریکو در ۲۰۰۶–۲۰۱۳ یکی از بنیانگذاران و مدیر عامل شرکت RNARx بود. پس از آن در شرکت داروسازی بیوان‌تک سمت معاون مدیر را داشت و در ۲۰۱۹ به سمت مدیر ارشد ارتقا پیدا کرد. وی همچنین استاد معین دانشگاه پنسیلوانیا است.
مشارکت‌های علمی[ویرایش]
فعالیت‌های علمی کاریکو شامل تحقیقات علمی در زمینهٔ فعال‌سازیِ ایمنیِ واسطهٔ آران‌ای است و با همکاری درو وایسمن منجر به کشف مودآران‌ای شد. مودآران‌ای از ایمنی‌زایی آران‌ای جلوگیری می‌کند؛ این فناوری در بیوان‌تک و مدرنا مجوز تولید واکسن کووید گرفت.[۱][۲][۳] در ۲۰۲۰، فناوری کاریکو و وایسمان در واکسن کووید به‌طور مشترک توسط فایزر و بیوان‌تک به‌کار برده شد.[۴][۵] کاریکو و همکارش وایسمن، به‌طور مشترک برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی سال ۲۰۲۳ شدند.[۶]
ریچارد داوکینز و همچنین دریک روسی[الف]، زیست‌شناس یاخته بنیادی، که به تأسیس مدرنا کمک کرده، خواستار اعطای جایزهٔ نوبل به این دو نفر شده‌بودند.[۷][۸][۹]
یادداشت[ویرایش]
- ↑ Derrick Rossi
منابع[ویرایش]
- ↑ Anderson BR, Muramatsu H, Nallagatla SR, Bevilacqua PC, Sansing LH, Weissman D, Karikó K (September 2010). "Incorporation of pseudouridine into mRNA enhances translation by diminishing PKR activation". Nucleic Acids Research. 38 (17): 5884–92. doi:10.1093/nar/gkq347. PMC 2943593. PMID 20457754.
- ↑ Karikó, Katalin; Buckstein, Michael; Ni, Houping; Weissman, Drew (1 August 2005). "Suppression of RNA Recognition by Toll-like Receptors: The Impact of Nucleoside Modification and the Evolutionary Origin of RNA". Immunity (به انگلیسی). 23 (2): 165–175. doi:10.1016/j.immuni.2005.06.008. PMID 16111635.
- ↑ Karikó K, Muramatsu H, Welsh FA, Ludwig J, Kato H, Akira S, Weissman D (November 2008). "Incorporation of pseudouridine into mRNA yields superior nonimmunogenic vector with increased translational capacity and biological stability". Molecular Therapy. 16 (11): 1833–40. doi:10.1038/mt.2008.200. PMC 2775451. PMID 18797453.
- ↑ Kollewe, Julia (21 November 2020). "Covid vaccine technology pioneer: 'I never doubted it would work'". The Guardian. Retrieved 22 November 2020.
- ↑ Cox, David (2 December 2020). "How mRNA went from a scientific backwater to a pandemic crusher". Wired. Retrieved 26 December 2020.
- ↑ "The Nobel Prize - Press release". nobelprize.org (به انگلیسی).
- ↑ "Katalin Karikó and Drew Weissman. A shared Nobel-prize for mRNA?". Hungarian Free Press (به انگلیسی). 19 December 2020. Retrieved 29 January 2021.
- ↑ Rosza, Matthew (25 January 2021). "The hero biochemist who pioneered COVID vaccine tech was professionally spurned for years prior". Salon (به انگلیسی). Retrieved 2 February 2021.
- ↑ Corbly, Andy (1 February 2021). "She was Demoted, Doubted and Rejected But Now Her Work is the Basis of the Covid-19 Vaccine". Good News Network (به انگلیسی). Retrieved 2 February 2021.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Katalin Karikó». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱.
برندگان جایزه نوبل ۲۰۲۳ | ||
|---|---|---|
| شیمی |
|  |
| ادبیات | یون فوسه (نروژ) | |
| صلح نوبل | نرگس محمدی (ایران) | |
| فیزیک |
| |
| فیزیولوژی یا پزشکی |
| |
| علوم اقتصادی | کلودیا گلدن (ایالات متحده) | |
