Sovet Ittifoqi yetakchilari roʻyxati
Quyida SSSR va Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasining 1922-yildan 1991-yilgacha boʻlgan davrdagi rahbarlarining roʻyxati keltirilgan.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vladimir Lenin davrida Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining raisi rasmiy ravishda eng yuqori davlat lavozimi boʻlgan, ammo barcha haqiqiy hokimiyat Lenin boshchiligidagi Xalq Komissarlari Kengashida toʻplangan. 1922-yil aprelda Kommunistik partiya Markaziy Komitetining general (1953-1966-yillarda) birinchi kotibi lavozimi oʻrnatildi va I. V. Stalin, A. I. Rikov, N. I. Buxarin va M. P. Tomskiyning oʻng muxolifatini magʻlub etgandan soʻng, nihoyat SSSRdagi eng yuqori koʻrsatkichga aylandi. Iosif Stalinning 1922-yildan buyon lavozimda boʻlgan taʻsiri kuchaydi va 1930-yillarning boshlarida u deyarli cheksiz hokimiyatga ega boʻldi. 1941-yil 6-maydan Stalin SSSR Xalq Komissarlari Kengashiga (oʻsha paytdagi Vazirlar Soveti) rahbarlik qildi. Yarim yil davomida, 1953-yil martdan sentabrgacha, Malenkov Stalinga tegishli lavozimni egallab, uning bevosita merosxoʻri sifatida qabul qilindi. Biroq, Xrushchev xuddi shunday katta lavozimni joriy etishga erishib, asta-sekin oʻz ta'sirini oshirdi. Soʻngra SSSRda Vazirlar Kengashi Raisi lavozimi asosiy davlat lavozimi sifatida qabul qilinmadi.
Xrushchev oʻrniga KPSS Markaziy Qoʻmitasining Birinchi kotibi lavozimini egallagan Leonid Brejnev 18 yil davomida mamlakatni boshqargan. L. I. Brejnev vafotidan soʻng, 1982-yil 12-noyabrda KPSS Markaziy Qoʻmitasining navbatdan tashqari Plenumida Andropov KPSS Markaziy Qoʻmitasining Bosh kotibi etib saylandi. Keyingi yili Andropovning sogʻligʻi yomonlanishi sababli Konstantin Ustinovich Chernenkoni uning vorisi etib tayinladi. 1985-yil boshida, Chernenkoning kasalligi tufayli Mixail Gorbachev bu lavozimga asosiy nomzod boʻldi. 1991-yil 25-dekabrda SSSR butunlay oʻz faoliyatini toʻxtatdi. 69 yil mobaynida mavjud boʻlgan SSSRda 8 partiya va davlat rahbari boʻlgan.
Rahbarlar roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]
| № | Tasvirlar | Ismi, otasining ismi, familiyasi | Davr | Davomiyligi | Unvoni |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Vladimir Lenin (1870-1924) | 1922-yil 30-dekabr — | 1 yil 22 kun | SSSR Xalq Komissarlari Sovetining raisi | |
| 2 |  | Iosif Vissarionovich Stalin (1878-1953) | 1924-yil 21-yanvar — | 29 yil 1 oy 12 kun | 1925-yildan BKP(b) Bosh kotibi 1952-yildan KPSS Bosh kotibi 1946-yil 15-martdan SSSR Vazirlar Sovetining Raisi |
| 3 | .jpg) | Georgiy Maksimilianovich Malenkov (1902-1988) | 1953-yil 5-mart — | 6 oy 2 kun | SSSR Vazirlar Sovetining Raisi |
| 4 |  | Nikita Sergeevich Xrushchev (1894-1971) | 1953-yil 7-sentabr — | 11 yil 1 oy 7 kun | KPSS Markaziy Komitetining Birinchi Kotibi 1958-yildan 1964-yilgacha SSSR Vazirlar Kengashining Raisi |
| 5 | .jpg) | Leonid Ilich Brejnev (1906-1982) | 1964-yil 14-oktabr — | 18 yil 27 kun | KPSS Markaziy Komitetining birinchi (keyinchalik) Bosh kotibi 1977-1982-yillarda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining raisi. |
| 6 | Yuriy Vladimirovich Andropov (1914-1984) | 1982-yil 12-noyabr — | 1 yil 2 oy 28 kun | KPSS Markaziy Komiteti Bosh kotibi 1983-1984-yillarda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining raisi. | |
| 7 |  | Konstantin Ustinovich Chernenko (1911-1985) | 1984-yil 13-fevral — | 1 yil 25 kun | KPSS Markaziy Komiteti Bosh kotibi 1984-1985-yillarda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining raisi. |
| 8 | .png) | Mixail Sergeyevich Gorbachev (1931-yilda tug'ilgan) | 1985-yil 11-mart — | 6 yil 9 oy 14 kun | KPSS Markaziy Komiteti Bosh kotibi |
| 1990-yil 15-mart — | SSSR Prezidenti |
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ «Маленков Георгий Максимилианович» // Данцев А. А. Правители России: XX век. Ростов-на- Дону: Феникс, 2000. — 512 с. + 4 л. ил. — (Исторические силуэты) ISBN 5-222-00755-3
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Andrew, Christopher; Gordievsky, Oleg. KGB: The Inside Story of Its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev. HarperCollins Publishers, 1990. ISBN 978-0060166052.
- Armstrong, John Alexander. Ideology, Politics, and Government in the Soviet Union: An Introduction. Andoza:Нп3, 1986.
- Bacon, Edwin; Sandle, Mark. Brezhnev Reconsidered. Palgrave Macmillan, 2002. ISBN 978-0333794630.
- Baylis, Thomas A.. Governing by Committee: Collegial Leadership in Advanced Societies. State University of New York Press, 1989. ISBN 978-0-88706-944-4.
- Cook, Bernard. Europe since 1945: An Encyclopedia. Taylor & Francis, 2001. ISBN 978-0815313366.
- Clark, William. Lenin: The Man Behind the Mask. Faber and Faber, 1988. ISBN 978-0571154609.
- Duiker, William; Spielvogel, Jackson. The Essential World History. Andoza:Нп3, 2006 — 572 bet. ISBN 978-0495902270.
- Europa Publications Limited. Eastern Europe, Russia and Central Asia. Routledge, 2004. ISBN 978-1857431872.
- Ginsburgs, George; Ajani, Gianmaria; van den Berg, Gerard Peter. Soviet Administrative Law: Theory and Policy. Brill Publishers, 1989. ISBN 978-0792302889.
- Gorbachev, Mikhail. Memoirs. University of Michigan: Doubleday, 1996. ISBN 978-0385480192.
- Green, William C.; Reeves, W. Robert. The Soviet Military Encyclopedia: P–Z. University of Michigan: Westview Press, 1993. ISBN 978-0813314310.
- Gregory, Paul. The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge University Press, 2004. ISBN 978-0521533676.
- Hill, Kenneth. Cold War chronology: Soviet–American relations, 1945–1991. University of Michigan: Andoza:Нп3, 1993. ISBN 978-0871879219.
- Lenin, Vladimir. Collected Works, 1920 — 516 bet.
- Marlowe, Lynn Elizabeth. GED Social Studies. Research and Education Association, 2005. ISBN 978-0738601274.
- Paxton, John. Leaders of Russia and the Soviet Union: from the Romanov dynasty to Vladimir Putin. CRC Press, 2004. ISBN 978-1579581329.
- Phillips, Steven. Lenin and the Russian Revolution. Andoza:Нп3, 2000. ISBN 978-0-435-32719-4.
- Sakwa, Richard. The Rise and Fall of the Soviet Union, 1917–1991. Routledge, 1999. ISBN 978-0-415-12290-0.
- Reim, Melanie. The Stalinist Empire. Andoza:Нп3, 2002. ISBN 978-0-7613-2558-1.
- Service, Robert. History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century. Penguin Books Ltd, 2009. ISBN 978-0674034938.
- Taubman, William. Khrushchev: The Man and His Era. W.W. Norton & Company, 2003. ISBN 978-0393051445.
- Tinggaard Svendsen, Gert; Svendsen, Gunnar Lind Haase. Handbook of Social Capital: The Troika of Sociology, Political Science and Economics. Andoza:Нп3, 2009. ISBN 978-1845423230.
- Zemtsov, Ilya. Chernenko: The Last Bolshevik: The Soviet Union on the Eve of Perestroika. Andoza:Нп3, 1989. ISBN 978-0887382604.