Zbrojownia Pałacowa w Valletcie
 Zbrojownia Pałacowa – zbroje rycerskie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | Pałac Wielkich Mistrzów, Palace Square, Valletta VLT 1191 |
| Data założenia | 1604 (zbrojownia) |
| Zakres zbiorów | zbroje rycerskie, broń lekka, działa |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°53′56″N 14°30′50″E/35,898889 14,513889 | |
| Strona internetowa | |
Zbrojownia Pałacowa (malt. L-Armerija tal-Palazz, ang. Palace Armoury) – kolekcja uzbrojenia, znajdująca się w Pałacu Wielkiego Mistrza w Valletcie na Malcie. Była to główna zbrojownia Zakonu Joannitów w XVII i XVIII wieku, jak również ostatni arsenał założony przez zakon rycerski. Chociaż do dziś zachowała się jedynie część oryginalnego uzbrojenia, ciągle jest to jedna z największych na świecie kolekcji broni i uzbrojenia ochronnego wciąż mieszczących się w oryginalnym budynku, jakkolwiek nie w swoim pierwotnym miejscu. Zbrojownia Pałacowa otwarta została jako muzeum w roku 1860.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W roku 1604 arsenał zakonny został przeniesiony przez Alofa de Wignacourt do Pałacu Wielkiego Mistrza i umieszczony w olbrzymiej sali na tyłach budynku. W tym czasie zgromadzono w nim uzbrojenia dla kilku tysięcy żołnierzy[1]. Zbrojownia została przearanżowana w XVIII wieku za rządów Manuela Pinto da Fonseca[2].
Przypuszcza się, że pewne części uzbrojenia zostały zabrane i wywiezione statkami do Francji podczas okupacji Malty przez Francuzów w latach 1798–1800, jako część „zorganizowanego rabunku dzieł sztuki i skarbów historycznych”, przeprowadzonego przez Napoleona. We wczesnych latach XIX wieku zbrojownia została zmodyfikowana przez Brytyjczyków, którzy dodali podpory w formie kolumn z motywami egipskimi. W roku 1855 zostały one usunięte i powróciły do Anglii[2].
W drugiej połowie lat 50. XIX wieku zbrojownia została odnowiona pod osobistym kierownictwem gubernatora Johna Gasparda Le Marchant i w roku 1860 otwarto ją dla publiczności jako muzeum[1]. Około roku 1900 zbiory muzeum zostały skatalogowane przez Guy Francisa Lakinga, który wydał książkę zatytułowaną The Armoury of The Knights of St. John of Jerusalem[2].
W czasie II wojny światowej, 7 kwietnia 1942 roku, sala mieszcząca kolekcję została uszkodzona podczas bombardowania lotniczego. Po tym zdarzeniu postanowiono zabezpieczyć zbiory i przeniesiono je do piwnic Pałacu Wielkiego Mistrza oraz do Girgenti Palace. Po wojnie uszkodzenia sali zostały naprawione, a zbrojownię ponownie otwarto w roku 1948[2]. W roku 1969 UNESCO wysłało na Maltę polskich ekspertów, Aleksandra Czerwińskiego oraz Zdzisława Żygulskiego, z zadaniem opracowania programu ekspozycji, inwentaryzacji i konserwacji zbiorów z tej kolekcji. W swoim raporcie nazwali ją jednym z „najbardziej wartościowych historycznych pomników kultury europejskiej”[2].
W roku 1975 kolekcję przeniesiono z oryginalnego miejsca jej przechowywania do dwóch sal dawnej stajni na parterze pałacu, gdzie pozostają do dzisiaj. Oryginalna sala zbrojowni została przekształcona w salę spotkań Parlamentu Malty i pełniła taką rolę od roku 1976 do 2015, kiedy nowy Parliament House został oddany do użytku nieopodal wejścia do Valletty[3].
W roku 2003 historyk wojskowości Stephen C. Spiteri podjął badania historyczne zbrojowni[4]. Obecnie muzeum jest zarządzane przez Heritage Malta[5].
Zbiory muzeum[edytuj | edytuj kod]
Zbiory Zbrojowni Pałacowej obejmują:
- kilka kompletnych zbroi należących do rycerzy zakonu św. Jana, datowanych głównie na około 1550–1650, w tym osobiste zbroje wielkich mistrzów Martina Garzez i Alofa de Wignacourt, a także wielkiego komandora Jean-Jacques’a de Verdelin[2];
- wiele kompletnych zbroi bojowych dla zwykłych żołnierzy, datowanych na lata około 1550–1650, wykonanych głównie we Włoszech, lecz niektóre z nich pochodzą z Francji, Hiszpanii i Niemiec[2];
- liczne egzemplarze broni palnej, białej i innego uzbrojenia, datowane od XVI do XVIII wieku, między innymi broń turecką zdobytą podczas Wielkiego Oblężenia Malty w roku 1565[2];
- kilka dział i innej artylerii, które stanowiły uzbrojenie różnych maltańskich fortyfikacji[1]. Datowane są na wiek XV do XVIII[2];
Pewna ilość współczesnego uzbrojenia, z okresu I i II wojny światowej, była również włączona do kolekcji[1]. Kiedy w roku 1975 zbrojownia została przeniesiona, przekazano je do Narodowego Muzeum Wojny w forcie Saint Elmo.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d The Palace Armoury. Heritage Malta. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i A. Czerwiński, Z. Żygulski: The Palace Armoury of Valletta. UNESCO, 07.1969. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ Parliament House inaugurated, holds first sitting: 'A milestone in Malta's parliamentary history' – President. [w:] Times of Malta [on-line]. 2015-05-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ The Palace Armoury. Heritage Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Stephen C. Spiteri: Armoury of the Knights. Midsea Books, 2003. ISBN 99932-39-33-X. (ang.).
- Edward Sammut. The Armoury of Valletta and a letter from Sir Guy Laking. „Scientia”. 25 (1), s. 6–18, 01-03.1959. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-18]. (ang.).
- † Zburzone / Rozebrane / Ruiny