Szczaw

Szczaw
Ilustracja
Szczaw zwyczajny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

szczaw

Nazwa systematyczna
Rumex L.
Sp. Pl. 333. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

Rumex patientia L.[3]

Synonimy
  • Acetosa Mill.
  • Acetosella (Meisn.) Fourr.
  • Bucephalora Pau
  • Lapathum P. Miller[3][4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Szczaw alpejski – roślina wysokogórska
Szczaw nadmorski

Szczaw (Rumex L.) – rodzaj roślin z rodziny rdestowatych. Obejmuje około 200 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całym świecie[5], zwłaszcza w strefach klimatu umiarkowanego. Rośliny z tego rodzaju bywają kłopotliwe do identyfikacji, gatunki są bardzo zmienne, do cech diagnostycznych niezbędnych do prawidłowego oznaczenia gatunków należą detale budowy kwiatów[6]. Występują na terenach ruderalnych, na brzegach wód, na terenach zalewowych zarówno nad rzekami, jak i wzdłuż wybrzeży morskich, na łąkach[7].

Niektóre gatunki są jadalne i wykorzystywane jako warzywo, zwłaszcza szczaw zwyczajny, ogrodowy i tarczolistny, inne gatunki są chwastami w uprawach lub wykorzystywane są leczniczo (np. szczaw kędzierzawy)[7].

Rozmieszczenie[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego rodzaju spotykane są niemal na całym świecie, ale największe ich zróżnicowanie występuje w strefie klimatu umiarkowanego w Europie i Azji[7]. Większość przedstawicieli rośnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, nieliczne gatunki występują w analogicznych warunkach na półkuli południowej. Niektóre gatunki są szeroko rozpowszechnione jako gatunki zawlekane przez człowieka[6].

Gatunki flory Polski[8]

Do rodzimej flory Polski należy 15 gatunków szczawiu:

Gatunkami zawleczonymi i zadomowionymi są:

Do gatunków uprawianych i przejściowo dziczejących lub przejściowo zawlekanych na teren Polski (efemerofitów) należą[8][9]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Szczaw kędzierzawy
Szczaw rozpierzchły
Pokrój
Przeważnie byliny osiągające do 2 m wysokości, rzadziej rośliny jednoroczne i dwuletnie, zwykle z głębokimi korzeniami, czasem z kłączami i rozłogami. Nagie lub owłosione[7][6].
Liście
Skrętoległe. Zwykle długoogonkowe, z niewielką, często wąską blaszką liściową i luźną gatką u nasady liścia[7][6].
Kwiaty
Obupłciowe lub rozdzielnopłciowe, zebrane w kwiatostan groniasty lub wiechowaty, żółtawo lub czerwonawo zabarwiony. Kwiaty z okwiatem sześciolistkowym (w dwóch okółkach po trzy listki). Pręcików jest 6, zalążnia jednokomorowa, górna, słupek zwieńczony jest 3 piórkowatymi znamionami[7][6].
Owoce
Trójgraniasty, jednonasienny orzeszek otulony listkami wewnętrznego okółka kwiatu, często opatrzonymi guzkami lub kolczastymi na brzegach[7][6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rumex vesicarius
Rumex lunaria
Szczaw lancetowaty
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Polygonoideae, rodziny rdestowatych (Polygonaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych[2]. W obrębie podrodziny reprezentuje plemię Rumiceae[4], obejmujące trzy rodzaje, w obrębie których bazalnym jest szczawiór Oxyria, a szczaw tworzy wspólny klad z siostrzanym rodzajem rabarbar Rheum. Gatunki w obrębie rodzaju szczaw tworzą dwa główne klady – jeden stanowi podrodzaj subg. Rumex, a drugi podrodzaj Acetosa (wraz z zagnieżdżonymi w nim i włączonymi do niego dawniej wyodrębnianymi podrodzajami Acetosella i Platypodium) oraz siostrzany do niego podrodzaj Emex[10].

Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][10]

Oxygonum





Persicaria




Bistorta



Aconogonon + Koenigia






Fagopyrum




Pteroxygonum





Calligonum



Pteropyrum






Oxyria




Rumex



Rheum






Knorringia





Reynoutria




Fallopia



Muehlenbeckia






Duma




Atraphaxis



Polygonum












Wykaz gatunków[5]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-12-06].
  5. ↑ a b Rumex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-29].
  6. ↑ a b c d e f Sergei L. Mosyakin: Rumex Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-06]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 92. ISBN 0-333-74890-5.
  8. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 157-158, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 113. ISBN 978-83-925110-5-2.
  10. ↑ a b Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczaw&oldid=72985558”