Samuel Sharpe
 | |
| Data urodzenia | 1801 |
|---|---|
| Data śmierci | 23 maja 1832 |
| Zawód, zajęcie | diakon, przywódca powstania niewolników |
| Odznaczenia | |
Bohater narodowy Jamajki | |
Samuel Sharpe także Sam Sharpe[1] i Daddy Sharpe[1] (ur. 1801, zm. 23 maja 1832) – diakon baptystów, przywódca niewolników podczas największego powstania niewolników w Brytyjskich Indiach Zachodnich, podczas rebelii baptystów w latach 1831–1832. Został stracony po krwawym stłumieniu powstania. W roku 1975 uznany za bohatera narodowego Jamajki.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Samuel Sharpe urodził się jako niewolnik w 1801 roku[a] na plantacji Croyden w regionie Saint James[3]. Plantacja ta znajdowała się w pobliżu wiosek marońskich Accompong, Trelawney Towns i Crooked Spring, gdzie Moses Baker założył kaplicę anabaptystów[3]. Spotkania w celach religijnych były jedyną formą zorganizowanej aktywności, w której mogli uczestniczyć niewolnicy[2].
Kaplica w Crooked Spring była największym ośrodkiem czarnej społeczności na wyspie, skupiając 3 tys. wiernych[3]. Bakera wspierali plantatorzy Benjamin Vaughan i Isaac Lascelles Winn, którzy byli zwolennikami zapewnienia niewolnikom możliwości nauki moralnej i religii[3]. Kontakty pomiędzy Sharpem a Bakerem nie są jednak udokumentowane, lecz najprawdopodobniej Baker był wzorem dla Sharpe'a[3].
Sharpe był niewolnikiem angielskiego prawnika o tym samym nazwisku z Montego Bay – Sharpe przyjął jego imię i nazwisko[4]. Został ochrzczony jako baptysta i został świeckim diakonem i przywódcą zboru[1]. Jako diakon mógł poruszać się pomiędzy plantacjami w regionach Saint James i Trelawny[3]. Misjonarze i ewangeliści propagowali idee emancypacji niewolników[3]. W 1831 roku brytyjski parlament rozpoczął debatę nad zniesieniem niewolnictwa, czemu sprzeciwiali się plantatorzy na Jamajce[1]. Sharpe dowiedział się o tym i poinformował swoją kongregację[1]. Głosił, że walka z niewolnictwem to wsparcie misjonarzy w dziele boskim[3]. Zorganizował siatkę zwolenników na plantacjach w regionach Saint James, Trelawny, Hanover i Westmoreland – zwolennicy zorganizowani byli w mniejsze grupy pod przywództwem „pułkowników”, „generałów” i „doktorów”[3]. Sharpe przygotował strajk, by wywrzeć presję na wydanie decyzji o uwolnieniu niewolników[3]. Niewolnicy mieli zaprzestać pracy w Święta Bożego Narodzenia 1831 roku[2]. W 1831 roku Zgromadzenie Kolonialne Jamajki (ang. House of Assembly of Jamaica) skróciło niewolnikom liczbę dni wolnych od pracy z okazji świat z trzech do dwóch[1].
_Destruction_of_the_Roehampton_Estate_January_1832.png)
Siatka została uruchomiona dwa dni po Święcie Bożego Narodzenia przy pomocy sygnałów świetlnych – ogniska rozpalone pod Montego Bay zaalarmowały kolejnych uczestników, którzy rozpalając ogniska, informowali kolejnych[3]. W planach strajk miał być pasywną formą protestu[1]. Zorganizowani niewolnicy zaskoczyli oddziały lokalnej milicji[3]. Strajk przerodził się w powstanie[3].
Brytyjskie wojsko interweniowało w Black River, Savanna-la-Mar, Lucei i Montego Bay[3]. Sharpe został pojmany, a lokalna milicja w odwecie zaczęła niszczyć domy i wioski[3]. Powstanie zostało stłumione w pierwszym tygodniu stycznia 1832 roku[1]. Zginęło 200 osób, w tym kobiety i dzieci, a 300 kolejnych stracono po procesach niewolników[3]. Przywódcy rebelii zostali straceni[5]. Samuel Sharp został powieszony 23 maja 1832 roku[2].
Wydarzenia na Jamajce przyspieszyły prace w parlamencie brytyjskim nad Aktem Zniesienia Niewolnictwa, który został przyjęty w 1833 roku – akt zniósł niewolnictwo na terenie Imperium Brytyjskiego z dniem 1 sierpnia 1834 roku[3] i zwrócił wolność wszystkim niewolnikom z dniem 1 sierpnia 1838 roku[6].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1975 roku Sharpe został uhonorowany przyjęciem do jamajskiego panteonu bohaterów narodowych[3]. W 1982 roku przyznano mu Order Bohatera Narodowego[2].
Podobizna Sharpe'a widnieje na awersie banknotu jamajskiego o nominale 50 dolarów jamajskich[7].
W 2007 roku powołano do życia Sam Sharpe Project – projekt Rady Unii Baptystów na Jamajce, by m.in. propagować rozwój kongregacji w multikulturowym społeczeństwie i rozwój jej liderów, zachęcić szkoły baptystów do studiów nad historią, kulturą i teologią Jamajczyków pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego, oraz studiów nad historycznym i teologicznym dziedzictwem Samuela Sharpe'a[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Samuel 'Sam' Sharpe A Forerunner of Modern Day Labour Movements. [w:] National Library of Jamaica [on-line]. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e Jamaica Information Service ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Encyclopedia of Slave Resistance and Rebellion 2007 ↓.
- ↑ Zoellner 2020 ↓, s. 27.
- ↑ Encyclopædia Britannica 2020 ↓.
- ↑ An Act for the Abolition of Slavery throughout the British Colonies; for promoting the Industry of the manumitted Slaves; and for compensating the Persons hitherto entitled to the Services of such Slaves.. [dostęp 2020-05-22]. (ang.).
- ↑ $50 Note. [w:] Bank of Jamaica [on-line]. [dostęp 2020-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (ang.).
- ↑ About the project. [w:] samsharpeproject.org [on-line]. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jamaica, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-05-22] (ang.).
- John W. Pullis: Sharpe, Sam. W: Junius P. Rodriguez (red.): Encyclopedia of Slave Resistance and Rebellion. Greenwood Publishing Group, 2007, s. 459–461. ISBN 978-0-313-33273-9. [dostęp 2020-05-22]. (ang.).
- Samuel Sharpe. [w:] Jamaica Information Service [on-line]. [dostęp 2020-05-23]. (ang.).
- Tom Zoellner: sland on Fire: The Revolt That Ended Slavery in the British Empire. Harvard University Press, 2020. ISBN 978-0-674-98430-1. [dostęp 2020-05-23]. (ang.).