Roman Szymański (generał)

Roman Władysław Szymański
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1895
Warszawa

Data i miejsce śmierci

22 grudnia 1974
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Wojsko Polskie we Francji
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

25 Dywizja Piechoty
48 Pułk Piechoty
Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych
6 Pułk Piechoty Legionów
39 Pułk Piechoty
2 Brygada Strzelców Karpackich
Wyższa Szkoła Wojenna
Sztab Główny

Stanowiska

szef sztabu dywizji
dowódca batalionu piechoty
II oficer sztabu inspektora armii
zastępca dowódcy pułku
dowódca pułku piechoty
dowódca brygady piechoty
komendant Wyższej Szkoły Wojennej
szef Sztabu Głównego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
kampania włoska

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy od 1943)
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Odznaka 6pp.jpg

Roman Władysław Szymański ps. „Tewański” (ur. 26 lipca 1895 w Warszawie, zm. 22 grudnia 1974 w Londynie) – oficer piechoty Legionów Polskich, oficer dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II RP, Wojska Polskiego we Francji i Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie, w 1963 roku mianowany generałem brygady przez prezydenta RP na uchodźstwie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Roman Władysław Szymański urodził się 26 lipca 1895 roku. Syn Józefa (1863–1925) oraz Marii z Buczyńskich (1862–1943). Jego ojciec był przedsiębiorca[1], właścicielem teatru i restauracji w Sosnowcu. W latach 1902–1906 uczył się w rosyjskiej szkole powszechnej w Sosnowcu. W 1913 roku ukończył siedmioklasową Szkołę Handlową w Będzinie, zdał maturę i rozpoczął studia na Wyższych Kursach Handlowych im. Zielińskiego w Warszawie[2]. W okresie szkolnym działał w organizacjach zajmującymi się krzewieniem kultury fizycznej i patriotyzmu wśród młodzieży. Należał do towarzystwa „Piechur”, związał się z ruchem skautowym w Zagłębiu Dąbrowskim oraz wstąpił do oddziału Polskich Drużyn Strzeleckich w Sosnowcu, w którym używał ps. Tewański. Równocześnie ze studiami ukończył szkołę podoficerską i w kwietniu 1914 roku konspiracyjną szkołę podchorążych Polskich Drużyn Strzeleckich w Warszawie. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Wojnę rozpoczął jako żołnierz 2 plutonu 1 Kompanii Kadrowej, a następnie oficer 6 pułku piechoty Legionów. 11 listopada 1915 roku został awansowany na chorążego, a 1 kwietnia 1917 roku na podporucznika[3]. W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej i został przydzielony do 1 pułku piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. W 1919 roku pełnił służbę w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej na stanowisku dowódcy 15. klasy, którą w okresie od 3 lipca do 1 listopada 1919 roku ukończyło 158 absolwentów[4]. 19 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[5].

Po zakończeniu działań wojennych pełnił służbę w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych Piechoty, która 1 sierpnia 1922 roku została przekształcona w Oficerską Szkołę dla Podoficerów w Bydgoszczy. Pełniąc służbę w szkolnictwie pozostawał oficerem 7 pułku piechoty Legionów[6]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 336. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. 13 listopada 1923 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza IV Kursu Normalnego 1923–1925[8]. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 102. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9]. 1 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie na stanowisko szefa Wydziału Wyszkolenia. 24 lipca 1928 roku został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko szefa Oddziału Ogólnego[10][11]. 6 lipca 1929 roku został przeniesiony do dowództwa 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu na stanowisko szefa sztabu[12]. 26 marca 1931 roku otrzymał przeniesienie do 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie, w którym odbył praktykę liniową na stanowisku dowódcy batalionu[13][14][15]. W grudniu 1932 roku otrzymał przeniesienie do składu osobowego inspektora armii generała dywizji Stefana Dąb-Biernackiego w Wilnie na stanowisko II oficera sztabu[16]. W kwietniu 1937 roku został przeniesiony do 6 pułku piechoty Legionów w Wilnie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Od 28 stycznia 1938 roku dowodził 39 pułkiem piechoty Strzelców Lwowskich w Jarosławiu. Na czele tego oddziału walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku[17].

Po przegranej kampanii przedostał się do Francji. Od czerwca 1940 roku do grudnia 1941 roku pełnił służbę w sztabie 7 Brygady Kadrowej Strzelców na stanowisku szefa Oddziału III Operacyjnego. Następnie został skierowany do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. W marcu 1942 roku został zastępcą komendanta Ośrodka Organizacyjnego Armii, a w styczniu 1943 roku komendantem Ośrodka Wyszkolenia Piechoty, wchodzącego w skład Centrum Wyszkolenia Armii. W grudniu 1943 roku został mianowany dowódcą 2 Brygady Strzelców Karpackich. 1 marca 1944 roku awansował na pułkownika w korpusie oficerów piechoty. W maju 1944 roku na czele 2 BSK walczył w bitwie pod Monte Cassino. To właśnie on był faktycznym dowódcą w tej bitwie, ale ze względu na swój osobisty konflikt z Melchiorem Wańkowiczem, został prawie całkowicie pominięty w słynnej książce Wańkowicza o Monte Cassino, co wyjaśnił dopiero dr Kirszak w swojej monografii[18]. We wrześniu 1944 roku objął stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Eddleston, w Szkocji. Obowiązki komendanta WSWoj. wykonywał do października 1946 roku. W latach 50. XX wieku sprawował obowiązki szefa Sztabu Głównego. 19 marca 1963 roku Prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski awansował go na generała brygady w korpusie generałów[19][20]. W latach 60. XX wieku pełnił funkcję kanclerza Kapituły Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari[21][22][23][24][25]. Zmarł 22 grudnia 1974 roku w Londynie[26]. Został pochowany 3 stycznia 1975 roku na cmentarzu North Sheen[27].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

W 1921 ożenił się z Marią Honoratą z d. Komorra (1897–1974), z którą miał synów: Tadeusza Romana (1922–62) i Romana Władysława (ur. 1923)[28].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Uchwałą nr 56/IX/2015 Rady Miasta Jarosławia z dnia 25 maja 2015 r. rondo położone w Jarosławiu przy wjeździe na obwodnicę miejską, u zbiegu ulic Krakowskiej i Lotników, otrzymało nazwę gen. Romana Władysława Szymańskiego[33].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Te kwestie są bardzo kontrowersyjne. Jak ustalił dr Kirszak, generał był pochodzenia żydowskiego, ale już we wczesnej młodości zerwał całkowicie wszelkie kontakty ze swoją rodziną, zmienił nazwisko i przez całe dwudziestolecie międzywojenne (ale również później) ukrywał swoje pochodzenie przed wszystkimi. Nikt z jego rodziny, ani żona, ani synowie nie mieli o tym pojęcia i byli nieco zaskoczeni odkryciami dr. Kirszaka, który w czasie swojej wizyty w Londynie przedstawił synowi generała stosowne dokumenty.
  2. ↑ Kirszak 2013 ↓, s. 368.
  3. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 24.
  4. ↑ Księga pamiątkowa 1830 - 29 XI 1930. Szkice z dziejów szkół piechoty polskiej, Nakładem Komitetu Obchodu Święta 29 listopada w Szkole Podchorążych Piechoty, Ostrów-Komorowo 1930, s. 304, 384, 394.
  5. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, poz. 789.
  6. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 44, 912.
  7. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 42.
  8. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 71 z 13 listopada 1923 roku, s. 750.
  9. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 734.
  10. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 227.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 122, 175.
  12. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 199.
  13. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 101.
  14. ↑ Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku), Sztab Główny, Drukarnia Sztabu Generalnego, Warszawa 1931, s. 9.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 27, 576.
  16. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 414.
  17. ↑ Kirszak 2013 ↓, s. 377.
  18. ↑ Jerzy Kirszak: Generał Roman Szymański. Żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej, zdobywca Monte Cassino. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019. ISBN 978-83-8098-599-5.
  19. ↑ Dembiński 1969 ↓, s. 2.
  20. ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓.
  21. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1960r. o mianowaniu Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 3, Nr 1 z 25 maja 1960. 
  22. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1962r. o mianowaniu Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 7, Nr 1 z 25 lutego 1963. 
  23. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1964r. o mianowaniu Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 10, Nr 2 z 7 maja 1964. 
  24. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1966r. o mianowaniu Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 3, Nr 1 z 19 marca 1966. 
  25. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 marca 1970r. o powołaniu Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 2, Nr 1 z 14 kwietnia 1970. 
  26. ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1–2 (72), Warszawa 1975, s. 700.
  27. ↑ Kirszak 2013 ↓, s. 384.
  28. ↑ Roman Szymański [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-04-27].
  29. ↑ Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Nr 4, Londyn 23 maja 1958 roku, s. 23. „za pracę na stanowisku szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych”.
  30. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  31. ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  32. ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
  33. ↑ Jarosławskie ulice [online], ulice.jaroslaw.pl [dostęp 2020-04-27].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
Szef Sztabu Wojsk Polskich
Szefowie Sztabu Generalnego WP
Szefowie Sztabu Głównego WP
Szefowie Sztabu Naczelnego Wodza
Szefowie Sztabu Głównego
Naczelnego Dowództwa WP
Szefowie Sztabu Generalnego WP

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_Szymański_(generał)&oldid=73207823”