Rhea (ptaki)

	Rhea
	Brisson, 1760
	; Przedstawiciel rodzaju – samiec nandu szarego (R. americana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki paleognatyczne
Rząd	nandu
Rodzina	nandu
Rodzaj	Rhea
	Typ nomenklatoryczny
	Struthio americanus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Gauria Billberg, 1828; Pterocnemia G.R. Gray, 1871;
	Gauria Billberg, 1828; Pterocnemia G.R. Gray, 1871;
Rodzaje
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Rhea – rodzaj ptaków z rodziny nandu (Rheidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje nielotne gatunki lądowe, zamieszkujące Amerykę Południową^[6].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 92,5–140 cm, masa ciała 15–25 kg (wyjątkowo do 40 kg)^[7]. Są to szybko biegające nieloty o stosunkowo długich skrzydłach. Długie nogi posiadają trzy palce. Pióra bez zwartych chorągiewek, brak sterówek; dolna część szyi i górna nóg upierzona. Pokrojem przypominają strusie, są jednak od nich mniejsze. Odżywiają się pokarmem mieszanym.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Rhea: Nazwa „Rhea” została nadana nandu szaremu przez niemieckiego botanika Paula Möhringa w 1752 roku, a wkrótce potem zaakceptowana przez Brissona w 1760 roku. W mitologii greckiej Reja (Rhea lub Rea) (gr. Ῥεία Rheía, Ῥέα Rhéa, łac. Rhea), to córka Uranosa i matka Zeusa, od ῥεω rheō „płynąć”, ponieważ rzeki płyną z Ziemi (γαια gaia „Ziemia”). Znaczenie tego epitetu jest nieznane, chociaż może odzwierciedlać humorystyczne zestawienie Rei jako Wielkiej Matki ze Strusiem, Wielkim Ptakiem, w komedii Arystofanesa „Ornithes”^[8].
Gauria: gr. γαυριαω gauriaō „paradować”^[9]. Nowa nazwa dla Rhea Brisson, 1760.
Pterocnemia: gr. πτερον pteron „pióro”; κνημη knēmē „noga”; nandu plamiste ma upierzoną górną część piszczela w przeciwieństwie do nandu szarego^[10]. Gatunek typowy: Rhea darwinii Gould, 1837 = Rhea pennata d’Orbigny, 1834.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

R. pennata w niektórych ujęciach systematycznych umieszczany jest w monotypowym rodzaju Pterocnemia^[11]^[12], lecz jest blisko spokrewniony z R. americana i dochodzi między nimi do wypadków krzyżowania się^[13]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[14]:

Rhea americana (Linnaeus, 1758) – nandu szare
Rhea pennata d’Orbigny, 1834 – nandu plamiste

oraz gatunki wymarłe:

Rhea mesopotamica (Agnolín & Noriega, 2012)^[15]
Rhea pampeana Moreno & Mercerat, 1891^[16]
Rhea subpampeana Moreno & Mercerat, 1891^[16]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Rhea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.-J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. Cz. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 46. (fr.).
↑ M.-J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. Cz. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 8. (fr.).
↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
↑ G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds: distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 3: Struthiones, Grallae, and Anseres with Indices of Generic and Specific Name. Londyn: printed by order of the Trustees, 1871, s. 2. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Ratites: Ostrich to Tinamous. IOC World Bird List: Version 11.2. [dostęp 2021-01-12]. (ang.).
↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Rheas (Rheidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.rheida1.01. [dostęp 2022-01-12]. (ang.).
↑ Rhea, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).
↑ Gauria, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).
↑ Pterocnemia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).
↑ A. Folch: Family Struthionidae (Ostrich). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 89. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ E.C. Dickinson: The Howard and Moore complete checklist of the birds of the World, Revised and enlarged 3rd Edition. Londyn: Christopher Helm, 2003. ISBN 978-0-691-11701-0. (ang.).
↑ Frédéric Delsuc, Mariella Superina, Guillermo Ferraris, Marie-Ka Tilak, Emmanuel J. P. Douzery. Molecular evidence for hybridisation between the two living species of South American ratites: potential conservation implications. „Conservation Genetics”. 8 (2), s. 503-507, 2007. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Rheiformes Forbes, 1884 - nandu (wersja: 2015-08-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-12].
↑ F.L. Agnolín & J.I. Noriega. Una nueva especie de ñandú (Aves: Rheidae) del Mioceno tardío de la Mesopotamia Argentina. „Ameghiniana”. 49 (2), s. 239, 2012. (hiszp.).
↑ ^a ^b F.P. Moreno & A. Mercerat. Enumeración sistematica de las especies. „Anales del Museo de La Plata”. Paleontología argentina. 1, s. 27, 1891. (hiszp.).

[itis-1] Rhea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson1-2] M.-J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. Cz. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 46. (fr.).

[Brisson2-3] M.-J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. Cz. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 8. (fr.).

[Billberg-4] G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).

[Gray-5] G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds: distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 3: Struthiones, Grallae, and Anseres with Indices of Generic and Specific Name. Londyn: printed by order of the Trustees, 1871, s. 2. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Ratites: Ostrich to Tinamous. IOC World Bird List: Version 11.2. [dostęp 2021-01-12]. (ang.).

[Winkler&inni-7] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Rheas (Rheidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.rheida1.01. [dostęp 2022-01-12]. (ang.).

[8] Rhea, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).

[9] Gauria, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).

[10] Pterocnemia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-12] (ang.).

[hbw1-11] A. Folch: Family Struthionidae (Ostrich). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 89. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[dic-12] E.C. Dickinson: The Howard and Moore complete checklist of the birds of the World, Revised and enlarged 3rd Edition. Londyn: Christopher Helm, 2003. ISBN 978-0-691-11701-0. (ang.).

[cg8-13] Frédéric Delsuc, Mariella Superina, Guillermo Ferraris, Marie-Ka Tilak, Emmanuel J. P. Douzery. Molecular evidence for hybridisation between the two living species of South American ratites: potential conservation implications. „Conservation Genetics”. 8 (2), s. 503-507, 2007. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-14] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Rheiformes Forbes, 1884 - nandu (wersja: 2015-08-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-12].

[Agnolín&Noriega-15] F.L. Agnolín & J.I. Noriega. Una nueva especie de ñandú (Aves: Rheidae) del Mioceno tardío de la Mesopotamia Argentina. „Ameghiniana”. 49 (2), s. 239, 2012. (hiszp.).

[Moreno&Mercerat-16] F.P. Moreno & A. Mercerat. Enumeración sistematica de las especies. „Anales del Museo de La Plata”. Paleontología argentina. 1, s. 27, 1891. (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]