Radojewo
Radojewo[1] – część miasta Poznania w osiedlu Morasko-Radojewo położona na północnym krańcu miasta, na lewym brzegu Warty.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. obszar Radojewa, Nowej Wsi Dolnej, Nowej Wsi Górnej zamieszkiwało łącznie 813 osób[2].
Wieś duchowna Radujewo, własność Klasztoru Cysterek w Owińskach pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[3].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od radowania się, radości o czym mogą świadczyć średniowieczne zapisy miejscowości Radojewo oraz Radujewo. Miejscowość pod nazwą Raduiewo wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Poznaniu w 1280 roku sygnowanym przez króla polskiego Przemysła II[4]. Nazwa Radujewo stosowana była jeszcze w XIX wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy o Radojewie, jako wsi mającej stanowić uposażenie klasztoru, wspomina dokument fundacyjny klasztoru cysterek w Owińskach wydany przez Przemysła I w 1252 roku. W rękach zakonnic wieś pozostawała do 1797 roku, kiedy to niedługo po trzecim rozbiorze, rząd pruski skonfiskował majątek zakonu. Połączenie z leżącymi po drugiej stronie Warty Owińskami zapewniał kursujący przez rzekę prom. W 1806 roku przez Radojewo przejeżdżał jadący zwiedzić owiński klasztor Napoleon Bonaparte. Wycieczkę opisał towarzyszący mu Dezydery Chłapowski: 13 grudnia 1806 r. cesarz kazał jechać, najprzód koło Winiar – tam stawał kilka razy i okolicę przepatrywał, potem polami i przez błoto, w którym ledwie że z koniem nie ugrzązł, a eskorta za nim przejechać już nie mogła. Tak z nami i z dwoma szaserami francuskimi zajechał do Radojewa, przewiózł się na promie do Owińsk i tam klasztor próżny oglądał.
Skonfiskowany majątek poklasztorny nabył świeżo uszlachcony, berliński bankier Zygmunt Otto von Treskow. W 1825 roku wybudował on dla syna Heinricha Baltazara pałac w Radojewie. Położony jest na skarpie górującej nad doliną Warty. Połączony był osią widokową z pałacem w Owińskach, główną siedzibą rodu. Wokół został urządzony piętnastohektarowy park krajobrazowy, częściowo położony na stromej skarpie i w naturalny sposób łączący się z lasami porastającymi dolinę rzeki. Został on zaprojektowany i urządzony przez królewskiego ogrodnika z Poczdamu – Piotra Lenné. W parku zbudowano na ówczesną modłę sztuczną ruinę. Znajdowała się w nim również kaplica oraz założono cmentarz rodziny. Zabudowania, liczącego 1142 hektary radojewskiego folwarku znajdowały się po drugiej stronie wsi, w jej północnej części. W rękach rodziny von Treskow Radojewo znajdowało się aż do 1945 roku.
W XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała Twierdzę Poznań oraz inne budynki w materiały budowlane.
W 1987 r. przyłączono do Poznania obszar wsi Radojewo o powierzchni 698,46 ha z gminy Suchy Las[5].
Obszar Radojewa w latach 1987–1990 należał do dzielnicy Stare Miasto. W 2001 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Morasko[6]. Połączenie wynikało z tzw. reformy funkcjonalnej jednostek pomocniczych w Poznaniu, a ponieważ Osiedle Radojewo była jednostką peryferyjną miasta, którą zamieszkiwało mniej niż 1 tys. mieszkańców połączono je z Osiedlem Morasko[7].
Stan obecny[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Radojewa powstają ładnie położone, niewielkie osiedla willowe (Osiedle Lubczykowa Góra, Nowa Wieś Dolna, Nowa Wieś Górna). Centrum dzielnicy zachowało podmiejski charakter. Pałac, będący aktualnie własnością miasta, zamieniono najpierw w szkołę, następnie w wielorodzinny budynek mieszkalny, a ostatecznie stoi opuszczony i popada w ruinę. W części byłego parku planowane było utworzenie rezerwatu Kokoryczowe Wzgórze.
Przy północnej stronie pałacu stoi kapliczka, ufundowana w okresie międzywojennym przez radojewską rodzinę Kurowskich, zawierająca figurę Matki Boskiej Różańcowej. Zbudowana jest z bloków kamiennych i zwieńczona krzyżem. Otoczenie kwiatowe[8].
Ze względu na walory ekologiczne i kulturowe planowane jest utworzenie Cysterskiego Parku Kulturowego Owińska – Radojewo. 29 lipca 2023 r. w miejscu dawnego promu oddano do użytku betonową pieszo-rowerową kładkę przez Wartę łączącą Radojewo z Owińskami.
Na północ od Radojewa, już poza granicami miasta, leżą tereny poligonu wojskowego w Biedrusku.
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Radojewskie lasy są jednym z dziewięciu miejsc, gdzie zaobserwowano w Poznaniu największego polskiego grzyba – purchawicę olbrzymią (Calvatia gigantea)[9].
Na terenie parku występują liczne gatunki roślin (w tym zdziczałe rośliny parkowe), m.in. śnieżyczka przebiśnieg, złoć żółta, złoć łąkowa, zawilec gajowy, zawilec żółty, ziarnopłon wiosenny, kokorycz pusta i pełna, miodunka ćma, rannik zimowy, lepiężnik różowy, przylaszczka pospolita, bez lilak, porzeczka alpejska, forsycja czy jaśminowiec i wiele innych. Z drzew rosną tu (niemal na całej powierzchni w ramach łęgu zboczowego Violo odoratae-Ulmetum) głównie dąb szypułkowy i wiąz polny, a w ich podszyciu: fiołek wonny, fiołek Rivina i przytulia czepna. Wzdłuż głównej alei posadzono szpaler lip drobnolistnych, a na grobli między stawami wyrasta bardzo dorodny okaz platana klonolistnego. Z grzybów, oprócz wspomnianej wyżej purchawicy, rosną m.in.: smardz jadalny, pochwiak pochwiasty (rzadki i zagrożony w Polsce), sromotnik bezwstydny, płomiennica zimowa oraz gąsówka naga.
Samorząd[edytuj | edytuj kod]
W sensie administracyjnym Radojewo stanowi osiedle samorządowe Miasta Poznania, z zebraniem ogólnym mieszkańców jako organem stanowiącym i wybieralnym przez nie zarządem – organem wykonawczym. Od 20 marca 2011 roku – dnia, w którym odbyły się wybory do nowej Rady Osiedla, powstało Osiedle Morasko-Radojewo, dlatego też Radę Osiedla Morasko-Radojewo stanowią mieszkańcy obu osiedli.
Legenda[edytuj | edytuj kod]
Tadeusz Piszczek zapisał w latach 60. XX w. legendę o dwóch głazach narzutowych, dotyczącą Radojewa. Opowiada ona o Jagnie, wiejskiej dziewczynie z Radojewa, którą matka posłała po wodę, której zabrakło jej do gotowania klusek. Po drodze spotkała Jasia – uprzejmego pasterza owiec z dworu, który począł dla Jagny pięknie grać na fujarce, tak iż dziewczyna zapomniała o przyniesienia wody. Po dwóch godzinach przybyła rozwścieczona matka i krzyknęła: Obyście zamienili się w kamienie! Natychmiast tak się stało. W Zaduszki spod kamieni dobywają się jęki młodych, niewinnych ludzi[10].
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Położona około 10 km od centrum dzielnica połączona jest z resztą miasta liniami autobusowymi miejskimi 167, 188, 198 (wybrane kursy w dni powszednie) i 214 (nocna) oraz podmiejskimi 348 (Przebędowo – Poznań) i 911 (Biedrusko – Poznań).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ OSIEDLE MORASKO-RADOJEWO - bip.poznan.pl [online], poznan.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Załącznik nr 2 do Uchwały Nr LXIX/941/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 16 marca 2010 r.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ „Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski”, tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, str. 465–66.
- ↑ Uchwała nr XVII/145/86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1986 r. (M.P. z 1986 r. nr 35, poz. 278)
- ↑ Uchwała Nr LIV/684/III/2001 Rady Miasta Poznania z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie utworzenia Osiedla Radojewo w Poznaniu
- ↑ (§2, §3, Załącznik nr 2) Uchwała Nr LXIX/941/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 16 marca 2010 r.
- ↑ Joanna i Jerzy Sobczakowie, Poznań – kapliczki przydrożne, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2010, ss.50-51, ISBN 978-83-7503-112-6
- ↑ Dorota Celka, Królestwo grzybów, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2002, s.79, ISSN 0137-3552
- ↑ Tadeusz Piszczek, Świat legend, baśni i podań ludowych, a także strachów i przesądów w gminie Czerwonak, Wydawnictwo WBP, Poznań, 1995, ss.15-16, ISBN 83-903649-1-3
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sławomir Janyszek, Magdalena Szczepanik-Janyszek, Okolice Góry Moraskiej, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2002, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2002, ss.230-233, ISSN 0137-3552
- Dawne mapy Radojewa i okolic
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Radojewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 391.
