Place des Vosges

Plac Wogezów
Place des Vosges
III dzielnica Paryża, IV dzielnica Paryża
Obiekt zabytkowy nr rej. od 1954 na liście architektonicznych i historycznych zabytków Francji
Ilustracja
Place des Vosges
Państwo

 Francja

Miejscowość

Paryż

Długość

140 m x 140 m

Powierzchnia

17 780 m²

Poprzednie nazwy

Place Royale, Place des Fédérés, Place de l'Indivisibilité, Place du Parc-d'Artillerie, Place de la Fabrication-des-Armes, Place de la République

Plan
Plan przebiegu ulicy
Położenie na mapie Paryża
Mapa konturowa Paryża, w centrum znajduje się punkt z opisem „Place des Vosges”
Położenie na mapie Francji
Mapa konturowa Francji, u góry znajduje się punkt z opisem „Place des Vosges”
Położenie na mapie Île-de-France
Mapa konturowa Île-de-France, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Place des Vosges”
Ziemia48°51′20,0″N 2°21′56,0″E/48,855556 2,365556
Multimedia w Wikimedia Commons

Place des Vosges (wymowa fr.:[plas de voʒ]), także Plac Wogezów, dawniej Place Royale (Plac Królewski) – najstarszy plac miejski w Paryżu, znajdujący się w historycznej dzielnicy Le Marais, obecnie na terenie III i IV dzielnicy Paryża. Uważany za jeden z najokazalszych i najbardziej reprezentatywnych placów stołecznych[1]. Od 26 października 1954 umieszczony na liście architektonicznych i historycznych zabytków Francji[2].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Pierwotna nazwa Placu Wogezów (Place Royale) została nadana mu w 1612 r. jako iż W wyniku zawirowań w czasie Rewolucji Francuskiej plac wielokrotnie zmieniał swoje nazewnictwo aż do 1800 roku gdy nazwę zmieniono na Place des Vosges na cześć mieszkańców departamentu Wogezy, który jako pierwszy w całości zapłacił podatki przeznaczone na kampanię armii rewolucyjnej oraz wysłał swoich ochotników z gminy Remiremont do zbrojnego wsparcia powstania.

Powrót monarchii z okresem panowania dynastii Burbonów w latach 1814-1848 oraz Napoleona III Bonaparte w 1852-1870, zwrócił mu nazwę Place Royale . Po upadku II Cesarstwa nazwę z powtórnie przemianowano na Places des Vosges[3].

Kalendarium zmian nazewnictwa placu na przestrzeni wieków[edytuj | edytuj kod]

  • Lipiec 1605 r. – Place Royale (Place Royalle)
  • 19 sierpnia 1792 r. – Place des Fédérés
  • 4 lipca 1793 r. – Place de l'Indivisibilité
  • 1793 r. – Place du Parc-d'Artillerie
  • 1793 r. – Place de la Fabrication-des-Armes
  • 13 września 1800 r. – Place des Vosges
  • 27 kwietnia 1814 r. – Place Royale
  • 1830 r.– Place de la République
  • 14 marca 1848 r. – Place des Vosges
  • 1852 r. – Place Royale
  • 16 września 1870 r. – Place des Vosges

Historia[edytuj | edytuj kod]

Na miejscu dzisiejszego placu jeszcze w XVI w. znajdował się zamek Tournelles, jedna z rezydencji królewskich. Jednak po tym, gdy w zamkowym turnieju został śmiertelnie ranny Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska rozkazała obiekt zburzyć. Wybudowania w tym miejscu reprezentacyjnego placu dokonano w latach 1605-1612 za rządów Henryka IV, który zlecił budowę placu dwóm architektom – Claude’owi Chastillon oraz Louisowi Métezeau.

Plac Wogezów jest jednym z pięciu placów królewskich w Paryżu (Les Places Royales de Paris). Pozostałe to: Place Dauphine (1614 r.), Place des Victoires (1686 r.), Place Vendôme (1699 r.) oraz Place de la Concorde (1772 r.).

Dla zachowania oryginalnego wyglądu i stylu kamienic plac od lat 60. XX wieku chroniony jest rozporządzeniem francuskiego ministerstwa kultury, zabraniającym m.in. ingerencji w wygląd i układ architektoniczny domów. Zasada ta dotyczy szczególnie fasad budynków[4].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Place des Vosges zbudowany jest na planie czworokąta, zbliżonego do kwadratu o boku 140 metrów. Plac zamyka 36 trójkondygnacyjnych, kamienic w stylu Henryka IV[5][a] (po 9 z każdej strony placu). Budynki zdobi elewacja z czerwonej cegły Brique-et-pierre. Domy oparte są na wspartych na kwadratowych filarach, sklepionych arkadach, tworzących przejście dookoła całego placu. Nad fasadami dominują strome, mansardowe z niebieskiego łupku oraz niewielkie ozdobne lukarny, oparte na okapie dachowym. Domy zbudowane są na planie schematycznej, jednolitej kompozycji projektu Baptysty Jacques’a I Androuet'a du Cerceau. Wyjątek stanowią celowo nieco wyższe: Pawilon Króla (Le pavillon du roi) – ulokowany w centrum południowej części placu, oraz Pawilon Królowej (Le pavillon de la reine) – w północnej; oba mają po trzy arkady przejazdowe umożliwiające dostęp na plac. Rezydencje te zaprojektowano z okazji inauguracji placu, jednak nigdy nie zamieszkał w nich żaden monarcha (z wyjątkiem Anny Austriaczki, która przez krótki czas rezydowała w Pawilonie Królowej)[3].

Koncepcja ciągnących się w pierwszej kondygnacji kamienicy arkad, która pierwszy raz pojawiła się we Francji (z wyjątkiem wcześniejszych średniowiecznych bastyd), posłużyła później za wzór do projektów licznych placów i ulic w całej Europie. Przykładami podobnego zastosowania podcieni w architekturze są np. Rue de Rivoli w Paryżu, wytyczona i wybudowana na polecenie Napoleona I Bonaparte, oraz nieistniejący kompleks zabudowań Marywil w Warszawie.

Wiele budynków w Paryżu jest bardzo zbliżonych do architektury Place des Vosges. Przykładem może być Hôpital Saint Louis (Szpital Świętego Ludwika) wybudowany przez Claude’a Chastillon, znajdujący się w X dzielnicy Paryża.

Wewnętrzną przestrzeń placu zajmuje Skwer Ludwika XIII (fr. Square Louis-XIII) – niewielki ogrodzony park publiczny, obsadzony rzędami lip z czterema symetrycznie ustawionymi, barokowymi fontannami, zaprojektowanymi przez Jeana-Pierre'a Cortot. W centrum parku stoi replika konnego pomnik Ludwika XIII z 1825 r. autorstwa Charles'a Dupaty. Oryginalny posąg odsłonięty w 1639 r. zniszczono w czasie Rewolucji Francuskiej.

  • Skwer Ludwika XIII
  • Widok na Square Louis-XII oraz zabudowania Place des Vosges.
    Widok na Square Louis-XII oraz zabudowania Place des Vosges.
  • Widok na jedną z alei na skwerze
    Widok na jedną z alei na skwerze
  • Pomnik Ludwika XIII autorstwa Louis'a Dupaty i Jeana-Pierre'a Cortot
    Pomnik Ludwika XIII autorstwa Louis'a Dupaty i Jeana-Pierre'a Cortot
  • Pomnik Ludwika XIII
    Pomnik Ludwika XIII
  • Jedna z barokowych fontann
    Jedna z barokowych fontann
  • Widok na Place des Vosges wiosną
    Widok na Place des Vosges wiosną
  • Latarnie wokół parku
    Latarnie wokół parku

Słynni mieszkańcy placu[edytuj | edytuj kod]

Plac niemal od początku swojego istnienia stał się popularnym obszarem osiedlania się francuskiej arystokracji. Place des Vosges zamieszkiwało wiele znamienitych osobistości z francuskich środowisk artystycznych, politycznych oraz medialnych.

Rewers banknotu pięciofrankowego z 1959 r. z podobizną Victora Hugo. Na drugim planie zabudowania Place des Vosges na którym mieszkał pisarz.
Tablica upamiętniająca Téophila Gauthier'a

Znani mieszkańcy Place des Vosges[edytuj | edytuj kod]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Budowle w stylu Henryka IV to m.in. Place des Vosges, Pont Neuf, Place Dauphine czy niektóre części Rezydencji królewskiej w Fontainebleau

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Autour de la Place des Vosges [online], paristoric.com [dostęp 2021-08-12] (fr.).
  2. ↑ Francuskie Ministerstwo Kultury, Place des Vosges [online], pop.culture.gouv.fr [dostęp 2021-08-12] (fr.).
  3. ↑ a b Alexandre Gady, De la place Royale à la place des Vosges, Action Artistique De Paris, 15 stycznia 1997 (fr.).
  4. ↑ Le plan de sauvegarde et de mise en valeur [online], culture.gouv.fr [dostęp 2021-08-13] (fr.).
  5. ↑ Henry IV style, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-07] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Place_des_Vosges&oldid=68456162”