Paweł Suzin

Paweł Michał Suzin herbu Pirzchała (Roch III)[1] (ur. 1837 lub 1839 w Orenburgu, zm. 29 czerwca 1863 w Staciszkach[2]) – powstaniec styczniowy, dowódca oddziału.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

1837/39–1862[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1837 lub 1839 w Orenburgu na Uralu w rodzinie zesłanego[3] powstańca listopadowego[potrzebny przypis] Kajetana Suzina herbu Pierzchała (Roch III) (ok.1810–1849)[4] i Rosjanki[3], księżnej[potrzebny przypis] Marii z domu Dołgorukow[5]. Osierocony w dzieciństwie wychowywał się w domu gubernatora i został wysłany na edukację do szkoły dla kadetów[3]. Rusyfikacja wykorzeniła w nim poczucie polskości, nie znał języka ojczystego[3]. Po ukończeniu szkoły kadetów wstąpił do armii rosyjskiej, w 1859 przeniesiono go na Litwę. Tam zetknął się z ludźmi pamiętającymi ojca, co odmieniło podejście młodego człowieka do swojego pochodzenia. Był członkiem konspiracji w Armii Imperium Rosyjskiego, poprzedzającej wybuch powstania styczniowego[6].

W 1861 uczestniczył w manifestacjach patriotycznych w Kownie, za co groziło mu aresztowanie. Ukrywał się pół roku, a następnie zbiegł do Francji. W styczniu 1862 przeniósł się do Włoch gdzie wykładał w szkole wojskowej, ale wkrótce powrócił do Paryża. Pracował w fabryce lokomotyw, gdzie zajmował się kreślarstwem.

Powstanie styczniowe (1863)[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu powstania styczniowego przedostał się do wschodnich Prus i uczestniczył w przygotowaniach do wyprawy na Mazowsze Płockie, nie brał w niej udziału ponieważ w lutym 1863 został aresztowany i uwięziony w Brodnicy. Po dwóch miesiącach zwolniono go z aresztu i udał się w okolice Augustowa, gdzie objął dowództwo nad oddziałem stworzonym z chłopów z powiatu mariampolskiego. Poprowadził on uzbrojonych powstańców na Litwę Środkową, gdzie połączyli się z oddziałem dowodzonym przez Karola Kamińskiego. Pierwsza potyczka z Rosjanami miała miejsce 22 maja 1863 pod Poszławantami, druga dzień później pod Balwierzyszkami. Następnie oddział skierował się ku Sejnom, gdzie połączył się z oddziałem dowodzonym przez Wiktora Hłaskę i Władysława Brandta. Paweł Suzin planował użyć oddziału do opanowania linii kolejowej i telegraficznej pod Wierzbołowem, aby ochraniać przemyt broni ze wschodnich Prus. Rosjanie zaniepokojeni obecnością tak dużego zgromadzenia litewskiego chłopstwa wysłali liczne wojsko, Suzin w tym czasie wraz z powstańcami przemaszerował w okolice Łoździej i Kamiennej Góry. Starcie z wojskami rosyjskimi nastąpiło 21 czerwca w okolicy Staciszek. Oddział powstańczy przegrał tę bitwę i został rozbity, a Paweł Suzin poległ. Spoczywa w Serejach.

Jego adiutantem był Edward Budzyński, dziadek Gustawa Budzyńskiego (ur. 1921) – akustyka, powstańca warszawskiego i kawalera VM[7].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

7 czerwca 1862[8] w Paryżu[3] ożenił się z Emilią z Kałużyńskich (1838–1898)[8], córką emigranta polistopadowego[3]. Mieli syna, który młodo zmarł (1863–1876)[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Paweł Michał Suzin h. Pierzchała (Roch III). [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2018-01-18. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).
  2. ↑ Obecnie Statiškė na Litwie
  3. ↑ a b c d e f Oddział "Jaćwież" Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK: Paweł Suzin (1839-1863) - powstaniec, bohaterski dowódca. [w:] Biografie Suwalskie [on-line]. dziecionline.pl, 1993. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).
  4. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Kajetan Suzin h. Pierzchała (Roch III). [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2018-01-18. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).
  5. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Maria Dołgorukow. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2018-01-18. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).
  6. ↑ Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864, Lwów 1904, s. 14.
  7. ↑ Katarzyna Smyrska: Wywiad z Gustawem Budzyńskim. 1944.pl, 2008-05-09. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).
  8. ↑ a b c Marek Jerzy Minakowski: Emilia Kałużyńska. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2018-01-18. [dostęp 2018-01-18]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Paweł Suzin, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paweł_Suzin&oldid=66747821”