Norma (technika)

Norma – dokument będący wynikiem normalizacji i standaryzujący jak najszerzej pojętą działalnością badawczą, technologiczną, produkcyjną, usługową.

Norma podaje do powszechnego i stałego użytku sposoby postępowania lub cechy charakterystyczne wyrobów, procesów lub usług. Norma może mieć albo charakter dokumentu technicznego i wtedy jej stosowanie jest fakultatywne albo prawno-technicznego, którego stosowanie jest obligatoryjne.

Rodzaje norm[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na treść i obszar stosowania wyróżnia się (według PN-EN 45020:2007) następujące rodzaje norm:

Ze względu na zasięg stosowania wyróżnia się od 4 do 6 rodzajów norm:

norma zakładowa - obowiązująca w danym zakładzie pracy, przedsiębiorstwie lub grupie powiązanych ze sobą przedsiębiorstw na mocy decyzji osoby zarządzającej lub właściciela
norma branżowa - opracowywana przez branżowe ośrodki normalizacyjne i adresowana do podmiotów danej branży czyli działu/ poddziału gospodarki krajowej
norma lokalna - obowiązująca na części terytorium danego kraju, np. w danej prowincji Chin
norma krajowa (w tym norma krajowa własna i norma krajowa implementowana) - ustanawiana przez krajową jednostkę normalizacyjną danego kraju z myślą o powszechnym dostępie i stosowaniu na całym terytorium tego kraju, np. w Polsce - Polska Norma
norma regionalna - ustanawiana przez jednostki normalizacyjne o zasięgu większym niż kraj i mniejszym niż świat, np. przez CEN
norma międzynarodowa - ustanawiana przez międzynarodowe organizacje normalizacyjne, przede wszystkim przez ISO (choć np. ASTM także aspiruje do bycia międzynarodową organizacją normalizacyjną)

Ze względu na doborwolność/ obligatoryjność stosowania wyróżnia się:

normy techniczne - normy krajowe, branżowe i lokalne przeznaczone do dobrowolnego stosowania w gospodarce
normy techniczno-prawne - normy krajowe, branżowe i lokalne, których stosowanie w gospodarce jest nakazane prawnie pod sankcją karną (do 1993 r. w Polsce, obecnie np. w Chinach); normy techniczo-prawne mogą uzyskiwać moc obowiązującą: 1) jako rozporządzenia (tekst normy jest tekstem rozporządzenia), 2) jako załączniki do rozporządzeń, 2) przez wymienienie ich numerów i tytułów w załącznikach do rozporządzeń.

Instytucje lub organizacje opracowujące i publikujące normy[edytuj | edytuj kod]

Opracowywaniem norm zajmują się odpowiednie organizacje lub instytucje, np. ISO, CEN, IEC, CENELEC, IEEE, World Wide Web Consortium (W3C) czy JPEG. Niektóre normy narodowe stają się faktycznym standardem międzynarodowym w danej dziedzinie, np. amerykańskie normy ANSI czy niemieckie DIN. W Polsce istnieje zestaw regulacji o nazwie Polska Norma (PN) opracowanych przez komitety techniczne PKN (Polski Komitet Normalizacyjny).

Organizacje o zasięgu krajowym[edytuj | edytuj kod]

Normy przez nie publikowane mają ograniczony zakres stosowania. Dotyczą one na ogół działań na terenie państw, w których zostały opublikowane. Czasem są stosowane szerzej np. w handlu międzynarodowym, podczas produkcji na obcy rynek oraz gdy umownie uznano za celowe ich stosowanie poza granicami kraju publikacji. W Polsce normami tego rodzaju są Polskie Normy.

Organizacje międzynarodowe[edytuj | edytuj kod]

Normy publikowane przez organizacje międzynarodowe mają różny zasięg stosowania. Na ogół są one przyjmowane w państwach należących do danej organizacji. Zaletą tych norm jest duży obszar ich stosowania znacznie ułatwiający współpracę międzynarodową w produkcji, handlu i najszerzej pojętej technice i gospodarce.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

PN-EN 45020:2007 Normalizacja i dziedziny związane – Terminologia ogólna