Organizacja

 Zobacz też: Artykuły o tytułach zaczynających się od "Organizacja".

Organizacja (od gr. organon, łac. organum – wyspecjalizowana część pełniąca jakąś funkcję w całości[1]) – wieloznaczne i interdyscyplinarne pojęcie z zakresu nauk społecznych.

Definicja i znaczenie[edytuj | edytuj kod]

W ogólnym ujęciu socjologicznym i psychologicznym organizacja to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą – by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych). Według Kotarbińskiego organizacja to takie współdziałanie części, które przyczynia się do powodzenia całości.

W naukach o zarządzaniu, a przede wszystkim w ich subdyscyplinie nauk o organizacji, pojecie to staje się dookreślone, mogąc przyjmować jedno z trzech poniższych znaczeń[2]:

  1. organizacja w znaczeniu podmiotowym albo przedmiotowym – jako sformalizowana grupa współdziałających jednostek. W znaczeniu podmiotowym pojęcie organizacja jest synonimem pojęcia podmiot zbiorowy w naukach prawnych (np. „Ta organizacja zakupiła nieruchomość”.), a w znaczeniu przedmiotowym zbliżone do pojęcia instytucja w naukach o zarządzaniu (np. „Ta organizacja jest wysoce rentowna”.).
  2. organizacja w znaczeniu czynnościowym – jako zjawisko, proces tworzenia rzeczy złożonej. W tym znaczeniu pojęcie organizacja jest synonimem pojęcia organizowanie (np. „Organizacja imprez sportowych to domena działalności naszego komitetu”).
  3. organizacja w znaczeniu atrybutowym – jako wyróżnik, zespół cech charakterystycznych dla osoby, grupy osób lub rzeczy zorganizowanej. W tym znaczeniu pojęcie organizacja jest synonimem pojęcia zorganizowany (np. „W tym domu panuje doskonała organizacja”).

Najważniejsze aspekty organizacji[edytuj | edytuj kod]

  1. władza
  2. kooperacja
  3. informacja

Klasyczna organizacja typu biurokratycznego[edytuj | edytuj kod]

Na początku XX wieku pojawiła się forma organizacji biurokratycznej (M.Weber).

Cechy organizacji biurokratycznej[edytuj | edytuj kod]

  • hierarchiczność (szczebel niższy podlega wyższemu, a najwyższy ma władzę nad wszystkimi)
  • podział czynności według określonych pionów
  • informacja umożliwia kooperację
  • specyficzny przepływ informacji – sformalizowany, regulowany – sztywny, służbowy charakter (każdy informuje swojego bezpośredniego przełożonego)
  • informacja przebiega głównie pionowo (z dołu do góry), rzadko poziomo (wtedy nieformalna)
  • osoby na niższych szczeblach selekcjonują informacje tak, aby przedstawić je w formie dla siebie najkorzystniejszej (informacja przekazywana pionowo jest zmieniona, zafałszowana)
  • często osoby na średnim szczeblu nie przekazują informacji w dół, aby uniknąć dodatkowych trudności lub zatrzymują informacje tylko dla siebie, bo informacja to władza
  • nieformalne struktury informacyjne (ang. grape-wine) różnią się od formalnych
  • istnieją nieformalni liderzy
  • kooperacja jest ograniczona do oddzielonych struktur; zadanie jest rozkładane na elementy do wykonania, następnie zostaje scalone; poszczególni członkowie nie wiedzą o funkcjonowaniu i celu całości (co obniża motywację)

Współczesne zmiany w organizacji[edytuj | edytuj kod]

  • spłaszczenie struktury organizacji, nacisk na współpracę w poziomie
  • restrukturyzacja – redukcja zbędnych struktur, optymalizacja funkcji
  • struktury macierzowe (zarówno podział pionowy – funkcyjny, jak i podział poziomy na grupy zadaniowe)
  • zespoły projektowe (powołane na czas pracy nad zadaniem, a następnie rozwiązywane)
  • organizacje wirtualne
  • organizacje ponadkulturowe (typowe dla globalizacji)

Współczesne formy organizacji[edytuj | edytuj kod]

Misja, wizja i cele organizacji[edytuj | edytuj kod]

Misją organizacji jest powód jej istnienia, wyróżniający ją od wszystkich innych. Misję można opisać w kategoriach wyrobów i rynków, usług i klientów. Misję organizacji przekłada się na zadania, które musi wykonać organizacja, by zrealizować cel. Definiowanie misji organizacji jest głównym krokiem w formułowaniu celów.

Wizja organizacji to ogólny lub szczegółowy obraz przyszłości organizacji, uwzględniający zwykle maksymalnie pięć elementów:

  • Domena działalności – podstawowy obszar specjalizacji działalności,
  • Odpowiedzialność – (ang. responsibility lub responsiveness) – wartości realizowane na rzecz interesariuszy,
  • Standardy sukcesu – mierniki długookresowego powodzenia,
  • Kluczowe kompetencje – umiejętności i technologie służące sukcesowi,
  • Organizacja, rozumiana na poziomie wizji jako podstawowe zasady systemu kadrowego i hierarchii.

Cele organizacji wyznaczają jej główny kierunek działania, z uwzględnieniem roli organizacji (miejsce w społeczeństwie, ogólnie określona działalność, którą może wykonywać wśród innych organizacji tego typu), misję (patrz wyżej) i zadania. Formułowanie celów organizacji jest etapem w procesie planowania strategicznego.

Pojęcie celu jest związane z pojęciem strategii. Czasem organizacja ustanawia cele przed opracowaniem strategii służącej ich osiąganiu, a czasem cele są ustalane ze względu na istniejącą już strategię. Otoczenie wpływa na strategię (i vice versa), ta z kolei wpływa na cele (a one na strategię), a cele wpływają na działania (a działania na cele).

  • Cele oficjalne – są zwykle niewyraźne i ogólne; można je znaleźć w statutach spółek, publicznych oświadczeniach dyrektorów i rzeczników prasowych. Są one wyrażane w możliwie najogólniejszy sposób, ponieważ muszą one stanowić centrum uwagi wspólne dla wszystkich jednostek organizacyjnych. Mają także informować i zachęcać strony zainteresowane do przywiązania do organizacji i nadania jej statusu społecznego.
  • Cele operacyjne – to te, do których dąży się za pośrednictwem rzeczywistych programów działań i procedur. Określają one kierunek działań wymagany od poszczególnych jednostek organizacyjnych i osób. Mogą one służyć także jako kryteria oceny wydajności. Cele oficjalne stanowią ramy służące opracowywaniu celów operacyjnych; wpływają więc na działanie organizacji.

Ewolucja teorii organizacji (metafory organizacji)[edytuj | edytuj kod]

  • Organizacja jako maszyna – organizacja biurokratyczna
  • Organizacja jako organizm
    • zaspokajanie potrzeb
    • system otwarty – wpływ otoczenia na organizację i odwrotnie
    • homeostaza – samoregulacja, zdolność utrzymywania wewnętrznej stabilności
    • ekwifinalność
    • entropia ujemna – przezwyciężanie tendencji do upadku
  • Organizacje jako mózg
    • przetwarzanie informacji
    • podejmowanie określonych decyzji
  • Organizacja jako kultura
  • Organizacja jako system polityczny
  • Organizacja jako przepływ i transformacja
  • Organizacja jako narzędzie dominacji
  • Organizacja jako rój
  • Organizacja jako wspólnota (fenomenologia zarządzania)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ M. Bielski: Organizacje – istota, struktury, procesy. wyd. II, Wyd. UŁ, Łódź 1997, s. 68 (Rozdział 2: Interpretacje pojęcia organizacji), ISBN 83-7016-925-2.
  2. ↑ Podstawy nauki o organizacji, red. S. Marek, M. Białasiewicz, PWE, Warszawa 2008, s. 15 (ISBN 978-83-208-1737-9).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Morgan G. (1997): Obrazy organizacji. wyd. PWN.
  • Stoner A.F., Wankel C., (1996): Kierowanie. wyd. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
  • Hatch M.J., (2001): Teoria organizacji. wyd. PWN.
  • Dwojacki P. (1995): Składniki misji – wizja przyszłości. „Przegląd Organizacji”, Nr 12/1995
  • Bombała B., (2010): Fenomenologia zarządzania. Przywództwo. wyd. Difin.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Organizacja&oldid=71305037”