Mieczysław Trajdos
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 11 grudnia 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 7 lipca 1942 |
| Przynależność polityczna | |
Mieczysław Trajdos ps. „Marek” (ur. 11 grudnia 1887[1] w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 7 lipca 1942 w Poznaniu) – adwokat[2][3], doktor prawa, działacz Narodowej Demokracji, publicysta[4]. Bliski współpracownik Romana Dmowskiego[5]. Podczas II wojny światowej inicjator powstania Narodowej Organizacji Wojskowej[6].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był wychowankiem I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego[7] w Piotrkowie Trybunalskim, jednak go nie ukończył. W 1905 roku brał udział w strajku szkolnym przeciwko rusyfikacji. Został za to relegowany ze szkoły i zmuszony do wyjazdu z zaboru rosyjskiego. W Krakowie, w gimnazjum im. św. Jacka uzyskał maturę w 1908 roku. Następnie studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego do wybuchu I wojny światowej. Studia ukończył po wojnie w 1919 roku, a w kwietniu 1922 roku uzyskał doktorat na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Warszawskim.
Zaangażowanie polityczne[edytuj | edytuj kod]
W działalność polityczną zaangażowany od najmłodszych lat, jeszcze w gimnazjum w Piotrkowie. Członek kolejno: Ligi Narodowej, „Zetu”, Związku Ludowo-Narodowego, Stronnictwa Narodowego[8], w którym od 1935 był członkiem Komitetu Głównego. W 1937 i 1939[9] wybrany na wiceprezesa SN. Należał do ścisłej czołówki tajnych struktur endecji, będąc kolejno członkiem tzw. „siódemki”[10] i następnie „dziewiątki”[1]. Był także redaktorem naczelnym: „Gazety Warszawskiej”[1] i „Gazety Warszawskiej Porannej”.
Podczas II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
Po powołaniu do Wojska Polskiego Tadeusza Bieleckiego w 1939, po wybuchu II wojny światowej Trajdos był p.o. prezesa zarządu głównego Stronnictwa Narodowego[11][12]. Podczas okupacji reaktywował struktury Stronnictwa w konspiracji oraz doprowadził do powstania Narodowej Organizacji Wojskowej. Wszedł też do Politycznego Komitetu Porozumiewawczego, reprezentując SN w organizacjach politycznych Polskiego Państwa Podziemnego[1].
Aresztowanie w Warszawie i śmierć przez ścięcie toporem[edytuj | edytuj kod]
Aresztowany przez Niemców w Warszawie 17 maja 1941 roku[9] w mieszkaniu przy ulicy Wspólnej 32, następnie został przewieziony do Poznania. Był więziony w Cytadeli Poznańskiej. W lipcu 1942 został zamordowany przez ścięcie toporem[13][14]. Miejsca pochówku Trajdosa nie udało się ustalić.
Istnieje wersja, że Trajdos został wywieziony z Warszawy, a Poznań był jedynie przystankiem w podróży do Berlina, w którym zaproponowano mu utworzenie kolaboracyjnego rządu na bazie struktur Stronnictwa Narodowego. Po zdecydowanej odmowie wywieziono Trajdosa z Berlina do Poznania, gdzie miałby zostać ścięty. Inne przekazy mówią również o „nocy Nerona” w poznańskim ZOO. Miała to być ceremonia mordowania działaczy wielkopolskiej organizacji patriotycznej „Ojczyzna” (wśród których miał znajdować się także przywieziony z Berlina Trajdos) przez wrzucanie bezbronnych ofiar do klatek z dużymi drapieżnikami lądowymi.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Miał siostrę Aleksandrę (ur. w 1901 roku w Piotrkowie Trybunalskim), która zginęła w Auschwitz 11 kwietnia 1943 roku. Druga siostra, Anna, wyszła za lekarza psychiatrę, Karola Szymańskiego, który padł ofiarą zbrodni katyńskiej. Ich syn, Maciej, powstaniec warszawski, osiadł po wojnie w Kanadzie, potem opisał sprawę i losy wuja oraz ciotki.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Imieniem Mieczysława Trajdosa nazwano rondo u zbiegu ulic Karolinowskiej i Rolniczej w Piotrkowie Trybunalskim. Uchwałę w tej sprawie piotrkowska Rada Miasta przyjęła 1 marca 2012 roku[15]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Trajdos Mieczysław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Zdzisław Krzemiński, Kartki z dziejów warszawskiej adwokatury, 16 stycznia 2008, ISBN 978-83-264-2290-4 [dostęp 2018-09-15] (pol.).
- ↑ m, Palestra - Pismo Adwokatury Polskiej, czasopismo Palestra, adwokatura, Pismo adwokatury, czasopisma prawnicze, czasopismo prawnicze, czasopismo adwokatury polskiej, miesięczniki prawnicze, czasopismo branżowe, adwokatura, adwokat, adwokaci, mecenas, adwokatura polska, adwokatura w Europie [online], palestra.pl [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Niektórzy znamienici synowie Ziemi Piotrkowskiej, „Palestra”, 22 (10 (250)), 1978, s. 62 [dostęp 2018-09-18].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Tadeusz Trajdos-Wróbel [online], www.1944.pl [dostęp 2018-09-15] (ang.).
- ↑ Niektórzy znamienici synowie Ziemi Piotrkowskiej, „Palestra”, 22 (10 (250)), 1978, s. 59-63 [dostęp 2018-09-14].
- ↑ Stronnictwo Narodowe (SN) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
- ↑ a b Historia ruchu, „Młodzież Wszechpolska” [dostęp 2018-09-15] (pol.).
- ↑ ANDRZEJ LGOCKI, Obóz narodowy w Radomsku w Drugiej Rzeczpospolitej, „ZESZYTY RADOMSZCZAŃSKIE, Prace z dziejów Radomska i powiatu radomszczańskiego”, 2015.
- ↑ Dr T. Bielecki w wojsku. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 246B, s. 1, 6 września 1939.
- ↑ Obóz narodowy w latach 1887 – 1945 cz. II - [online], 31 sierpnia 2018 [dostęp 2018-09-15] (pol.).
- ↑ Mieczysław Trajdos. Niemcy ścięli go toporem – Prawy.pl [online] [dostęp 2018-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-15] (pol.).
- ↑ Niektórzy znamienici synowie Ziemi Piotrkowskiej, „Palestra”, 22 (10 (250)), 1978, s. 59-63.
- ↑ Piotrków: Będzie rondo imienia Trajdosa [online], www.epiotrkow.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Arkadiusz Meller, Patryk Tomaszewski: ŻYCIE I ŚMIERĆ DLA NARODU! Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Warszawa: Prohibitia, 2011. ISBN 978-83-61344-20-9.
- Encyklopedia Białych Plam, T. XVII
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Fotografia. karta.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)]. w repozytorium Ośrodka „Karta”