Obraz Matki Bożej Bączalskiej
 Obraz Matki Bożej Bączalskiej (2016) - po konserwacji | |
| Miejsca kultu | |
|---|---|
| Sanktuarium | |
| Początek kultu | około 1830 |
| Czas powstania wizerunku | |
| Data wspomnienia | |
| Autor | nieznany |
| Technika wykonania | |
| Styl | |
Matka Boża Bączalska – obraz przedstawiający Maryję z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii, znajdujący się w nastawie ołtarza głównego kościoła Imienia Maryi w Bączalu Dolnym[1], otoczony kultem religijnym i uważany za cudowny.
Jedno z najcenniejszych dzieł pod względem artystyczno-historycznym chrześcijańskiego malarstwa tablicowego w Polsce[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przyjmuje się, że obraz powstał najprawdopodobniej w I połowie XVII wieku (w latach 1620-40), a może nawet w XVI wieku[3]. Od 1667 do 1959 znajdował się w jednym z ołtarzy bocznych w drewnianym, gotyckim kościele pw. św. Mikołaja w Bączalu Dolnym[4]. Od poświęcenia kościoła w 1959 i dedykacji Imieniu Maryi w roku jubileuszowym tysiąclecia Chrztu Polski (1966) obraz ten zajmuje centralne miejsce w ołtarzu głównym nowego kościoła parafialnego, wzniesionego w polskim stylu narodowym z elementami modernizmu[5]. Otaczają go półplastyczne postaci aniołów i katolickich patronów Polski: św. Wojciecha, św. Jadwigi Śląskiej i św. Stanisława Kostki.
Patrząc na obraz można zauważyć, że został on namalowany na wzór podobnego obrazu znajdującego się w bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie, obrazu Matki Bożej Śnieżnej (włos. Salus Populi Romani). Nieznany jest ani autor, ani pracownia w której został on wykonany[3]. Do 1948 obraz zasłaniały sukienki wotywne, wykonane przypuszczalnie w XIX wieku z kawałków drewna lipowego i przyozdobione kolorowymi szkiełkami imitującymi brylanty[6]. Poprzez zabieg usunięcia sukienek dokonany przez ks. prałata Stanisława Czernieca obraz odzyskał pierwotny wygląd. Restaurowany w Krakowie przed 1959 oraz konserwowany na przełomie 2015/2016.
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Obraz jest dalekim naśladownictwem ikony, biorącej swój początek z Konstantynopola. Jest typowym przedstawieniem obu postaci na obrazie: Maryi w typie półfigury, zasiadającej na tronie, która na swojej lewej ręce trzyma Dzieciątko Jezus[2].
Matka Boża przedstawiona jest w postawie stojącej w 3/4 postaci. Zamyślona postać Maryi ma wzrok skierowany w kierunku widza. Głowa i ramiona Matki Bożej przykryte są długim ciemnozielonym płaszczem (gr. maforion – symbol miłosierdzia) obrzeżonym misterną, złotą krajką spod którego widać karmazynową suknię. Obie dłonie Maryi krzyżują się ze sobą obejmując Dzieciątko podtrzymywane na lewym ramieniu. W lewej dłoni Maryi widoczna jest zielona chusta (gr. mappula). Charakterystyczną cechą prezentacji Maryi jest układ rozchylonych palców jej dłoni. Maryja udekorowana jest koroną.
Dzieciątko ubrane jest w długą czerwoną sukienkę (gr. chiton), spod której widnieją Jego bose stopy. Wzrok Dzieciątka skierowany jest na Maryję. Jego prawa rączka ze złączonymi dwoma palcami, które w tradycji bizantyjskiej symbolizują dwie natury Chrystusa – boską i ludzką[7] uniesiona jest w geście błogosławieństwa, a lewa podtrzymuje zamkniętą księgę, odwróconą tyłem do obserwującego widza. Zarówno głowę Maryi jak i Dzieciątka Jezus zdobią koliste aureole – nimby.
Jego ruchomą zasłonę, opuszczaną głównie w czerwcu, który poświęcony jest Najświętszemu Sercu Pana Jezusa stanowi obraz pędzla krakowskiego malarza Aleksandra Trojkowicza pt: "Serce Jezusowe" namalowany w 1969 roku.
Kult obrazu[edytuj | edytuj kod]
Liczne modlitwy przez wiernych oraz doznane w ten sposób łaski i uzdrowienia przed obrazem – jak głosi tradycja – sprawiły, że wierni uznali go za łaskami słynący, umieszczając przed nim liczne wota, będące swoistym podziękowaniem[8]. Filary bezpośrednio przy obrazie mieszczą wota dziękczynne ofiarowane przez parafian i pielgrzymów[9].
Przed obrazem wielokrotnie modlił się i podczas mszy prymicyjnej zawierzał swoje kapłaństwo ks. Stanisław Kołodziej – sługa Boży Kościoła katolickiego, męczennik in odium fidei, więzień obozów koncentracyjnych Auschwitz i Dachau, ofiara eksperymentów medycznych[8][10].
W związku z kultem obrazu, podobizna Matki Bożej Bączalskiej stanowi motyw jednego z witraży zdobiących okna w kościele parafialnym w Bączalu Dolnym, ufundowanych w latach 1993−1994 przez parafian i wykonanych we Wrocławiu[11][12].
Wizerunek Matki Bożej Bączalskiej zdobi jeden z zabytkowych feretronów, będących obecnie częścią ruchomości wyposażenia kościoła św. Mikołaja z Bączala Dolnego znajdującego się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Syzdek: Bączal Górny. Skołyszyn: 1998. ISBN 83-901764-3-2.
- ↑ a b Broszura informacyjna o obrazie opublikowana przez parafię Imienia Maryi i św. Mikołaja w Bączalu Dolnym, Jasło 2015
- ↑ a b Historia. Parafia Bączal Dolny. [dostęp 2015-10-26].
- ↑ Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. skansen.mblsanok.pl. [dostęp 2015-10-27].
- ↑ Ryszard Oleszkowicz: Skołyszyn. Skołyszyn: 1997. ISBN 83-86744-50-2.
- ↑ Stanisław Mendelowski: W Gminie Skołyszyn. Krosno: 2000. ISBN 83-88126-85-7.
- ↑ Galeria Ikon Patrycji Sirek. galeriaikon.strefa.pl. [dostęp 2015-10-27].
- ↑ a b Władysława Kołodziej, Gabriela Ślawska: Gmina Skołyszyn Przeszłość i teraźniejszość. Skołyszyn: 2006. ISBN 83-86744-73-1.
- ↑ Zarząd Gminy: W Gminie Skołyszyn. Skołyszyn: 2008. ISBN 978-83-7343-282-5.
- ↑ STANISŁAW KOŁODZIEJ – MARTYROLOGIUM. swzygmunt.knc.pl. [dostęp 2015-11-05].
- ↑ Stanisław Syzdek: Bączal Górny. Skołyszyn, 1998. ISBN 83-901764-3-2.
- ↑ Broszura pamiątkowa poświęcenia witraży w kościele parafialnym Imienia Maryi w Bączalu Dolnym, Wrocław 1996.