Stanisław Kołodziej
| prezbiter męczennik | |
 Sługa Boży ks. Stanisław Kołodziej – portret prymicyjny | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
Stanisław Kołodziej (ur. 1 lutego 1907 w Bączalu Górnym, zm. 17 grudnia 1942 w obozie KL Dachau) – Sługa Boży Kościoła katolickiego, polski prezbiter katolicki ówczesnej diecezji przemyskiej, męczennik chrześcijański (in odium fidei), więzień niemieckich nazistowskich obozów KL Auschwitz i Dachau. Proboszcz parafii w Kobylanach koło Dukli.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 1 lutego 1907 w ubogiej, chłopskiej rodzinie, jako czwarte dziecko Józefa Kołodzieja i Apolonii z domu Smaś[1]. Chrzest przyjął w kościele parafialnym w Bączalu Dolnym z rąk ks. Teofila Biesiadzkiego. Dzieciństwo spędził w rodzinnym Bączalu. Miał pięcioro rodzeństwa[2]. W 1907 w niedzielę w czasie sumy w rodzinny dom Stanisława podczas burzy uderzył piorun. Matka w tym czasie była w kościele na mszy, dzieci były w domu z ojcem. Troje starszych dzieci ojciec wyprowadził z płonącego domu i wrócił po Stanisława, który leżał w kołysce. Ojciec uratował syna, ale sam został bardzo poparzony i odwieziony w stanie ciężkim do szpitala.
Los tej rodziny był ciężki, ponieważ niedługo potem siostra Stanisława, Maria, zginęła w płomieniach w wieku dwunastu lat. Ojciec księdza Stanisława przez 1,5 roku brał czynny udział w I wojnie światowej. Powrócił z wojny schorowany, po czym zmarł w 1921 roku – późniejszy ksiądz Stanisław miał wówczas zaledwie 14 lat. Stanisław uczęszczał do szkoły powszechnej w Bączalu Dolnym (obecnie Zespół Szkół Publicznych w Bączalu Dolnym), a następnie do gimnazjum w Jaśle, które ukończył w roku 1927[3]. Później podjął studia w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Jednym z jego przewodników duchowych na drodze do kapłaństwa był błogosławiony Jan Balicki – rektor i wykładowca teologii dogmatycznej.
Kapłaństwo[edytuj | edytuj kod]
Przyjął święcenia kapłańskie 19 czerwca 1932 roku, w wieku 25 lat m.in. wraz z kolegą rocznikowym – błogosławionym Władysławem Findyszem. Wyświęcił go biskup przemyski Anatol Nowak. Uroczyste prymicje odbyły się w kościele w Bączalu Dolnym[4], które odprawił w parafii w Bączalu. Uroczystość przygotował ówczesny proboszcz ks. Paweł Matuszewski
Posługę kapłańską pełnił najpierw w Domaradzu, potem w Białobrzegach (koło Łańcuta), Zręcinie, Leżajsku (funkcja administratora), Tuligłowach, a następnie w Parafii Farnej w Przeworsku oraz od 31 sierpnia 1939 do 14 lutego 1941 roku w Kobylanach koło Dukli.
To właśnie tam został mianowany proboszczem po przeniesieniu swojego poprzednika – ks. Józefa Niemca do Skalnika[5]. Ksiądz Stanisław Kołodziej był gorliwym patriotą. Na plebanii i w kościele dawał schronienie partyzantom, przechowywał i przemycał polskich oficerów przez potajemne górskie przejścia do Austrii i Czech, prowadził także podziemny, potajemny nasłuch radiowy i koło ministrantów. Posługa proboszcza w Kobylanach nie trwała długo.
Męczeństwo i śmierć[edytuj | edytuj kod]
13 lutego 1941 ks. Kołodziej wracający pieszo z Krosna, spotkał na drodze człowieka, który ostrzegł go, by nie wracał na plebanię, gdyż okupanci o niego pytali. Mimo ostrzeżenia wrócił na plebanię. Rankiem 15 lutego 1941 w wyniku donosu nacjonalistów ukraińskich został aresztowany i wywieziony z plebanii. Skutego prowadzono do samochodu, który stał pod kościołem. Przywiązano go do samochodu, samochód prowadzony przez aresztantów jechał, a on upokorzony biegł za nim. Po chwili zatrzymali się, wepchnęli księdza Stanisława do środka i odjechali.
W więzieniu w Jaśle przebywał sześć tygodni, był przesłuchiwany i katowany, czego dowodem była pokrwawiona i poszarpana bielizna księdza odebrana z więzienia przez rodzinę[6]. Następnie został przewieziony transportem z Krakowa 5 kwietnia 1941 do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie otrzymał numer 11397 i tam więziono go kolejne 4 tygodnie. Rodzina księdza oraz jego przyjaciele i wierni z Kobylan podejmowali próby ratowania kapłana, ale zamiary te nie powiodły się. W czasie próby uwolnienia, ksiądz Kołodziej napisał list z Auschwitz do swojej matki w którym były słowa: „serwońskiemu[7] się poprawiło”. W celi, w której przebywał, widnieje do dziś dnia wydrapany napis na ścianie „ks. Stanisław Kołodziej”. Z Auschwitz został przewieziony 4 maja 1941 do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie nadano mu numer obozowy 25290.
W listopadzie 1942 roku został wzięty do grupy 20 księży (w której był również bł. Marian Konopiński), którym wstrzykiwano flegmonę sztuczną[8] (choroba obozowa, którą wstrzykiwano więźniom w celu eksperymentowania), na skutek której – z powodu dogłębnego wycieńczenia i braku odpowiednich lekarstw – zmarł 17 grudnia 1942 i został spalony w obozowym krematorium. Z Dachau przyszło pismo do matki informujące o śmierci syna i spaleniu zwłok.
Beatyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Zaliczony jest do drugiej grupy polskich męczenników z okresu II wojny światowej, których proces beatyfikacyjny rozpoczął się 17 września 2003 roku. 24 maja 2011 w Pelplinie zakończył się etap diecezjalny, a wszystkie dokumenty przesłano do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Osoba Sługi Bożego ks. Stanisława Kołodzieja została upamiętniona m.in.:
- na tablicy pamięci w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu,
- na tablicy pamięci 84 księży pomordowanych na Kresach Wschodnich II RP przez OUN-UPA w Czerwonej Wodzie,
- na tablicy pamiątkowej wmurowanej 11 listopada 2010 w kościele parafialnym pw. Narodzenia NMP w Kobylanach,
- w Księdze Martyrologium Duchowieństwa Polskiego (numer indeksowy: 1113, s. 55) złożonej w kaplicy Pamięci Narodu o. Kordeckiego na Jasnej Górze,
- poprzez nominację, jako jeden z sześciu w województwie podkarpackim potencjalnych patronów pociągu POLREGIO w plebiscycie REGIObohater, zorganizowanym z racji stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, nad którym patronat objął prezydent RP Andrzej Duda[9].
- poprzez bieg przełajowy jego imienia odbywający się na terenie gminy Chorkówka[10],
- poprzez nadanie jego imienia Szkole Podstawowej w Kobylanach[11] ,
- od maja 2020 jest patronem ronda w Bączalu Górnym k. Jasła (w rodzinnej miejscowości)[12],
Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]
| 4. Maciej Kołodziej | ||||||
| 2. Józef Kołodziej | ||||||
| 5. Katarzyna Kurowska | ||||||
| 1. Stanisław Kołodziej | ||||||
| 6. Jan Smaś | ||||||
| 3. Apolonia Smaś | ||||||
| 7. Marianna Kramarz | ||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- 108 błogosławionych męczenników
- Słudzy Boży II procesu beatyfikacyjnego drugiej grupy polskich męczenników z okresu II wojny światowej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sługa Boży ks. Stanisław Kołodziej. [w:] Parafia Bączal Dolny [on-line]. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-21)].
- ↑ Siostra Katarzyna (ur. 1901), brat Wincenty (ur. 1903), siostra Maria (ur. 1905) brat Andrzej (ur. 1909) i siostra Honorata (ur. 1920).
- ↑ Księga pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868–1938. Jasło: 1938, s. 123.
- ↑ Obecnie kościół ten znajduje się w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
- ↑ W tym czasie katechetą był ks. Jan Obara.
- ↑ Jasło: bursa jasielska. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Serwoniec to nazwa przysiółka w Bączalu Górnym skąd pochodził ksiądz.
- ↑ Bł. ks. Marian Konopiński (1907–1943). [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Bohaterowie z podkarpackiego na 100-lecie Niepodległej – rusza kampania REGIObohater [online], www.krosno.pl [dostęp 2018-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-26] (pol.).
- ↑ KOBYLANY: I Bieg Przełajowy im. ks. Stanisława Kołodzieja [online], krosno112.pl [dostęp 2019-10-20] (pol.).
- ↑ Chcą mieć za patrona kapłana męczennika [online], niedziela.pl [dostęp 2019-10-20] (pol.).
- ↑ BH: Ksiądz Stanisław Kołodziej patronem ronda w Bączalu Górnym. jaslo365.pl, 2020-11-22. [dostęp 2021-05-28]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Syzdek, Bączal Górny, Skołyszyn 1998.
- Księgi parafialne Parafii Rzymskokatolickiej pw. Imienia Maryi i św. Mikołaja w Bączalu Dolnym.