Marian Antoni Pospieszalski
| Data i miejsce urodzenia | 19 grudnia 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 27 lipca 1952 |
| Narodowość | |
| Alma mater | |
| Praca | |
| Styl | |
| Odznaczenia | |
 | |
Marian Antoni Pospieszalski (ur. 19 grudnia 1876 w Środzie Wielkopolskiej, zm. 27 lipca 1952 w Poznaniu) – polski architekt inżynier, urbanista, współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia Architektów RP. Specjalizował się głównie w projektowaniu obiektów służby zdrowia oraz willi.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Marian Antoni Pospieszalski urodził się 19 grudnia 1876 roku w Środzie Wielkopolskiej, w rodzinie Nikodema (ur. ok. 1843[1]), budowniczego, i Łucji z Mizgalskich (1848–1931[1]). W 1896 roku ukończył gimnazjum katolickie w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie należał do Towarzystwa Tomasza Zana. Następnie w 1901 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki w Charlottenburgu. W 1915 roku powołany został do armii niemieckiej. Pracował w służbach budowlanych w Grudziądzu, Kaliszu, Sieradzu i Warszawie oraz w Bukareszcie. W listopadzie 1918 roku powrócił do Berlina[2]. W maju 1919 roku przeniósł się do Poznania i zorganizował tutaj Departament Robót Publicznych, którym kierował do roku 1922. Następnie został dyrektorem departamentu Ministerstwa Robót Publicznych w Warszawie, skąd ponownie przyjechał do Poznania i do roku 1938 był naczelnikiem Wydziału Budowlano-Komunikacyjnego w Starostwie Krajowym w Poznaniu. Pełnił urząd wicestarosty. Był autorem projektów poznańskich domów mieszkalnych: ul. Dąbrowskiego 8, ul. Przybyszewskiego 43 (oba w 1924 roku). W 1927 roku zdobył I nagrodę za projekt rozbudowy krajowej Kliniki dla Kobiet w Poznaniu przy ul. Polnej. W tym samym roku zaprojektował budynek Szkoły Mleczarskiej we Wrześni. Od roku 1931 członek Kolegium Sędziów i Sekretarzy Związku Stowarzyszeń Architektów Polskich (ZSAP). W latach 30. XX w. zrealizowano szereg jego projektów: sanatorium Ubezpieczalni Krajowej (ul. Wilkońskiego 23, Inowrocław), willa Józefa Kostrzewskiego (ul. Biskupińska 1, Poznań), zespół bloków mieszkalnych (ul. Biała, Niecała i Marcelińska, Poznań). Od 1938 roku członek Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP)[3].
Rodzina została wysiedlona przez Niemców w grudniu 1939 roku. Pospieszalscy zamieszkali na plebanii kościoła pw. św. Barbary w Częstochowie. Żona Pospieszalskiego Helena z domu Meiners, która była Niemką, przeszła wówczas na katolicyzm i zakazała w domu używać języka niemieckiego[4].
W 1945 roku, po powrocie do Poznania Marian Pospieszalski został zatrudniony jako rzeczoznawca w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, od 1949 był nauczycielem w Technikum Budowlanym w Poznaniu. W 1950 według jego projektu wzniesiono budynek Wytwórni Protez na ul. Przemysłowej 15[3][5].
Architekt w swej twórczości posiadał umiejętność operowania różnorodnymi konwencjami i ich łączenia. Posługiwał się tradycyjnym repertuarem form, lecz ulegał również nowatorskim trendom w kształtowaniu brył projektowanych obiektów. Jego krąg inspiracji pochodzi z współczesnej Pospieszalskiemu architektury willowej Berlina. Teoretyczne pisma Friedricha Ostendorfa oraz Hermanna Muthesiusa były także ważnym źródłem inspirującym jego twórczość[6].
.jpg)
Zmarł w Poznaniu 27 lipca 1952. Został pochowany na cmentarzu Junikowo (pole 1 kwatera 1-32)[3][7].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Od 12 listopada 1908 roku był mężem Heleny z domu Meiners (1881–1979)[8]. Małżeństwo miało synów: Karola Mariana, Antoniego i Stanisława, oraz córki: Helenę po mężu Dynowską, historyczkę, nauczycielkę i Martynę po mężu Grajewską, architekta, nauczycielkę[1][2]. Wnukami Mariana Pospieszalskiego są m.in. muzycy: Jan, Marcin i Mateusz (wszyscy są synami Stanisława)[9].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- część zabudowań Kliniki przy ul. Polnej w Poznaniu (skrzydła od ulicy Bukowskiej/Jackowskiego) - I nagroda w konkursie, 1927
- zespół mieszkaniowy przy ul. Przybyszewskiego w Poznaniu, 1928[10]
- pawilon dla kobiet, budynek portierni, dom mieszkalny dla pracowników, willę dla dyrektora oraz dziesięć niewielkich pawilonów dla mężczyzn w sanatorium w Ludwikowie, 1929–1934[11]
- pawilon i sanatorium ZUS w Inowrocławiu, 1936
- pawilon Wytwórni Protez przy ul. Przemysłowej w Poznaniu (1938, 1949–1950)
- wille mieszkalne w Poznaniu i okolicach (16 sztuk w latach 1910–1948), m.in.:
- willa malarza Stanisława Smoguleckiego, 1932, ul. Ostroroga 28
- willa archeologa Józefa Kostrzewskiego, 1931, ul. Biskupińska 1 na Strzeszynie,
- willa adwokata Romana Siody, 1939, ul. Zbąszyńska 21
- odbudowa kościołów po II wojnie światowej.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)[12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Marian Antoni Pospieszalski 1876–1952 [online], ulezalka.genealogiapolska.pl [dostęp 2023-12-14] (pol. • ang. • niem. • ros.).
- ↑ a b Henryk Kondziela, Marian Antoni Pospieszalski, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, t. XXVII, Instytut Historii PAN/Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, 1982–1983 [dostęp 2023-12-14].
- ↑ a b c Arch. Marian Antoni Pospieszalski [online], archimemory.pl, 19 grudnia 2021 [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Wspomnienie o śp. Stanisławie Pospieszalskim [online], niedziela.pl, 31 grudnia 2003 [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945–2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 343, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
- ↑ Aleksandra Paradowska, Ładne domy. poznan.sarp.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-10)]. O architekturze willowej Mariana Pospieszalskiego, [w:] Informator poznańskiego oddziału SARP oraz Wielkopolskiej Okręgowej Izby Architektów, 01/2008, s.19–21.
- ↑ Plan Poznania - Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2023-04-02].
- ↑ Marian Antoni Pospieszalski M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Pospieszalski Stanisław Nikodem [online], Encyklopedia Częstochowy [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Janusz Ludwiczak, Biała od kwitnących akacji i koloru budynków [online], Poznański portal dzielnicowy lazarz.pl, 26 stycznia 2013 [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Zespół sanatoryjny Staszycówka Ludwikowo, [w:] Zabytek.pl [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2023-11-23].
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za zasługi około organizacji administracji i opracowania ustawodawstwa technicznego”.