Maksymilian Siemianowski

Maksymilian Siemianowski
Maximilian Ritter von Siemianowski
Data i miejsce urodzenia

1810
Sanok

Data i miejsce śmierci

7 kwietnia 1878
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

urzędnik

Narodowość

polska

Rodzice

Józef, Antonina

Krewni i powinowaci

Euzebiusz (stryj), Franciszek Ksawery (brat)

Multimedia w Wikimedia Commons
Maksymilian Siemianowski
Data i miejsce urodzenia

1810
Sanok

Data śmierci

7 kwietnia 1878

naczelnik cyrkułu sanockiego
Okres

od 1860
do 1867

Poprzednik

Apolinar Mauthner

Następca

cyrkuł zniesiony

starosta powiatu sanockiego
Okres

od 10 stycznia 1867
do 1868

Poprzednik

powiat utworzony

Multimedia w Wikimedia Commons

Maksymilian Franciszek Ksawery Siemianowski, niem. Maximilian Ritter von Siemianowski (ur. 1810 w Sanoku, zm. 7 kwietnia 1878 tamże) – polski urzędnik, starosta cyrkułu sanockiego, c. k. radca Namiestnictwa, artysta malarz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Obraz Maksymiliana Siemianowskiego
Nagrobek Maksymiliana Siemianowskiego

Pochodził z rodu Siemianowskich[1][2][3][4]. Wśród jego przodków był uczestnik bitwy wiedeńskiej w 1683 oraz stryj, płk Euzebiusz Siemianowski (1765-1840, powstaniec kościuszkowski i uczestnik wojen napoleońskich, powstaniec listopadowy[5])[1][2]. Maksymilian Siemianowski urodził się w 1810 w Sanoku w rodzinie ziemiańskiej jako syn Józefa (także jako Joseph von Siemianowski) i Antoniny z domu Janickiej[2] (zm. w 1868 w Sanoku w wieku 84 lat[6]). Ojciec był komisarzem cyrkułu (starostwa) sanockiego w latach 90. XVIII wieku i 10. XIX wieku[7], tuż przed śmiercią mianowany starostą obwodu sanockiego[1][2]. Prawdopodobnie rodzina Siemianowskich była spokrewniona z Arturem Grottgerem[2]. Maksymilian Siemianowski miał troje rodzeństwa[2]. Wraz z bratem Franciszkiem Ksawerym (ur. 1811[1]) niemal równolegle od 1818 do 1831 uczył się w Akademii Theresianum w Wiedniu[1][4], a równocześnie pobierał prywatne lekcje nauki w kierunku artystycznym u Friedricha Gauermanna[2][3]. Od 1832 pracował w austriackiej służbie urzędniczej[1][4]. Następnie pracował jako praktykant konceptowy ministerstwa stanu, w 1844 został koncypistą ministerialnym[2]. W wyniku zniechęcenia wywołanego dyskryminacją przez przełożonych i brakiem awansu, po uzyskaniu w 1846 urlopu (pierwotnie w wymiarze dwóch miesięcy, zaś w praktyce wydłużonego do dwóch lat) wyjechał z bratem do Włoch, odbywali podróż po tym kraju o charakterze zarówno krajoznawczym jak i artystycznym[1][2][3][4]. Efektem wyprawy był album zawierający prace malarskiej i rysunkowe[1]. W 1848 powrócili do Wiednia[2]. Od 1849 był zatrudniony w ministerstwie stanu[2][4]. W 1850 został komisarzem powiatowym w Hallstadt (Franciszek otrzymał wówczas analogiczne stanowisko w Krems)[1][2][3][4]. Opuszczając urząd w Hallstadt otrzymał tytuł honorowego obywatelem tego rejonu, podpisany przez przedstawicieli 32 tamtejszych gmin (za starania w budowie dróg, szkół, za gospodarność, sprawiedliwość, za godne traktowanie ludzi)[1][2]. Następnie został konserwatorem zabytków architektonicznych i naczelnikiem komitatu (okręgu administracyjnego) w Lewoczy[4]. W trwającym okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej obaj bracia jednocześnie uzyskali przeniesienia na stanowiska w urzędach na obszarach polskich[1]: w 1860 Maksymilian został mianowany na urząd zwierzchnika cyrkułu sanockiego (niem. Kreisvorsteher)[8][9][10][2] (zaś Franciszek na analogiczne stanowisko w Stryju, lecz w drodze celem jego objęcia zmarł)[1]. Pełnił tę posadę w latach 60. XX wieku[11] (przed reformą administracyjną)[12], również w czasie powstania styczniowego 1863, gdy pośrednio sprzyjał jego uczestnikom (np. uprzedzał o rewizjach, w tym Walentego Lipińskiego), a poza tym jako tworzył prace nawiązującego do tej insurekcji[13][1][2]. Urzędował na Zamku Królewskim w Sanoku[1]. W 1864 otrzymał tytuł c. k. radcy Namiestnictwa (Statthalterei Rath)[9][1][14]. Od około 1865 równolegle ze urzędem zwierzchnika cyrkułu pełnił także stanowisko naczelnika okręgu sanockiego (Bezirk) w ramach cyrkułu sanockiego (wcześniej pełnione przez Karla Kranzberga)[10]. Po dokonanej reformie administracyjnej od 10 stycznia 1867 sprawował stanowisko starosty (naczelnika) c. k. powiatu sanockiego[15][16][1][2]. Od około 1868 był starostą powiatu bialskiego[17]. Według innych źródeł po reformie 1867 i mianowaniu na urząd starosty sanockiego podał się do dymisji, następnie nie przyjął zaproponowanej posady wicenamiestnika[1][2], a na przełomie 1868/1869 przeszedł na emeryturę[2][4]. Był członkiem dyrekcji Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek w Sanoku (zał. 1874)[18].

Podobnie jak brat Franciszek Ksawery, podczas swojej kariery zawodowej i urzędniczej równolegle rozwijał działalność malarską[4]. Tworzył akwarele[4]. Malował obrazy do 1858[1]. Od 1858 był członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego[2][4]. Działał społecznie[2]. Kierował komitetem pomocy pogorzelcom po pożarze w Sanoku w 1873[2]. Był ceniony w społeczeństwie[2].

Około 1865 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka[10][2][14] decyzją Rady Gminnej za zasługi w umacnianiu jedności społeczeństwa, w krzewieniu patriotyzmu, w gospodarczym rozwoju Sanoka[1] (nie został wymieniony w oficjalnej liście nagrodzonych sporządzonej przez historyka Edwarda Zająca[19]).

Maksymilian i Franciszek Siemianowscy przyjaźnili się z Wincentym Polem[1]. Życie obu braci opisał Wincenty Wdowiszewski w dramacie pt. Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy) z 1881[20]. Według Wdowiszewskiego Maksymilian Siemianowski był pod pewnymi względami prekursorem twórczości autorstwa Jana Matejki[1].

Maksymilian Siemianowski jako kawaler zamieszkiwał do końca życia w Sanoku w domu pod numerem konskrypcyjnym 180[21]. Zmarł 7 kwietnia 1878 w Sanoku[21][14][1][2][22]. Jego zwłoki zostały przewiezione do Lwowa, gdzie zostały pochowane w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim 10 kwietnia 1876[21][14][23].

Franciszek Ksawery Siemianowski w testamencie zapisał całość majątku swojemu bratu, Maksymilianowi, z zastrzeżeniem przeznaczenia go na cele publiczne[1]. W testamencie sporządzonym w 1867 Maksymilian Siemianowski wyraził wolę przekazania po swojej śmierci biblioteki i prac artystycznych na rzecz krakowskiej Akademii Umiejętności[2][14]. W ostatniej woli majątek swój i brata (liczący ok. 60 tys. zł. w papierach publicznych zapisu długu państwa oraz realności wartości do 10 tys. zł.) polecił rozdysponować w czterech równych częściach na następujące fundacje: (1) na fundację dla wdów po nauczycielach szkół ludowych w Galicji polskiej i ruskiej narodowości, (2) na stypendia dla słuchaczy Uniwersytetu Lwowskiego i Krakowskiego tudzież Akademii Politechnicznej, (3) na fundację celem wyposażenia biednych dziewcząt z mniejszych miast Galicji, (4) na stypendium dla jednego lub dwóch uczniów poświęcających się sztuce malarskiej, polskiej narodowości, celem wykształcenia się za granicą; zaś egzekutorem testamentu mianował Wydział Krajowy we Lwowie[14][1]. W wyniku testamentu z 18 listopada 1869 w 1886 zostały założone „Fundacja Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla ubogich uczniów c. k. galicyjskich wszechnic i c. k. Szkoły Politechnicznej we Lwowie” oraz „Fundacja Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla młodzieży polskiej oddającej się sztuce malarstwa i miedziorytnictwa”[24]. Ponadto w 1886 powstały „Fundacja śp. Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich dla wdów po nauczycielach ludowych”, „Fundacja posagowa śp. Maksymiliana i Franciszka Ksawerego Siemianowskich” (celem wspierania biednych moralnie się prowadzących dziewcząt, córek mieszczan wszystkich miast i miasteczek galicyjskich z wyjątkiem Lwowa i Krakowa)[25]. Decyzją z 1902 spuścizna po braciach Siemianowskich została przekazana z Akademii Umiejętności jako depozyt do Muzeum Narodowego w Krakowie[2]. W późniejszym czasie została ulokowana w oddziale tej instytucji, a mianowicie w Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego[2]. Po śmierci braci ich prace były wystawiane na przełomie XIX/XX na wystawach w Krakowie i we Lwowie[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Andrzej Brzoza. Niezwykli z Podkarpacia. Matejko z Sanoka. „Podkarpacie”, s. 13, Nr 46 (527) z 13 listopada 1980. 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Róża Biernacka: Maksymilian Siemianowski. ipsb.pl. [dostęp 2016-10-16].
  3. ↑ a b c d Róża Biernacka: Franciszek Ksawery Siemianowski. ipsb.pl. [dostęp 2016-10-16].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Róża Biernacka: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. Institut für Neuzeit- und Zeitgeschichtsforschung, s. 249. (niem.).
  5. ↑ Euzebiusz Tomasz Siemianowski. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-16].
  6. ↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 190 (poz. 70).
  7. ↑ Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 340.
  8. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861. Lwów: 1861, s. 22.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lwów: 1862, s. 33.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1863. Lwów: 1863, s. 33.
    •Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1864. Lwów: 1864, s. 35.
  9. ↑ a b Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1865. Lwów: 1865, s. 36.
  10. ↑ a b c Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1866. Lwów: 1866, s. 36.
  11. ↑ Tomasz Opas, Zagadnienia ustrojowe, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 341.
  12. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 350.
  13. ↑ Mirosława Sira. W 108 rocznicę. Ziemia sanocka w powstaniu styczniowym. „Podkarpacie”. Nr 4, s. 5, 28 stycznia 1971. 
  14. ↑ a b c d e f Kronika. † Maksymilian Siemianowski. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 98 z 10 kwietnia 1878. 
  15. ↑ Część urzędowa. Rozporządzenie ministra stanu z dnia 23. stycznia 1867 r.. „Dziennik Lwowski”. Nr 23, s. 4, 27 stycznia 1867. 
  16. ↑ Handbuch der politischen Behörden in Galizien für das Jahr 1867. Lwów: 1867, s. 43.
    •Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868. Lwów: 1868, s. 67.
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1869. Lwów: 1869, s. 12.
  18. ↑ Tadeusz Pilat: Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych R. 3, z. 1-2. Lwów: 1876, s. 229.
  19. ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002. ISBN 83-909787-8-4.
  20. ↑ Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 109 z 28 stycznia 1906. 
  21. ↑ a b c Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 379 (poz. 32).
  22. ↑ Wpis w parafialnej księdze zmarłych podał wiek życia 70,5 roku.
  23. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z rozpraw galicyjskiego Sejmu Krajowego. 28 posiedzenie 4 sesyi IV periodu Sejmu galicyjskiego z dnia 23 października 1881, Sejm Krajowy, s. 2.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 837-838.
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 836.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 1003-1004.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maksymilian_Siemianowski&oldid=71778116”