Lucyna Ćwierczakiewiczowa

Lucyna Ćwierczakiewiczowa

Data i miejsce urodzenia	17 października 1826 Warszawa
Data i miejsce śmierci	26 lutego 1901 Warszawa
Zawód, zajęcie	pisarka książek kulinarnych i poradników
Narodowość	polska
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Lucyna von Bachman, primo voto Staszewska, secundo Ćwierczakiewiczowa (ur. 17 października 1826^[1], zm. 26 lutego 1901 w Warszawie) – autorka książek kucharskich i poradników traktujących o prowadzeniu gospodarstwa domowego, publicystka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodziła z von Bachmanów, rodziny znanej z niepospolitej ekstrawagancji. Córka prawnika, odebrała wykształcenie domowe. Po rozwodzie z pierwszym mężem, obywatelem ziemskim Feliksem Staszewskim, poślubiła inżyniera Stanisława Ćwierczakiewicza.

Znana jest jako autorka książek kucharskich: Jedyne praktyczne przepisy wszelkich zapasów spiżarnianych oraz pieczenia ciast (Warszawa 1858, wyd. ros. pt. Jedinstwiennyje prakticzeskije prawiła dla prigotowlenija wsiakago roda pieczenij, warienij i raznych zapasow na zimu, Petersburg 1874) oraz 365 obiadów za pięć złotych (Warszawa 1860^[2]), które doczekały się ponad 20 wydań. Później opublikowała kolejne pozycje: Poradnik porządku i różnych nowości gospodarskich (Warszawa 1876^[3]), Naukę robienia kwiatów bez pomocy nauczyciela (Warszawa i Kraków 1879) i inne.

W 1883 roku za wydania swoich książek otrzymała w sumie 84 tysiące rubli, co stanowiło niemal trzykrotną wartość sporego majątku ziemskiego. Wysokie zarobki Ćwierczakiewiczowej stały się tematem dwóch felietonów w pismach warszawskich (w „Kłosach” i „Tygodniku Ilustrowanym”). Pod względem nakładów książki Ćwierczakiewiczowej przewyższały wydania dzieł Adama Mickiewicza czy Słowackiego^[4].

W latach 1865-1894 prowadziła dział mody i gospodarstwa domowego w tygodniku „Bluszcz” oraz współpracowała z „Kurierem Warszawskim”. Po 1870 r. prowadziła przy ulicy Królewskiej 3 salon, w którym podejmowała gości przyrządzanymi przez siebie daniami.

Od 1875 r. redagowała popularny kalendarz dla kobiet Kalendarz na rok... Kolęda dla Gospodyń. Podobnie jak w czasopismach, z którymi współpracowała, publikowała w nim porady kulinarne i porady z zakresu gospodarstwa domowego. Jako zwolenniczka emancypacji propagowała samodzielną pracę zawodową kobiet. W części literackiej kalendarza zamieszczała nowele, opowiadania i jednoaktowe sztuki teatralne. Swoimi felietonami przyczyniła się do spopularyzowania walorów Zakopanego.

Zmarła 26 lutego 1901 w Warszawie. Została pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera E-1-6)^[5].

Była popularną postacią dziewiętnastowiecznej Warszawy, bohaterką opowiadań i anegdot, m.in. o jej legendarnej oszczędności, przez którą jej nazwisko zostało żartobliwie przekręcone na „Ćwierciakiewiczową”. Jednym z najbardziej znanych jej sympatyków był Bolesław Prus.

Ćwierczakiewiczowa posiadała nowoczesne, jak na swoje czasy, poglądy na kwestie np. higieny, czystości i zdrowia. Dodatkowy walor realizmu i autentyczności jej poradom dodawał fakt odwoływania się do opinii znanych i cenionych warszawskich autorytetów medycznych (i nie tylko). Zdaniem jednej z badaczek twórczości Lucyny Ćwierczakiewiczowej, Izabeli Wodzińskiej, promując zdrową dietę, ruch i gimnastykę, Ćwierczakiewiczowa znacznie wyprzedziła swoją epokę i stała się prekursorką obowiązującego dzisiaj trybu życia^[6]. Sama była osobą bardzo otyłą^[7].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

• 365 obiadów / przez Lucynę Ćwierczakiewicz, autorkę „Kursu gospodarstwa dla kobiet”, „Jedynych praktycznych przepisów”, „Poradnika porządku” itd. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989. Przedruk techniką fotooffsetową z oryg.
• Baby, placki i mazurki: praktyczne przepisy pieczenia chleba, bułek, placków, mazurków, tortów, ciastek, pierników i.t.p^[8] / przez Lucynę Ćwierczakiewiczową. Warszawa: nakładem Jana Fiszera, 1909.
• Cokolwiek bądź chcesz wyczyścić, czyli Porządki domowe^[9] / przez Lucynę C. Wariant tytułu Cokolwiek bądź chcesz wyczyścić. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Przedruk typograficzny z oryginału: Warszawa: Gebethner i Wolff, 1887. – Tyt. okładki.: Porządki domowe.
• Jedyne praktyczne przepisy konfitur, różnych marynat, wędlin, wódek, likierów, win owocowych, miodów oraz ciast: według wydania z 1885 roku. Warszawa: „Alfa”, 1985. Przedruk z oryginału: Warszawa: nakład autorki, 1885.
• Nauka robienia kwiatów bez pomocy nauczyciela: z 239 rycinami. Warszawa: nakład autorski: Gebethner i Wolff, 1879
• Obiady, ciasta, konfitury. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1991. Warszawa. Lwów: nakład i własność Jana Fiszera, 1911.

Odniesienia w kulturze[edytuj | edytuj kod]

W 2018 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazała się biografia Lucyny Ćwieczakiewiczowej Pani od obiadów. Lucyna Ćwierczakiewiczowa. Historia życia autorstwa Marty Sztokfisz^[10].

Lucyna Ćwierczakiewiczowa jest główną bohaterką powieści Manueli Gretkowskiej pt. Mistrzyni, opublikowanej w 2021 roku przez wydawnictwo Znak literanova^[11][12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Zofia Balicka, Lucyna Ćwierczakiewiczowa, w: Polski Słownik Biograficzny, t. IV, s. 385
• Izabela Wodzińska, Lucyna Ćwierczakiewiczowa. Kobieta niekonwencjonalna, Warszawa 2014 ISBN 978-83-7181-845-5
• Izabela Wodzińska, Kucharka niepospolita, czyli życie i twórczość Lucyny Ćwierczakiewiczowej,, [w:] Historia zwyczajnych kobiet i zwyczajnych mężczyzn, red. Dobrochna Kałwa i Tomasz Pudłocki, Przemyśl 2007.
• Izabela Wodzińska, W walce ze stereotypami. Zdrowie i higiena kobiet w kalendarzach Lucyny Ćwierczakiewiczowej, „Histmag.org”, 24 czerwca 2009.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Kolekcja poświęcona Lucynie Ćwierczakiewiczowej w bibliotece Polona