Linienie
Linienie, linka (łac. ecdysis) – proces okresowego zrzucania zewnętrznych warstw ciała – naskórka, oskórka, pancerza, piór lub włosów – u niektórych zwierząt.
Stawonogi[edytuj | edytuj kod]
U stawonogów linienie polega na odrzuceniu pozostałości zewnętrznej, twardej powłoki ciała, nazywanej wylinką. W okresach po zrzuceniu zewnętrznego szkieletu i przed stwardnieniem nowego następuje bardzo wydatne powiększenie rozmiarów ciała, uwarunkowane regulacją hormonalną. Hormony juwenilne regulują linienie. Przeobrażenie następuje za sprawą ekdyzonu[1].
W wyniku linienia owadów schodzi całkowicie zewnętrzna powłoka ciała oraz wyściółka jelita przedniego i tylnego, tchawek i narządów tympanalnych[2].
Płazy i gady[edytuj | edytuj kod]
U płazów i gadów linienie polega na zrzucaniu zewnętrznej warstwy naskórka. Może zachodzić kilka razy w roku. Jest regulowane przez hormony przysadki, tarczycy i kory nadnerczy. Wiąże się ze wzrostem organizmu oraz ma znaczenie jako wymiana zniszczonego pokrycia skóry. Wylinka schodzi płatami, a pochewki węży w całości.
Ptaki[edytuj | edytuj kod]
U ptaków linienie nazywane jest pierzeniem[3]. Nazewnictwo związane ze zmianą upierzenia:
- pierzenie całkowite – obejmuje całe upierzenie wraz ze wszystkimi lotkami i sterówkami,
- pierzenie częściowe – bez lotek i sterówek, wymieniane są pióra okrywowe i części pokryw skrzydłowych, czasem lotek 3. rzędu oraz 1-2 wewnętrznych lotek 2. rzędu, lub tylko niektórych partii głowy czy ciała,
- ścieranie piór – na ogólny widok ptaka może wpływać w różnym stopniu, jednak bywa, że wystarczy do powstania szaty godowej bez pierzenia (np. u wróblowatych),
- pierzowisko – miejsce pierzenia.
Ssaki[edytuj | edytuj kod]
W klimacie umiarkowanym lub chłodnym ssaki linieją zwykle 2 razy do roku, wiosną i jesienią[4]. Ich okresowe, sezonowe linienie, polegające na zmianie okrywy włosowej (sierści), ma związek z dostosowaniem ciepłoty ciała do panujących temperatur. Zrogowaciała cebulka włosowa oddziela się od brodawki włosowej, a stary włos zostaje wypchnięty przez powstający w jego poprzednim miejscu nowy włos. Linienie ssaków może być również związane z rozrodem. Proces linienia zależny jest od wpływu światła i temperatury. Jest sterowany hormonalnie przez przysadkę mózgową i tarczycę[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jolanta Hempel-Zawitkowska: Zoologia dla uczelni rolniczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 226. ISBN 978-83-01-15076-1.
- ↑ Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Lars Jonsson, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Muza SA, Warszawa 1998, ISBN 83-7079-941-8 (strona 14.)
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
- ↑ Encyklopedia Biologia. Greg, 2008. ISBN 978-83-7327-756-4.