Kielcza
| wieś | |
 Kościół pw. św. Bartłomieja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 220 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) | 1773[2] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 47-126[3] |
| Tablice rejestracyjne | OST |
| SIMC | 0505415 |
Położenie na mapie gminy Zawadzkie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |
 50°34′20″N 18°33′10″E/50,572222 18,552778[1] | |
| Strona internetowa | |
Kielcza (niem. Keilerswalde[4][5], do 1936 r. Keltsch[4]) – wieś w Polsce, w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Zawadzkie, położona na lewym brzegu Małej Panwi.
W latach 1945–1954 wieś należała i była siedzibą gminy Kielcza. W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kielcza, po jej zniesieniu w gromadzie Zawadzkie.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Kelcza Scarbinu[6][7]. 4 lipca 1936 r. w miejsce nazwy Keltsch wprowadzono nazwę Keilerswalde[4]. 12 listopada 1946 r. ustalono urzędową polską nazwę miejscowości – Kielcza, określając drugi przypadek jako Kielczy, a przymiotnik – kielecki[5]. Przymiotnik został zmieniony później na kielczański.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość prawdopodobnie jest miejscem urodzenia Wincentego z Kielczy, autora hymnu Gaude Mater Polonia.
W 1910 roku w miejscowości mieszkało 1240 mieszkańców, z czego 1126 deklarowało język polski, 10 polski i niemiecki, a 101 niemiecki. W wyborach komunalnych, które odbyły się w listopadzie 1919 roku, głosowały 442 osoby, z czego 373 (ok. 84%) na polską listę, która uzyskała 11 z 12 mandatów. W czasie plebiscytu na Śląsku 581 mieszkańców opowiedziało się za Polską; za Niemcami głosowało 173 wotantów[8]. W czasie powstań śląskich miejscowość pozostawała na tyłach walk, pozostając w rękach polskich. Kilku mieszkańców zginęło jednak w szeregach powstańców śląskich – Ryszard Ogiewka, Wilhelm Pawełek, Filip Szwarc. Po podziale Górnego Śląska miejscowość przypadła Niemcom, którzy zastosowali represje wobec mieszkańców. W wyniku prześladowań do Polski zbiegło w owym czasie 233 osób[8]. W 1933 r. w miejscowości mieszkało 1486 osób, a w 1939 r. – 1766 osób[4].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[9]:
- kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła z 1799 roku, XIX w.
- Pierwsze znazne wzmianki o kościele parafialnym pochodzą z 1376 r. oraz z 1447 r. w rejestrze świętopietrza w ramach archiprezbiteratu toszeckiego. Obecny kościół wybudowany w latach 1777–79 w stylu barokowym, konsekrowany przez bpa E. Schymońskiego w 1816 r[10].
- zbiorowa mogiła powstańców śląskich, na cmentarzu rzymsko-katolickim
- dom drewniany z 1831 r. przy ul. Dobrego Pasterza 35
- kaplica przydrożna z drugiej połowy XIX w. przy ul. Dobrego Pasterza
Odkrycia archeologiczne[edytuj | edytuj kod]
W pobliżu Kielczy w 1922 lub 1923 r. podczas prac przy sadzeniu lasu odkryto skarb, w skład którego wchodziły 3 miecze z epoki brązu[11].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Publiczne Przedszkole w Kielczy
- Zespół Szkolno-Gimnazjalny im. Wincentego z Kielczy w Kielczy
Sport[edytuj | edytuj kod]
Klub sportowy LKS "Naprzód" Kielcza – zawieszona działalność
Osoby związane z Kielczą[edytuj | edytuj kod]
- ks. Józef Wajda
- Wincenty z Kielczy
- prof. zw. dr hab. Gerard Bieniek
- Jan Brol
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Parafia św. Bartłomieja Apostoła w Kielczy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52839
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 476 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Michael Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Groß-Strehlitz [online], www.verwaltungsgeschichte.de, 2006 [dostęp 2021-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-14] (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
- ↑ a b "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 208–209, hasło "Kielcza"
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 121.
- ↑ Alfabetycznie. Diecezja Opolska, 2019. [dostęp 2021-10-24]. (pol.).
- ↑ /Nie całkiem utracony nie całkiem odnaleziony
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Kielczy
- Strona Parafii pw. Św. Bartłomieja w Kielczy
- Kielcza Wincentego – źródło: Gazeta Wyborcza Opole.
- Kielcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 34.
