Jan Mieczkowski

Jan Nepomucen Józef Mieczkowski (ur. 31 października 1830 w Słowiku^[1], zm. 14 października 1889 w Wiedniu) – polski fotograf.

Właściciel zakładów hazardowych w Warszawie, przez krótki okres również w Paryżu. Na swoich zdjęciach uwiecznił m.in. Adama Mickiewicza, Deotymę i Stanisława Moniuszkę.

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny szlacheckiej Mieczkowskich h. Bończa, jego ojciec był ziemianinem, dzierżawcą/ posesorem, wsi Śladków, a następnie wsi/ dóbr Słowik pod Ozorkowem. Należeli do krewnych Franciszka Mieczkowskiego h. Bończa, kasztelana konarsko-kujawskiego (XVIII w.). Wcześnie osierocony przez rodziców, Kazimierza i Teklę z Harchowskich/ Charchowskich, z Rybitw w par. Topola Królewska, miał – zdaniem jego biografów – zdobyć wykształcenie i majątek dzięki sile własnego charakteru^[2]. Był uczniem w zakładzie dagerotypii dr. Karola Szczodrowskiego w Warszawie. W 1847 r. podjął się pracy w charakterze wędrownego dagerotypisty. W 1853 r. przy ul. Senatorskiej w Warszawie, w lokalu zajmowanym wcześniej przez atelier Mikołaja Stroińskiego, otworzył własny zakład dagerotypowy. Wkrótce (tj. co najmniej od 1855 r.) zdjęcia wykonywał w technice kolodionowej. Oferował m.in. portrety w formacie carte de visite, o czym informował w prasie:

BILETY WIZYTOWE FOTOGRAFICZNE! Podług najlepszych ulepszeń Paryzkich, wyobrażające na każdym Bilecie Portret w kształcie herbu, oraz ulicę i Nr zamieszkania osoby. Zdejmują się po kop: 25 za sztukę, przy ulicy Senatorskiej pod Nr. 463, obok gmachu PP. Kanoniczek, z Zakładzie Fotograficznym Jana Mieczkowskiego^[3].

W 1855 r. skromne atelier zostało powiększone o przeszklone atelier, a firma zyskała wspólnika – malarza P. Górskiego.

Zakład w hotelu Europejskim[edytuj | edytuj kod]

W 1856 r. zakład został przeniesiony do niedawno ukończonego Hotelu Europejskiego, o czym informowano na łamach prasy:

Zamiast używanej w innych tego rodzaju [zakładach] szklanej altany do zdejmowania portretów, widzimy tu obszerną i wysoką salę, oświetloną kolosalnem oknem ze stosownemi reflexami, urządzonemi za pomocą zwierciadeł, przedstawiającą naturalne salonowe oświetlenie [...] O samym zakładzie, którego właściciel wróciwszy z powtórnej w tym roku wycieczki do celniejszych miast Europy dla zaopatrzenia się we wszystkie do jego zakładu należące szczegóły, w tych dniach ten swój nowy zakład otworzył, powiemy więcej innym razem^[4].

W nowym zakładzie wykonywano zdjęcia czarno-białe i kolorowane (retuszowaniem i podkolorowywaniem zajmował się sprowadzony z Berlina malarz), także dagerotypy. Mieczkowski sprzedawał również sprowadzane z zagranicy materiały fotograficzne. Wkrótce jednak (prawdopodobnie w drugiej połowie 1857 r.) Mieczkowski zamknął zakład (co być może spowodowane było przez zbyt brawurowe inwestycje) i wyjechał z Warszawy. Przez kilka lat działał jako wędrowny fotograf m.in. w Lublinie, Wilnie, Radomiu, Suwałkach, po czym w 1861 r. powrócił do Warszawy.

Zakład przy ul. Miodowej[edytuj | edytuj kod]

Na dziedzińcu kamienicy przy ul. Miodowej 5 wzniósł szklane atelier. Nowy zakład, zatrudniający 23 pracowników^[5], na masową skalę wytwarzał zdjęcia typu carte de visite, przedstawiające wizerunki odwiedzających zakład osób, ale również portrety znanych postaci czy reprodukcje dzieł sztuki, sprzedawane następnie bezpośrednio w zakładzie oraz w księgarniach i sklepach. Za swoje portrety Mieczkowski otrzymał wyróżnienie na wystawie światowej w Londynie w 1862 r. Zajmował się fotografią pejzażową (w 1862 r. miał wykonane stereoskopowe widoki Warszawy), a także kontynuował sprzedaż zagranicznych materiałów i aparatów fotograficznych.

W lipcu 1863 r. Mieczkowski wycofał się na pewien czas z zawodu, oddając zakład pod opiekę Ludwika Mulerta. W 1864 r. został członkiem Société française de photographie. Obok prowadzenia atelier zajmował się także innymi rodzajami działalności. Od 1875 wydawał pismo „Antrakt”, później noszące tytuł „Kurier Poranny”, które w 1877 odsprzedał F. Fryzemu. Ponadto w Dobieszowie prowadził hodowlę zbóż selekcyjnych, od 1879 wytwórnię krochmalu z ziemniaków „Mieczków”.

Około 1880 r. ponownie zbankrutował, co spowodowane było nadmiernymi inwestycjami i stratami, jakie poniósł w wyniku defraudacji dokonanej przez adwokata Dwernickiego.

Zakład w Paryżu[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1880 r. Mieczkowski wraz z żoną i dziećmi przyjechał do Paryża. Wynajął mieszkanie i lokal w kamienicy przy 57, rue Saint Roch (na rogu z rue Gomboust, niedaleko avenue de l’Opéra, która – jako bardziej prestiżowa od rue Saint Roch – widniała na winietach firmowych paryskich zdjęć Mieczkowskiego). Zakład zaczął działać w marcu lub kwietniu 1881 r., jednak nie przynosił oczekiwanych dochodów. W czerwcu 1881 r. Mieczkowski zawiązał więc spółkę z fotografem Maximem Benardem (stąd nowa nazwa firmy: „Mieczkowski & Cie”), jednak wspólnik nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, spółkę rozwiązano, a Mieczkowski ogłosił bankructwo. W 1881 r. Mieczkowski opuścił potajemnie Paryż, ale firma pod nazwą „Mieczkowski & Cie” działała – prowadzona przez różnych fotografów – do ok. 1886 r.

W Paryżu Mieczkowski wykonywał fotografie portretowe (w formatach carte de visie i gabinetowym), głównie przedstawiające polskich emigrantów, takich jak Teofil Kwiatkowski czy Teodora Kazimiera Mikułowska (w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu). Porażka paryskiego przedsięwzięcia Mieczkowskiego wynikała z kilku czynników: dużej konkurencji, nieznajomości języka, a także nieuczciwości wspólnika.

Ponowna działalność w Warszawie[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie do Polski Mieczkowski wznowił działalność fotograficzną. Szybko dorobił się majątku, a zakład przeniósł do domu własnego przy ul. Miodowej 3.

Pod koniec życia działał wyłącznie jako fotograf. Po jego śmierci działalność zakładu kontynuował jego syn, Jan.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz multimedia związane z tematem: Jan Mieczkowski

• J. Garztecki, Jan Mieczkowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XX/4, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 728–729.
• M. M. Grąbczewska, Paryski sen Mieczkowskiego, „Dagerotyp” nr 18/2009, s. 81–93.
• W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863), Warszawa 1994.
• Wykonywa się fotografie... Znani i nieznani w obiektywie warszawskich fotografów z II połowy XIX wieku, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, 2008.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Fotografie Jana Mieczkowskiego w bibliotece Polona
• Fotografie Jana Mieczkowskiego (ojca i syna) w zbiorach Muzeum Warszawy