Witrodentyna
Witrodentyna, enameloid, hyalodentyna – pojedyncza, zazwyczaj cienka warstwa zewnętrzna zębiny, bez kanalików dentynowych[1]. Jest to błyszcząca tkanka szkliwopodobna, powstała ze zmineralizowania zębiny. Ma budowę pośrednią między szkliwem i zębiną i ma mieszane pochodzenie nabłonkowo-mezenchymatyczne, co ją odróżnia od właściwego szkliwa, pochodzenia nabłonkowego[2].
Występuje m.in. na łuskach telodontów, guzkach zdobiących płytki pancerza astraspidów[3], koronie łusek spodoustych i na zębach ryb chrzęstnoszkieletowych. W uzębieniu i na łuskach ryb chrzęstnoszkieletowych stwierdzono różne typy enameloidu: najprostszy, utworzony z mocno zmineralizowanej warstwy zębiny, spotykany u taksonów wymarłych; z jednej warstwy włóknistej u płaszczek oraz trójwarstwowy u współczesnych rekinów[1]. Obecność trójwarstwowej witrodentyny na zębach i łuskach jest cechą wspólną Squalomorphi i Galeomorphi[1], wspólnie klasyfikowanych pod nazwą Selachii.
Witrodentyna pokrywa warstwę zębiny na ząbkach łusek typu plakoidalnego[4].
Kryształy tworzące witrodentynę nie ulegają znacznej rekrystalizacji podczas fosylizacji, dzięki czemu próbki enameloidu pobrane z zębów skamieniałych zwierząt mogą być wykorzystane do datowania z wysoką precyzją[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 346. ISBN 978-83-235-0973-8.
- ↑ Łukasz Paśko. Wczesna historia ryb IV - Sarcopterygii. „Przegląd Zoologiczny”. 1–4, s. 47–60, 2010. (pol.).
- ↑ J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).
- ↑ Wincenty Kilarski: Anatomia ryb. Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2012. ISBN 978-83-09-01080-7.
- ↑ Harrell et al.. Strontium isotope age-dating of fossil shark tooth enameloid from the Upper Cretaceous Strata of Alabama and Mississippi, USA. „Cretaceous Research”. 62, s. 1–12, 2016. DOI: 10.1016/j.cretres.2016.01.011. (ang.).