Dzierążnia (województwo lubelskie)
| wieś | |
 Ruiny zespołu pałacowego, fot. 2008 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna | 84 |
| Kod pocztowy | 22-610[4] |
| Tablice rejestracyjne | LTM |
| SIMC | 0891737[5] |
Położenie na mapie gminy Krynice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
 50°34′11″N 23°27′00″E/50,569722 23,450000[1] | |
.jpg)
Dzierążnia – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Krynice[5][6].
W Dzierążni bierze początek rzeka Wożuczynka (dopływ Huczwy)[7].
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dzierążnia, po jej zniesieniu w gromadzie Krynice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Krynice[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 339 mieszkańców[9].
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Znajduje się tu kościół parafialny oraz cmentarz z XIX wieku. Najstarsze groby pochodzą z lat 50. XIX wieku oraz z okresu powstania styczniowego[10].
Części miejscowości[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0891743 | Garb | część wsi |
| 0891750 | Kolonia Dzierążnia | część wsi |
| 0891766 | Sielec | część wsi |
| 0891772 | Stawki | część wsi |
| 0891789 | Winna Góra | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Dzierążnia, według najstarszych źródeł, do 1435 r. należała do Andrzeja Łabuńskiego. Wchodziła w skład dawnego województwa bełskiego. We dworze istniała winnica, oranżeria, szkółka drzewek, młyn, gorzelnia, karczma i stawy.
W czasie okupacji niemieckiej, w dniach 28–29 stycznia 1943, miała miejsce pacyfikacja wsi, w czasie której zginęło od 62[11] do 66[12] mieszkańców, w tym wiele kobiet i dzieci. Całkowicie zniszczono osiem gospodarstw wraz z żywym i martwym inwentarzem[11]. Przeprowadzający egzekucję oddział żandarmerii niemieckiej z Zamościa, dokonał w ten sposób odwetu za udane odbicie zakładników polskich przez oddział Batalionów Chłopskich w dniu 27 stycznia 1943 roku, w którego wyniku zginęło kilku Niemców (w walce poległ również co najmniej jeden partyzant BCh)[11].
Po zakończeniu II wojny światowej folwark rozparcelowano i utworzono tu PGR. Wieś została zelektryfikowana. Zbudowano utwardzoną drogę Wożuczyn – Budy, sieć wodociągową i gazową. W 2006 r. rozpoczęto budowę niewielkiej oczyszczalni ścieków. W lutym 2008 roku została wybudowana nowa centrala i linia telefoniczna.
Na miejscowym cmentarzu pochowani są żołnierze Wojska Polskiego polegli we wrześniu 1939 roku w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, partyzanci oraz cywilne ofiary pacyfikacji z 1943 roku[13][14].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
- kaplica cmentarna (dawniej cerkiew greckokatolicka)
- cmentarz
- dworek w stylu polskim z 1800 r. z okolicznym parkiem.
Według rejestru zabytków NID[15] na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:
- zespół kościoła par. pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, poł. XVIII-XX, nr rej.: A/298 z 18.10.1984:
- kościół
- cmentarz kościelny
- dzwonnica
- ogrodzenie z kapliczkami
- plebania
- zespół pałacowy, k. XVIII, 1890, XX, nr rej.: A/317 z 31.05.1985:
- pałac
- oficyna
- park.
Związani z Dzierążnią[edytuj | edytuj kod]
- Wacław Oszajca SJ – teolog, dziennikarz, publicysta i poeta
- Stanisław Kaczor – pisarz, wykładowca akademicki
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 28759
- ↑ Wieś Dzierążnia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-31], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-31].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 241 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-07-29].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200), ze zmianami w obwieszczeniu z dnia 4 sierpnia 2015(dts) (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636).
- ↑ Ichtiofauna lewobrzeżnych dopływów polsko–ukraińskiego odcinka Bugu. pzw.org.pl. s. 4. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Jednostki pomocnicze gminy Krynice. Urząd Gminy Krynice. [dostęp 2017-07-29].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981, s. 448–449.
- ↑ Janina Mikoda: Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo zamojskie. Warszawa: GKBZpNP-IPN, 1994, s. 29. ISBN 83-903356-0-3.
- ↑ Krynice: Rowerzyści odwiedzą miejsca pamięci. tygodnikzamojski.pl. [dostęp 2020-11-07]. (pol.).
- ↑ Turystyka i rekreacja. krynice.pl. [dostęp 2020-11-07]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.