Dolar Kiribati
 | |
| Kod ISO 4217 | KBD |
|---|---|
| Symbol | $ – dolar ($T, TV$) |
| Państwo | |
| Bank centralny | |
| Mennica | Royal Australian Mint |
| Poziom inflacji | |
| Podział | |
| Banknoty | brak (w obiegu są banknoty australijskie) |
| Monety | 1, 2 ($) |
Dolar Kiribati (oficjalna nazwa – Kiribati dollar, międzynarodowy skrót – KBD) – oficjalna waluta Kiribati, która na równi funkcjonuje razem z pieniędzmi australijskimi. Nie jest to jednak samodzielna waluta, gdyż jest sztywno związana z dolarem australijskim w stosunku 1:1.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zanim Kiribati uzyskało niepodległość w 1979 r. na wyspach (wtedy nazywanych jeszcze Wyspami Gilberta) w obiegu były dolary australijskie. Wcześniej, bo od lat 40. do 1966 r. były to australijskie funty szterlingi.
Podczas II wojny światowej, kiedy wyspy znalazły się pod japońską okupacją, rząd japoński wprowadził uniwersalny środek płatniczy w postaci funta oceańskiego. Po jej zakończeniu jako oficjalną walutę przywrócono funta australijskiego.
Kiedy w 1979 r. Kiribati uzyskało niepodległość pojawiły się apele o stworzenie systemu monetarnego dla uprawomocnienia nowego statusu politycznego. Chociaż w oficjalnym użyciu wciąż pozostawały banknoty australijskie, to podjęto decyzję o wydaniu własnych monet.
Monety[edytuj | edytuj kod]
Swoje pierwsze monety o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 dolara, Kiribati wprowadziło w 1979 r. Ich wartość sztywno związano z dolarem australijskim w stosunku 1:1. Przy okazji wybito też 20 000 monet przeznaczonych na rynek kolekcjonerski.
Poza pięćdziesięciocentówką i jednodolarówką, wszystkie pozostałe monety mają tę samą wielkość, wagę i skład co monety australijskie. Jedno- i dwucentówki wykonane są z brązu a 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 dolar z miedzioniklu. Pięćdziesięciocentówka różni się od dwunastokątnej australijskiej monety, tym że ma zaokrąglone krawędzie, z kolei jednodolarówka Kiribati jest mniejsza od australijskiej i waży około czterech gramów mniej.
W 1989 r. z okazji dziesiątej rocznicy niepodległości wysp wprowadzono niklowo-mosiężną monetę 2 dolarową.
Na awersach wszystkich monet znajduje się herb Kiribati, a na rewersach flora i fauna wysp oraz ważne z kulturowego punktu widzenia symbole. Ich projektantem jest rzeźbiarz Michael Hibbit.
Choć na większości wybitego bilonu widnieje rok 1979, to zdarzają się również wyjątki. W 1992 r. Kiribati rozpoczęło emisję jedno- i dwucentówek pokrytych miedzią i stalą oraz pięciocentówek niklowo – stalowych. Ponieważ jednak koszty ich produkcji zaczęły przewyższać wartość pierwotnych stopów, z których je bito postanowiono wstrzymać dalszą produkcję. Monety te miały zastąpić wycofane przez Australię jedno- i dwucentówki, na które na Kiribati wciąż było zapotrzebowanie. Obecnie jednak powoli wychodzą one z użycia.
Większość monet używanych na Kiribati jest bardzo zużytych albo skorodowanych, gdyż gotówka jest główną formą zapłaty na wyspach. Inne możliwości wymiany pieniędzy, poza stolicą, prawie nie istnieją. Z tego powodu często zdarzają się też krótkie niedobory monet. Z drugiej strony Kiribati niezbyt długo emitowało swoje pieniądze i nie uzupełniało ubytków w swoim systemie monetarnym. W gęściej zaludnionych regionach kraju coraz częściej używa się monet australijskich, które są praktyczniejsze i efektywniejsze od miejscowych.
Banknoty[edytuj | edytuj kod]
Pierwszymi banknotami na wyspach były australijskie funty szterlingi, które pojawiły się w regionie w 1914 r. Było na krótko przed tym, jak wyspy zyskały status kolonii Wielkiej Brytanii w 1916 r. Australijskie banknoty były głównym środkiem płatniczym do czasu ich decymalizacji w 1966 r.
W 1942 r. za zgodą rządu Wysp Gilberta rozpoczęto emisję lokalnych banknotów. Miejscowe pieniądze miały niezbyt wyszukany wygląd, ale ich wartość była na równi z funtem szterlingiem. W obiegu pojawiły się banknoty o nominałach 1, 2, 5 i 10 szylingów oraz 1 funta. Po wojnie zaprzestano ich dalszej emisji i stopniowo zaczęto wycofywać z obiegu. Z powodu niewielkiej liczby zachowanych egzemplarzy, banknoty te mają dziś dużą wartość kolekcjonerską.
W 1966 r. australijski dolar zastąpił funta i stał się nową oficjalną walutą Wysp Gilberta i Ellice. Początkowo w użyciu znajdowały tylko banknoty o nominałach 1, 2, 5 i 10 dolarów, później wprowadzono jeszcze dwudziesto-, pięćdziesięcio- i studolarówki. W 1975 r. Wyspy Ellice oddzieliły się od kolonii i utworzyły niepodległe państwo Tuvalu. Dwa lata później Wyspy Gilberta uzyskały własny rząd, a 12 lipca 1979 r. oficjalnie ogłosiły niepodległość i przyjęły nazwę Kiribati. Pomimo rozpadu kolonii i powstania nowych państw, w obu krajach nadal w powszechnym użyciu pozostał dolar australijski.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Inflacja według CIA. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).